گسترش اعتراضات کارگران معادن خصوصی کرمان
جمعی از کارگران معادن خصوصی کرمان در اعتراض به پایین بودن دستمزد و تبعیض در پرداخت مطالبات حقوقی بین کارگران معادن نیمه‌دولتی و خصوصی، معوقات بیمه‌ای و بی‌توجهی مسئولان نسبت به وضعیت معادن بخش خصوصی، از روز شنبه مبادی ورودی معادن نیمه‌دولتی را مسدود کرده‌اند.
«بخش خصوصی باید دست از سر معادن برداره. الان نزدیک به ۱۰، ۱۵ ساله که این معادن خصوصی شده و دارن مثل زالو خون‌مون رو می‌خورن. اعتراض هم که می‌کنیم از کار اخراج‌مون می‌کنن…» اینها صحبت‌های یکی از ده‌ها کارگر معترض معادن بخش خصوصی زغال‌سنگ کرمان است که می‌گوید از اواسط هفته گذشته در اعتراض به دستمزدهای پایین و تبعیض میان کارگران معادن نیمه‌دولتی و خصوصی و بی‌توجهی مسئولان نسبت به خواسته‌هایشان، در بخش‌هایی تولید را متوقف کرده‌اند.
ابتدا منابع کارگری در زرند کرمان خبر دادند که جمعی از کارگران معادن خصوصی پابدانای جنوبی، گله‌توت و ۱۲-۱۴، چشمه‌پودنه، معدنجو، سراپرده و باب شکون در اعتراض به پایین بودن دستمزد و تبعیض در پرداخت مطالبات حقوقی بین کارگران معادن نیمه‌دولتی و خصوصی، معوقات بیمه‌ای و بی‌توجهی مسئولان نسبت به وضعیت معادن بخش خصوصی، در اعتصاب به سر می‌برند.
کارگران معترض که در بخش‌های استخراج و تولید این معادن کار می‌کنند در روزهای ابتدایی در «سه‌راهی دشتخاک» زرند نزدیک به ورودی معادن خود تجمع کردند و در پی بی‌توجهی مسئولان به مطالبات‌شان، از روز شنبه مبادی ورودی معادن نیمه‌دولتی را مسدود کرده‌اند تا شاید با همراهی کارگران این معادن، صدایشان شنیده شود. در تصاویر دریافت‌شده از این اعتراضات حضور تعدادی از زنان نیز مشهود است.
تبعیض، بلای جان کارگران معادن خصوصی
کارگرانی که در این اعتراضات شرکت کرده‌اند دارای قراردادهای موقت یک‌ماهه تا سه‌ماهه (۸۹ روزه) هستند و بین پنج تا ۱۵ سال سابقه کار دارند.
یکی از کارگران معترض در این باره می‌گوید: «معادن نیمه‌دولتی کمتر از ما تولید دارند، اما دستمزدشان بیشتر از ماست. به نحوی که یک کارگر بخش استخراج معدن خصوصی اگر سه و نیم تا چهار میلیون تومان دستمزد دریافت می‌کند، کارگر دیگری در یک معدن نیمه‌دولتی با همان شرایط کار ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند.» این در حالی است که به گفته این کارگر، متوسط تولید در معادن خصوصی نسبت به بخش نیمه‌دولتی بیشتر است.
نماینده کارگران یکی از معادنِ شرکت‌کننده در اعتصاب ضمن تایید نکات بیان‌شده از سوی همکاران خود در خصوص تبعیض‌های صورت‌گرفته میان کارگران معادنی که در مجاورت یکدیگر قرار دارند می‌گوید: «چرا باید فیش حقوقی ۲ کارگری که هر ۲ در یک موقعیت شغلی کار می‌کنند تا این اندازه متفاوت باشد؟ خواسته ما چیز پیچیده‌ای نیست. ما در ازای کار مشابه حقوق و دستمزد مشابه همکاران‌مان در معادن نیمه‌دولتی را می‌خواهیم. حق تونل، حق سختی کار و ضرر و زیان جسمی ناشی از کار در معدن به کارگران بخش نیمه‌دولتی تعلق می‌گیرد اما به ما نه.»
کارگران می‌گویند با وجود استثمار گسترده کارگران معادن بخش خصوصی و دستمزد اندک آنان، کارفرمایان و پیمانکاران بخش خصوصی سود خوبی از تولید برداشت می‌کنند. اما مشخص نیست این پول‌ها کجا می‌رود. این در حالی است که به گفته کارگران، باز هم «مالیات» را از حقوق اندک کارگر کسر می‌کنند.
وقتی بیمه‌ای ندارم، چگونه فکر آینده باشم؟
علاوه بر موضوع دستمزدهای پایین که به گفته کارگران «به هیچ وجه با شرایط سخت و طولانی کار در این معادن همخوانی ندارد»، موضوع پرداخت نکردن یا تاخیر در پرداخت حق بیمه مورد دیگری است که کارگران عنوان می‌کنند. یکی از کارگران معترض معدن پابدانای جنوبی با اشاره به اینکه کارگران معادن زغال‌سنگ چه در معادن نیمه‌دولتی و چه خصوصی با مشکلات متفاوتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند می‌گوید: «آن‌قدر در این سال‌ها اعتراض کرده‌ایم که مشکلات‌مان را همه می‌دانند. کارگران بخش خصوصی نسبت به همکاران خود در معادن نیمه‌دولتی شرایط سخت‌تری دارند و به دلیل نبود نظارت نهادهای اجرایی، کارگران این بخش به طور کامل در معرض استثمار و نقض حقوق خود هستند.»
