دست دوستی با طالبان
طالبان از روز گذشته کنترل افغانستان را به تمامی در دست گرفته است. صدها هزار نفر آواره شده‌اند و اخبار تلخی در رابطه با افغانستان منتشر می‌شود. معلوم نیست، دولت پیشنهادی طالبان به چه شیوه امور را به دست خواهد گرفت و واکنش دولت‌های مختلف تاکنون در همراهی با سلطه‌ی طالبان بوده است. سرنوشت پناهجویان افغانستانی اما از همیشه متزلزل‌تر است؛ آنها که نه در کشور خود جای ماندن دارند و نه هیچ خاکی دعوت‌کننده آن‌هاست.
با فرار رئیس‌جمهور افغانستان اشرف غنی و ورود نیروهای مسلح طالبان به کابل، همزمان با خروج نیروهای ایالات متحده و ناتو از افغانستان، عملا طالبان که تا پیش از این نیز کنترل بخش‌های اعظمی از افغانستان را به دست آورده بود، با ورود به کاخ ریاست‌جمهوری خود را نیروی نظامی مسلط بر افغانستان معرفی کرد. با توجه به حمله‌ی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به بهانه‌ی از بین بردن نیروهای مسلح خودمختار در افغانستان و با تاکید جامعه‌ی جهانی بالاخص ایالات متحده بر «تلاش برای نجات حقوق بشر» در افغانستان، اولین کشوری که نسبت به تسلط طالبان بر افغانستان بیانیه صادر کرد، همان ایالات متحده بود. تا پیش از سخنرانی جو بایدن، خانواده‌های سربازان بریتانیایی که طی اشغال افغانستان توسط ایالات متحده کشته بودند، طی نامه‌ای از کاخ سفید و دولت بریتانیا خواستار توضیح برای خروج نیروها از افغانستان شدند.
همزمان با پخش صحنه‌های دلخراشی از تلاش شهروندان افغانستانی برای خروج از شهرها تا پیش از تسلط کامل طالبان، و خبر کشته شدن تعدادی از مردم افغانستان در فرودگاه‌ها در راستای تلاش برای نجات جان‌شان از طالبان، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، جو بایدن، با حضور در جلسه‌ی خبرنگاران اعلام کرد که «ایالات متحده به اهداف تعیین‌شده در زمان اشغال افغانستان دست پیدا کرده است چراکه موفق به تضعیف نیروهای مسلح موسوم به القاعده شده است.» اما بایدن تاکید کرد که «هدف اصلی از اشغال افغانستان «برقراری دموکراسی» نبوده است، و در نتیجه خروج نیروهای آمریکایی در حال حاضر عقب‌نشینی از مواضع ایالات متحده در زمان اشغال محسوب نمی‌شود.» بایدن در همین جلسه اظهار کرد که «فرار رئیس‌جمهور غنی هر تلاشی برای مذاکره با طالبان برای برقراری صلح را از بین برد. چرا که ارتش افغانستان در نبود رئیس‌جمهور سقوط کرد.» او حدود یازده ساعت پیش در توئیتی نوشت «من می‌دانم که برای تصمیمم مورد انتقاد قرار خواهم گرفت. اما ترجیح می‌دهم تمام انتقادات را بپذیرم تا این‌که مسئولیت خروج نیروها را به گردن رئیس‌جمهور بعدی بیاندازم. این ریسکی است که من برای نجات تمام افرادی (آمریکایی) که جان آنها در افغانستان در خطر است و برای تمام افراد نظامی شجاعی‌ای که در حال خدمت به ملت ما هستند. و همین‌طور برای آمریکا، می‌پذیرم».
همزمان با انتشار صحنه‌های دردناک فرار شهروندان غیرمسلح از افغانستان، بسته‌شدن مرزها بر روی آنها از سمت کشورهای دیگر همچون ایران و پاک شدن تصویر زنان از در و دیوارهای کابل، ویدئویی از کنگره‌ی آمریکا در سال ۲۰۰۱ در درگاه‌های شبکههای اجتماعی دست به دست شد که در آن یکی از نمایندگان کنگره آمریکا با پوشیدن برقع و خواندن نطقی در رابطه با دموکراسی، اشغال افغانستان توسط آمریکا در آن سال را دفاعی از حقوق بشر خوانده بود. سوالی که در رابطه با توئیت بایدن ایجاد می‌شود این است که علی‌رغم تمام ادعاهای ایالات متحده در رابطه با «برنامه‌های اشغال» برای افغانستان، آمریکا چه‌طور نتوانست طی بیست سال حضورش در افغانستان به شکل‌گیری ارتشی مستقل کمک کند؟ ارتشی که علی‌رغم تمام امکاناتی که ایالات متحده مدعی است در اختیار آنها گذاشته است امکان ایستادگی در برابر طالبان را نداشت؟
پس از سقوط کامل کابل، چین اولین کشوری بود که اعلام کرد تا تلاش می‌کند روابطی «دوستانه» با طالبان برقرار کند. پس از آن روسیه و ایران هم دیپلمات‌هایشان را به افغانستان فرستادند. کانادا دوشنبه (۱۶ اوت) اعلام کرد که گزینه‌ی به رسمیت شناختن دولت پیشنهادی طالبان همچنان روی میز است، اما برای اظهارنظرهای رسمی‌تر هنوز زود است و باید دید که طالبان چه‌گونه رفتار خواهد کرد.
