جنایت جنگی طالبان در ولسوالی مالستان
طالبان همچنان بخش‌های بیشتری از افغانستان را اشغال می‌کند. تبعات این اشغال برای ساکنان این مناطق چیست؟ گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان از سقوط ولسوالی مالستان را بخوانید.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان اعلام کرده است که جنگجویان گروه طالبان، در ولسوالی مالستان ولایت غزنی مرتکب جنایت جنگی شده‌اند.
این نهاد روز شنبه ۱۶ اسد با نشر گزارشی، گفته است که گروه طالبان، پس از تصرف ولسوالی مالستان، به تلاشی خانه‌های مردم در ساحات میرادینه، شیرداغ و پشی اقدام کرده و افراد غیر‌نظامی را که هیچ نقشی در درگیری‌ها نداشته‌اند به‌صورتی بی‌رحمانه به قتل رسانده است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر می‌گوید: «طالبان با کشتار عمدی افراد غیر‌نظامی مرتکب نقض اصول اساسی حقوق‌بشر دوستانه و قواعد ناظر بر مخاصمات مسلحانه شده است که این امر می‌تواند در زمرۀ جنایت جنگی محسوب شود.»
در گزارش کمیسیون آمده است که به‌موجب قواعد حقوق‌بشر دوستانۀ بین‌المللی، طرف‌های متخاصم مکلف‌اند با کسانی که نقش مستقیمی در درگیری‌ها ندارند، رفتار انسانی کنند و نباید به جان، تمامیت اخلاقی و جسمی آنان آسیب برسانند. اما چنان‌که توضیح داده شد، این گروه، پس از مسلط شدن بر ولسوالی مالستان، قصداً افراد غیر‌نظامی را به قتل رسانده و به این ترتیب با ایجاد فضای رعب و ترس، موجب آواره شدن هزاران خانواده، به‌شمول زنان و کودکان، شده است.
شهرزاد اکبر رئیس کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان می‌گوید که کمیسیون تاکنون به هویت ۳۷ تن دست یافته است که توسط طالبان کشته و زخمی شده‌اند. مطابق این آمار، ۲۷ تن، به‌شمول یک خانم، کشته شده و ۱۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. افراد یاد‌شده، همه، غیر‌نظامی بوده و هیچ نقشی در درگیری‌ها نداشته‌اند.
او در توییترش نوشته که مطابق معلومات به‌دست‌آمده از منابع معتبر محلی، طالبان حدود ۲۱ تن از افراد وابسته به نیروهای امنیتی و خیزش مردمی را نیز به قتل رساندهاند که کمیسیون در مورد این‌که آیا افراد یاد‌شده، در جنگِ رو در رو توسط طالبان کشته شده‌اند یا پس از اسارت، تاکنون به معلومات دقیق و معتبری دست نیافته است.
ولسوالی مالستان ولایت غزنی پس از آن‌که به دست گروه طالبان سقوط کرد، گزارش‌های متعددی از نقض حقوق‌بشر و حقوق‌بشر‌دوستانۀ بین‌المللی، به‌خصوص کشتار عمدی افراد غیر‌نظامی توسط این گروه، منتشر شد.
در گزارش کمیسیون نوشته شده که بر بنیاد یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان، طالبان، پس از تصرف مرکز و بخش‌هایی از ولسوالی مالستان، علاوه بر خشونت و رفتار غیر‌انسانی با مردم، غارت اموال شهروندان، تخریب منازل مسکونی و مغازه‌ها، دست به قتل افراد غیر‌نظامی زده و این‌گونه با ایجاد فضای رعب و ترس، سبب بی‌جا شدن هزاران خانواده، به‌شمول زنان و کودکان، از این ولسوالی به مناطق دور و نزدیک دیگر شده است.
شناسایی کارمندان دولت و غارت اموال مردم
جنگجویان گروه طالبان در تاریخ ۱۹ سرطان از مسیرهای کوتل خارزار، کندلان ـ شیرداغ، مکنک و زردک بر نیروهای امنیتی ولسوالی مالستان ولایت غزنی حمله کردند که پس از دو روز نبرد، مرکز و بخش‌هایی از این ولسوالی را تصرف کردند. هرچند سه روز بعد از این رویداد، نیروهای امنیتی برای باز‌پس‌گیری ولسوالی مالستان تلاش کردند و به این ترتیب تا مرکز ولسوالی پیشروی و ساختمان قوماندانی امنیه نیز را تصرف کردند، اما سرانجام مجبور به عقب‌نشینی شدند و نتوانستند ولسوالی را از تسلط طالبان رها کنند.
بر‌اساس یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان، گروه طالبان، پس از سقوط ولسوالی مالستان، با غیر‌فعال کردن شبکه‌های مخابراتی و تلاشی خانه‌های مردم در برخی از مناطق، از جمله در قریه‌های زردک، شیرداغ، پشی، میرادینه، نیقول و آبدانه به‌منظور شناسایی کارمندان دولتی و افراد وابسته به خیزش مردمی به ایجاد رعب و وحشت پرداخته و افراد غیر‌نظامی را مورد لت‌و‌کوب، خشونت و بد‌رفتاری قرار داده است.
کمیسیون می‌گوید که از سوی دیگر، جنگجویان طالبان تعدادی از منازل مسکونی و مغازه‌ها را نیز تخریب کرده و اموال متعلق به افراد غیر‌نظامی را غارت کرده‌اند. چنان‌که آن‌ها یک پایه آنتن مربوط‌به شبکۀ مخابراتی سلام را تخریب کرده و وسایل آن را به ولسوالی اجرستان منتقل کرده‌اند و نیز چندین عراده موتر و موتورسایکل باشندگان این ولسوالی را به زور با خود برده‌اند.
