ترجمه و نقدش در ایران سال‌هاست که بحرانی است. تولیدکنندگان این بحران فقط مترجمان یا منتقدان نیستند. این مقاله به حلقه‌های مختلف زنجیره تولید بحران در ترجمه ایران پرداخته است.
متن پیش رو گفتگوی شیما بهره‌مند با سعید محبی درباره زندگی و کارنامه مرتضی کلانتریان، مترجم و حقوقدادن برجسته تازه‌درگذشته است.
چندی پیش متنی با عنوان «حسی همچون انجام‌دادن چیزی دارم»؛ نقد ترجمه کتاب «بندگان مشتاق سرمایه» اثر فردریک لوردون، ترجمه فؤاد حبیبی و امین کرمی به قلم صالح نجفی در سایت میدان منتشر شد، نوشتار حاضر با عنوان «دیدن بهتر و انجام‌دادن بدتر» به قلم فؤاد حبیبی پاسخ به «نقد» صالح نجفی بر ترجمه‌ی کتاب «بندگان مشتاق سرمایه» است.
مترجمان کتاب «بندگان مشتاق سرمايه: اسپينوزا و ماركس در باب ميل» که به همت انتشارات علمي و فرهنگی در سال ۱۳۹۷ منتشر شده، قصد دارند باب بحث بسيار مهمي را باز كنند... اما اين در، باز نشده، بسته شده است؛ دليلش را مترجمان ما بهتر از هركس ديگر مي‌دانند، بايد بدانند.
بر سرِ راه درک انسان از واقعیات جهانِ خارج، فیلترهایی وجود دارد كه بـی‌شـك زبـان یكـی از مهمترینِ آنها محسوب می‌شود. به عبارتی؛ زبان، ابزاری قدرتمند است كه به درجاتی بـه تفكـر، شناخت و در نهایت، رفتار فرد در جامعه شكل می‌دهد. یادداشت پیش‌رو خلاصه‌ای از مقاله چاپ شده در مجله زبان و زبان‌شناسی است که در آن به نقش «زبان» در تخریب محیط‌زیست می‌پردازد و نقش روزنامه‌نگاران و کسانی که تلاش می‌کنند در رابطه با تخریب محیط‌زیست آگاهی‌بخشی کنند، در تشدید این تخریب‌ها بررسی می‌کند.
می‌توان با نگاه آثار ترجمه‌شده پرسید مترجم، چگونه میانجی‌ای بوده و چطور به بازتوزیع عناصر مخلتف موجود در متن پرداخته است؟ مریم قهرمانی در متن حاضر، با این نگاه به تحلیل جنسیتی دو ترجمه فارسی از رمان ناتور دشت، اثر جروم دیوید سالینجر، نویسند‌ه‌ی معاصر آمریکائی می‌پردازد.
دیری‌ست که ترجمه به عنوان یکی از تنها شیوه‌های تفکر معرفی می‌شود، مراد فرهادپور، از بانیان این ایده، اکنون اعتقاد دارد که در مقایسه با دهه‌ی هشتاد، امروز ترجمه مازاد کمتری دارد. او بحران ترجمه را برآمده از نبود سنت فکری می‌داند، اما در نهایت راه خروج دیگری را بازنمی‌شناسد؛ راهی نیست مگر پذیرش این فقدان و گفتن اینکه «چرا من اکنون باید این متن را ترجمه کنم؟ جایی که ترجمه می‌تواند به شکلی از تفکر نزدیک شود.»
آنچه در زیر آمده است نقد صالح نجفی در صفحه اندیشه روزنامه شرق (۳۱ خرداد ۱۳۹۴) به ترجمه کتاب «فلسفه چیست؟» اثر ژیل دلوز و فلیکس گتاری است که توسط پیمان غلامی و زهره اکسیری در سال ۱۳۹۱ از سوی انتشارات رخداد وارد بازار کتاب شده است. میدان پیش‌تر در پرونده «بحران ترجمه در فارسی؛ پیرامون ترجمه متون نظری به فارسی» یادداشت‌های صالح نجفی و نقدها به پروژه نقد ترجمه او را منتشر کرده است.
شکل خاصی از نقد ترجمه اساسش بر سنجش جمله به جمله ترجمه فارسی با متن انگلیسی است، و فهرست کردن اشتباهات مترجم در موارد خاص به نیت نشان دادن اشتباهات او، و گاه که آش شور می‌شود، خیانتش در امانت. نقد مهرداد رحیمی و احسان مصلحی به کار تعدادی از مترجمان در فیس‌بوک از همین جنس است. این مطلب تأملی است در چنین رویکردی به نقد ترجمه، با توجه به آخرین مورد منتشرشده از این نقد که هدفش دو کتاب از پیمان خاکسار است. این مقاله نه توجیه می‌کند و نه تجویز، تأملی است در مسأله‌ای که گریبان‌گیر هر مترجمی است و توجه فراگیر این روزها به این مورد خاص بهانه‌ی خوبی است برای باز کردنش.
