مشکل کمبود گاز گریبانگیر همه
عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، در مورد مشکل قطع گاز در کارخانجات تولید سیمان گفت: «۲۳ آبان امسال به علت افت فشار گاز و گازرسانی برای مصارف خانگی، گاز بسیاری از کارخانجات سیمان را قطع کردند. این موضوع موجب وارد شدن شوک به کارخانهها و کاهش تولید شد که صدمات مالی زیادی به کارخانجات سیمان وارد کرده است. هر سال با پیشبینی قطع گاز گفته میشد که کارخانجات سیمان با هماهنگی وزارت نفت، ذخیرهسازی سوخت دوم که همان مازوت است را انجام دهند. امسال اجازه این کار را ندادند و اعلام کردند هنگام قطع گاز، مازوت را خواهند داد. به تازگی تعداد کارخانجاتی که گاز آنها قطع شده افزایش پیدا کرده است. از ۷۷ کارخانه تولید سیمان، ۳ کارخانه از ابتدا مازوتسوز بودند. از بین ۷۴ کارخانه گازسوز، گاز حدود ۶۴ کارخانه قطع شده است.»
شیخان در مورد تعطیلی بعضی از کارخانجات به علت مشکل گاز اظهار کرد: «امسال هم قیمت مازوت نسبت به سال گذشته دو و نیم برابر شد که نسبت به گاز افزایش چشمگیری داشت و فشار زیادی به کارخانهها وارد شد. البته قیمت مازوت با هزینه حمل، سه و نیم برابر قیمت گاز شده که اثر این موضوع روی قیمت تمامشده بسیار محسوس است. با این وضعیت بسیاری از کارخانهها توان تولید خود را از دست دادند و به سمت تعطیلی رفتند. در هر استانی بعضی از کارخانهها توانستند مازوت یارانهای دریافت کنند. در حال حاضر مازوت یارانهای ۳۰۰ تومان و گاز ۱۱۹ تومان است؛ که در بعضی مناطق حتی ۴۰۰ یا ۵۰۰ تومان هم به خاطر هزینه حمل بالا میرود.»
مازوت (یا نفت کوره یا سیاه) یکی از هیدروکربنهای نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا و بنزین و نفت سفید بدست میآید، اما بسیار آلوده کننده و گرانتر از گاز طبیعی است و اغلب به عنوان سوخت پشتیبان برای اوجگیری نیروگاهها در مواردی که گاز طبیعی موجود نیست استفاده میشود. آلودگی هوا در تهران در نیمه دوم امسال، زودتر از سالهای پیش و از مهرماه آغاز شد و با وجود محدودیت تردد خودروها، برخی معتقدند علت این آلودگی را در سوزاندن مازوت در نیروگاهها و صنایع آلاینده (از جمله کارخانجات تولید سیمان) در نزدیکی شهرها باید جستجو کرد. پر شدن مخازن مازوت به دلیل تحریم و کاهش صادرات آن به عنوان متهم اصلی آلودگی هوا مطرح میشود. از آنجا که برای تامین سایر فرآوردههای نفتی نمیتوان تولید پالایشگاهها را کاهش داد، بنابراین باید این مازوت در جایی دیگر به مصرف برسد.
در اینباره مهدی اسماعیلی، سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی، گفته است: «به دلیل مصرف بالای گاز در کشور و نبود امکان تامین گاز کافی برای نیروگاهها، بنابهدستور مراجع ذیصلاح از فرآوردههای مایع نظیر گازوییل و مازوت به عنوان سوخت استفاده میشود. این امر به دلیل جلوگیری از خاموشی احتمالی نیروگاههای برق کشور انجام میشود و هیچ ارتباطی به پر بودن انبارهای ذخیره نفت کوره (مازوت) ندارد. همانطور که در فصل تابستان که مصرف گاز به ویژه در بخش خانگی کمتر است، کل سوخت مورد نیاز نیروگاهها را گاز تشکیل میدهد. ادعای پر بودن مخازن مازوت تنها در زمستان در شرایطی عنوان شده که ایران در تابستان نیز با تحریم رو به رو بود، اما به دلیل امکان گازرسانی به نیروگاهها، هیچگاه مازوت به مصرف نرسید. در واقع مجموعه وزارت نفت با هدف تامین سوخت مورد نیاز با اولویت بخش خانگی در زمستان، گاز را تحویل میدهد و در نتیجه گازرسانی به نیروگاههای خودش با کاهش همراه میشود و مجبور است کمبود گاز در زمستان را توسط سوخت مایع با اولویت گازوئیل و پس از آن مازوت جبران کند.»
اما سید مهدی میرزاییقمی، رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، با انتقاد از استفاده نیروگاهها از سوخت آلاینده مازوت بهخصوص در فصول سرد سال، میگوید: «تاکید ما در سازمان محیط زیست این است که نیروگاهها و صنایع سنگین اصلا از سوخت مازوت استفاده نکنند. گاهی اوقات کمبود سوخت و افت فشار گاز باعث میشود تا سوخت زیانآور مازوت در نیروگاهها و کارخانهها جایگزین گاز طبیعی شود؛ البته نیروگاهها نیز بعضا ناچار به استفاده از این سوخت هستند، زیرا تولید برق کشور نباید متوقف شود.»