او ادامه می‌دهد: «کارگر با خودش می‌گوید با وجود دستمزد پایین و پرداخت نشدن به‌موقع حق بیمه (گاه بیمه‌های ما چند ماه به چند ماه تاخیر دارد، یا اصلاً پرداخت نمی‌شود) و چندین سال کار و زحمت، چه آینده‌ای در انتظار خودش و خانواده‌اش است. من گاهی فکر می‌کنم وقتی ریه‌ام را در نتیجه کار- آن هم ده‌ها متر زیر زمین- از دست دادم در بازنشستگی هزینه‌های درمان من چگونه تامین خواهد شد؟»
اعتراضات کارگران معادن بخش خصوصی زغال‌سنگ کرمان در حالی شدت گرفته است که به گفته نمایندگان کارگران، با وجود اعتراضات متناوب کارگری در این مناطق و پیگیری‌های صورت‌گرفته در ادارات کار و نهادهای اجرایی، این نهادها هرگز پاسخ روشنی به مطالبات کارگران نداده‌اند و صرفاً با وعده، آنها را از ادامه تجمع و اعتراض باز داشته‌اند.
دولت‌ها صدای ما را نمی‌شنوند، چون طرف کارفرما هستند
یکی از نمایندگان کارگری درباره چرایی شکل‌گیری دور جدیدی از اعتراضات کارگران معادن بخش خصوصی زغال‌سنگ توضیح می‌دهد: «ما به تناوب شاهد اعتراضات گروهی در معادن هستیم، اما این دور از اعتراضات از جانب کارگران پنج ۶ معدن از معادن زغال‌سنگ کرمان صورت گرفته که به طور تقریبی نزدیک به ۹۰۰ تا هزار کارگر دارند.»
این نماینده کارگری ادامه می‌دهد: «هیچ‌کدام از دولت‌ها تاکنون به مطالبات ما توجهی نکرده‌اند. چون با اجرای خصوصی‌سازی‌ها در واقع از کارفرمایان حمایت کرده‌اند. چندی پیش بود که رئیس دولت جدید به طبس سفر کرد و ما دیدیم که کارگران معادن آنجا هم مشکلات‌شان را بیان کردند. واقعیت این است که مساله معادن بخش خصوصی گسترده است و به صورت موردی حل نمی‌شود. اگر می‌خواهند فکری کنند، باید مشکلات کارگران همه معادنی که به بخش خصوصی واگذار شده حل شود. کارگری که سال‌ها در شرایط سخت کار کرده نمی‌تواند ببیند که کارفرما و پیمانکار با وجود تولید بیشتر و سود زیاد، از دستمزد کارگر می‌زند و او را در شرایط سخت قرار می‌دهد. اصلاً می‌دانند این کارگران چقدر به خاطر شرایط سخت کار درگیر دوا و درمان می‌شوند؟! می‌دانند اینها از تبعیضی که بین فیش حقوقی خود با همکاران‌شان در معدن مجاور می‌بینند چه رنجی می‌کشند؟! این رنج به خانواده‌ها و فرزندان این کارگران هم تحمیل می‌شود و مگر چقدر می‌شود تحمل کرد.»
نمایندگان کارگری این معادن در حالی از مطالبات کارگران سخن می‌گویند که خود از امنیت شغلی برای پیگیری این مطالبات بی‌بهره‌اند. یک نماینده کارگری در این باره می‌گوید: «در معادن بخش خصوصی اغلب این نمایندگان کارگری هستند که به عنوان تشکل صنفی وظیفه پیگیری مطالبات را دارند. اما همین نمایندگان هم امنیت شغلی ندارند و برای پیگیری این مطالبات تحت فشار زیادی هستند. با این همه، در حال حاضر کارگران این پنج ۶ معدنی که اعتصاب کرده‌اند می‌گویند تا به نتیجه نرسند به تجمعات‌شان پایان نمی‌دهند. ما هم همین را به مسئولان انتقال داده‌ایم. نمی‌دانیم نتیجه چه می‌شود. اما ما دیگر به وعده‌ها امید نداریم و انتظارمان این است که با لغو خصوصی‌سازی معادن، حداقل تبعیض‌ها میان کارگران معادن برداشته شود و در ازای کار برابر مزد برابر دریافت کنیم.»
اعتراضاتی که تمامی ندارد
اعترضات کارگران معادن زغال‌سنگ بخش خصوصی در کرمان در حالی شدت گرفته که سال گذشته بیش از سه هزار کارگر شرکت زغال‌سنگ کرمان (شرک مادر) متعلق به صندوق بازنشستگی فولاد ایران، با برگزاری اعتراضات و تحصن شبانه‌روزی خواستار ممانعت از ورود سهام این صندوق به فرابورس و گسترش خصوصی‌سازی معادن کرمان شدند. آن کارگران در واقع نگران بودند همین وضعیتی را پیدا کنند که سال‌هاست کارگران معادن بخش خصوصی این شهر دچارش شده‌اند.
شهرهای زرند، کوهبنان، کرمان و راور شهرهای معدنی استان کرمان هستند که مجموعه معادن زغال‌سنگ این شهر را در خود جای داده‌اند و بیش از یک دهه است که خصوصی‌سازی برخی از این معادن، صدای اعتراض کارگران بسیاری را بلند کرده است. برخی از این معادن از سوی بخش خصوصی اجاره شده و برخی دیگر را این بخش خریداری کرده‌اند و کارگران آنان با وجود سال‌ها سابقه کار به دلیل عدم تعهد کارفرمایان و واگذاری بخش‌ها به پیمانکاران مختلف با مشکلات بسیاری از جمله معوقات مزدی و دستمزدهای پایین، پرداخت نشدن حق بیمه از سوی کارفرما و شرایط ناایمن در حین کار مواجه‌اند.