ابومزروق نماینده‌ی حماس روز گذشته در توئیتی نوشت: «طالبان پس از این‌که به تروریست بودن و واپس‌گرا بودن محکوم شدند، امروز نیروهای فاتح‌اند. [فاتح‌بودن آنها] بیش از پیش مبرهن شده است. این درسی‌است برای تمام ستم‌دیدگان، طالبان مقهور شعارهای دموکراسی‌خواهانه و انتخاباتی آمریکا و متحدانش نشد، و در برابر آنها ایستادگی کرد.» و نماینده‌ی حماس امروز طی تماس تلفنی‌ای پس از تبریک به طالبان، آنها را نیروی «پایان‌دهنده‌ی اشغال افغانستان» خواند.
در ساعات گذشته و با نهایی شدن خروج نیروهای مسلح آمریکا و ناتو، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که نیروهای مسلح کشورش در امنیت از افعانستان خارج خواهند شد و بریتانیا با با بستن فرودگاه‌ها به نفع خروج نیروهای بریتانیایی از این امر اطمینان به عمل آورده است. دومنیک راب وزیر امور خارجه بریتانیا بعد از ظهر امروز (سه‌شنبه) و ماه‌ها پس از پیش‌روی سریع طالبان در افغانستان اعلام کرد که «هیچ‌کس پیش‌بینی این وضع را نمی‌کرد.» به گزارش رویترز بوریس جانسون روز یکشنبه در مصاحبه‌ای گفت: «واضح است که طالبان دولتی را برای اداره افغانستان پیشنهاد خواهد داد اما هیج‌کس نباید دولت طالبان را به عنوان دولت افغانستان به رسمیت بشناسد.»
ترکیه در ساعات گذشته در حساب توئیتری روزنامه آندلو اعلام کرد که دولت ترکیه از پیغام‌های دوستانه طالبان تا به این‌جا استقبال کرده است.
خبرگزاری ABC (آمریکایی)در گزارشی اعلام کرد که اتحادیه اروپا به دنبال وحدتی جهانی علیه طالبان است، و امیدوار است تا به رسمیت شناختن طالبان به عنوان نیروی مسلط در افغانستان و یک دولت را از سمت جامعه‌ی جهانی متوقف کند.
ظهر امروز آلمان و فرانسه هم نیروهای خود را از افغانستان خارج کردند. سخنگوی آلمان پس از ابراز نگرانی از وضعیت نیروهای آلمانی مستقر در افغانستان گفت که امید دارد تا با باز نگه‌داشتن فرودگاه «تنها برای خروج نیروهای اروپایی» بتوانند افرادشان را به سلامت از افغانستان خارج کنند. این در حالیست که بسیاری از شهروندان افغانستان که نمی‌خواهند تحت سلطه‌ی طالبان در افغانستان بمانند امید داشتند تا در لحظه‌های آخر بتوانند ویزاهایی از کشورهای دیگر اتخاذ کنند و به وسیله‌ی هواپیما از افغانستان خارج شوند. بسیاری از فرودگاه‌ها تا صبح امروز و حتی هم‌اکنون در اختیار خروج نیروهای اروپایی و آمریکایی بوده‌اند.
با نزدیک‌شدن طالبان به کابل در روزهای گذشته و در نهایت ورود طالبان به کاخ ریاست‌جمهوری افغانستان، سیل پناهجویانی که برای فرار از دست طالبان به کشورهای همسایه پناه بردند با مرزهایی مسدود مواجه شدند. ترکیه که پیش از این با ساختن دیوار از بخشی از مرزهایش حفاظت به عمل آورده است، پذیرای پناهجویان نیست. به گفته‌ی خبرگزاری ایلنا «در چند روز اخیر پس از تحولات افغانستان در بخش نیمروز و زرنج حدود هزار نفر از اتباع افغان از مرز میلک وارد کشور شدند که این افراد در اردوگاه‌هایی اسکان داده شدند. اما روز گذشته و امروز، برای برگشت بخشی از این مهاجران به افغانستان با هواپیمایی آریانا افغان با هماهنگی دولت مرکزی افغانستان، پنج پرواز اقدام خواهند کرد.» سخنگوی گمرک ایران در همین گزارش اعلام کرده است که تنها اتباع افغانستانی که اسناد اقامتی و ویزا داشته باشند می‌توانند وارد کشورمان شوند. این در حالیست که گزارش‌هایی از افغانستان مبنی بر عدم تایید تقاضای ویزای ایرانی برای شهروندان افغانستانی همچون خبرنگاران در شبکههای اجتماعی منتشر شده است.
از صبح امروز و با بالاگرفتن انتقادات علیه بی‌مسئولیتی کشورهای غربی نسبت به پناهجویان افغانستانی، اوگاندا به درخواست ایالات متحده اعلام کرده است که آماده‌ی پذیرش ۲۰۰۰ پناهجوی افغانستانی است، امری که معلوم نیست به چه صورت امکان‌پذیر خواهد بود. واشنگتن پست هم در گزارشی از جهان خواسته است تا به «وظیفه‌ی اخلاقی‌اش» نسبت به افغانستان عمل کند و برای اسکان پناهجویان تدابیری اندیشه شود. اما با توجه به اخبار روز گذشته، هنوز کاملا معلوم نیست که پس از باز شدن فرودگاه‌ها آیا شهروندان افغانستان امکان خروج آزادانه از کشورشان را خواهند داشت. مهم‌تر از آن این‌که چه اتفاقی برای سیل آوارگانی که به مرزهای افغانستان سرازیر شده‌اند و اکنون توسط کشورهایی همچون ایران برگردانده می‌شوند، خواهد افتاد.
میدان عزیز ممنون بابت مطلبتون. اما آنچه که من از متن برداشت کردم، در هیچ کجا به سوال «دولت‌های جهان چرا به مردم افغانستان پشت کردند؟» پاسخی داده نشد. از آنجا که چرایی این سوال بسیار مهم است، امیدوارم به زودی مطلبی رو به این موضوع اختصاص بدین.
با دوستی.