سایت معرفی و نقد کتاب تهران در پروندهای به بحث درباره «امر جنسی و سانسور در ترجمه» پرداخته و با این پرسش که «حرفزدن درباره امر جنسی تا چه اندازه میتواند به سانسور حاکم مربوط باشد؟»، از مترجمان حوزه ادبیات خواسته تجربه خود را روایت کنند. یادداشت پوپه میثاقی از این مجموعه را در ادامه بخوانید.
ترجمه و نقدش در ایران سالهاست که بحرانی است. تولیدکنندگان این بحران فقط مترجمان یا منتقدان نیستند. این مقاله به حلقههای مختلف زنجیره تولید بحران در ترجمه ایران پرداخته است.
رونویسیها و سرقتهای ادبی بازار کتاب را اشباع کردهاند. دختربچه ۱۵ساله ۶رمان ترجمه کرده که رونویسی از ترجمههای دیگران است. دفتر توسعهی کتاب و کتابخوانی وزارت ارشاد هم احتمالاً وظیفهاش ممیزی کلمات بر اساس مصوبات داخلی و نظرات ممیزهاست و دلیلی برای ورود به سرقتهای ادبی نمیبیند. در راهروهای پرپیچوخم دادگاهها هم هیچکدام از مترجمان و ناشرانی که شکایت از این سرقتها بردند به جایی نرسیدهاند.
محمد مالجو در اینگفتار به تأثیر متون نظری ترجمه شده در حوزه اقتصاد، بر شکلگیری و تثبیت ایدههای اقتصادی دولتها در ایران پس از جنگ پرداخته است. مالجو در بررسی خود از این موضوع با اشاره به نوع چینش و گزینش اعضای هیئت علمی در دانشکدههای اقتصادی و نیز تمرکز ویژه آنها بر تئوریزه کردن الگوهای اقتصادی مطلوب دولتها، به مشکلاتی که این روند ایجاد کرده است، میپردازد. متونی که به باور این اقتصاددان، در قالب زبانی فرمال، نگاهی غیرتاریخی و منفک از امر اجتماعی و سیاسی، حامل ارتجاعیترین جریان فکری و مهندسی اجتماعی در قالب پروژههای توسعه در سالهای پس از جنگ بودهاند و تأثیر آنها در هیچ دورهای به اندازه زمان دولت یازدهم به بعد پررنگ نبوده است. بنابراین متون ترجمهشده در دانشکدههای اقتصاد، نه تنها راهحلی برای برونرفت از وضعیت بحرانی نبودهاند، بلکه در طی سالها به گسترش بحران کمک کردهاند.
اکبر معصوم بیگی به مناسبت رو جهانی ترجمه یادداشتی نوشته است و در آن به این موضوع پرداخته که مترجمان ادبی در ایران با «خلاقیت» خود، آثار ادبی جهان را آنگونه دچار تحول میکنند که در اثر ترجمه شده تنها «مضحکهای ترحمانگیز از نویسنده و شاعر اصلی به چشم میآید».
قسمت عمدهای از مباحث نظری جامعه در وضعیت کنونی ما، ترجمه و نقد آن است. این موضوع را شاید بتوان در ادامه پیگیری مستمر صالح نجفی در نقد متون نظری دانست که نقدهای دیگری را به همراه داشت. مترجمان و متقدان گوناگونی از زوایای مختلف درباره موضوع ترجمه نوشتهاند. در این یادداشت، جوادگنجی به ترجمه به مثابه نوعی مواجهه با امر بیگانه میپردازد؛ مواجهه با دیگری که از مسیر زبان میگذرد و زبان این درگیری را نمایندگی میکند. در این راستا انتخاب متون برای ترجمه، اهمیت ویژهای دارد چرا که انتخاب یک اثر خاص برای ترجمه ممکن است انحرافی در مسیر تاریخی مواجهه با آثار بیگانه ایجاد کند.
آنچه در زیر آمده است نقد صالح نجفی در صفحه اندیشه روزنامه شرق (۳۱ خرداد ۱۳۹۴) به ترجمه کتاب «فلسفه چیست؟» اثر ژیل دلوز و فلیکس گتاری است که توسط پیمان غلامی و زهره اکسیری در سال ۱۳۹۱ از سوی انتشارات رخداد وارد بازار کتاب شده است. میدان پیشتر در پرونده «بحران ترجمه در فارسی؛ پیرامون ترجمه متون نظری به فارسی» یادداشتهای صالح نجفی و نقدها به پروژه نقد ترجمه او را منتشر کرده است.