روایت قربانیان و شاهدان
یک تن از شاهدان عینی به کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان گفته است که پس از سقوط ولسوالی مالستان، طالبان به دو گروه تقسیم شدند. دستۀ اول با نیروهای امنیتی می‌جنگیدند و گروه دوم به‌منظور شناسایی و تعقیب افراد منتسب به ارگان‌های امنیتی و خیزش‌های مردمی، خانه‌ها را تلاشی می‌کردند. این گروه با افراد غیر‌نظامی رفتار غیر‌انسانی می‌کردند: آن‌ها را از خانه‌های‌شان بیرون می‌آوردند و یا در بیرون از خانه گرفتار می‌کردند و، پس از خشونت و لت‌و‌کوب شدید، آنان را تیر‌باران می‌کردند و به قتل می‌رساندند.
این شاهد عینی می‌گوید که طالبان ۷ تن از اعضای خانواده و بستگان او را که هیچ سهمی در درگیری‌ها نداشته‌اند و همه دهقان و مردان زراعت‌پیشه بوده‌اند، به‌صورت بی‌رحمانه به قتل رساندهاند. بر‌اساس اظهارات این شاهد عینی، طالبان شوهر خالۀ او را که ۷۲ سال عمر داشته و دهقان بوده است، پس از بیرون کردن از خانه‌اش، با دستمال خفه کرده و کشته‌اند و نیز مبلغ ۲۵ هزار افغانی پول نقد از بابت فروش درختانش را از او گرفته و با خود برده‌اند.
یک شاهد عینی دیگر به کمیسیون گفته است که جنگجویان طالبان شب‌هنگام به خانۀ یک تن از باشندگان ولسوالی مالستان، که شغل آهنگری و موتر‌فروشی داشته است، می‌روند و کلید موتر او را می‌خواهد، اما او با امتناع از این کار مورد خشم طالبان قرار می‌گیرد و تیر‌باران می‌شود. فردای آن شب، پسر ۱۶ سالۀ این مرد، که متعلم صنف نهم مکتب نیز بوده است، به‌منظور دادخواهی نزد طالبان می‌رود، اما افراد مسلح وابسته به طالبان نه‌تنها اعتنایی به خواست‌های او نمی‌کنند، بلکه او را مورد خشونت و لت‌و‌کوب قرار می‌دهند و هنگام برگشت به خانه، او تیر‌باران می‌کنند.
بر‌اساس اظهارات یک شاهد عینی دیگر، طالبان، به‌منظور شناسایی کارمندان دولتی و افراد وابسته به خیزش‌های مردمی، به تلاشی خانه‌ها می‌پرداخته‌‌اند و به همین منظور به سمت خانۀ یک تن از باشندگان محل می‌روند و مستقیماً به تیر‌اندازی شروع می‌کنند. صاحب خانه، به علت ترس از حضور گروه طالبان، به تهکوی پناه می‌برد، اما طالبان در داخل تهکوی نارنجک می‌اندازند که مرد مذکور از ناحیۀ پاها و دست مجروح می‌شود. در همان لحظه، فرزند ۱۹ سالۀ این مرد که داخل خانه بوده و طالبان متوجه او حضور او می‌شوند، او را از خانه بیرون آورده و به رگبار گلوله می‌بندند.
در یک مورد دیگر، طالبان جنازه‌های افراد کشته‌شده توسط خود را با کمک نگهبان بازار میرادینه بر موتر بالا می‌کنند و پس از آن نگهبان را به قتل می‌رسانند تا آمار تلفات آن‌ها را افشا نکند.
یک شاهد عینی دیگر به کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان گفته است که طالبان، پس از تصرف ولسوالی مالستان، به د‌کان یک خیاط می‌رود و از او می‌خواهد که در مورد مغازه‌ها و ملکیت‌های حکیم شجاعی، یک تن از فرماندهان خیزش مردمی، معلومات بدهد، اما شخص مذکور از ارائۀ معلومات در این مورد خود‌داری می‌کند و طالبان او را تیر‌باران کرده و به قتل می‌رسانند.
یک باشندۀ قریۀ زردک ولسوالی مالستان به کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان گفته است که گروه طالبان سه پسر زیر ۱۸ سال را، که به علت جنگ به مناطقی امن پناه برده بودند و زمانی که دوباره به خانه‌های خود بر‌می‌گشتند، گرفتار کرده و هر‌سه تن آن‌ها را تیر‌باران کردند.
همچنین، زمانی که طالبان به منطقۀ شیرداغ ولسوالی مالستان حمله می‌کنند، دو زن از خانه‌های خود بیرون می‌شوند تا ببینند چه اتفاقی افتاده است که همان لحظه طالبان آن‌ها را به رگبار می‌بندند و در نتیجه یک تن از آن‌ها کشته می‌شود و یک تن دیگر، که مرمی به چشمش اصابت کرده است، مجروح و نا‌بینا می‌گردد.
بی‌جا شدگی و محرومیت از خدمات آموزشی و صحی
بر‌اساس یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان تا کنون ۲۵۰۰ خانواده، به‌شمول زنان و کودکان، از بخش‌های مختلف ولسوالی مالستان، به علت فرار از خشونت طالبان، به کابل و ولسوالی‌های جاغوری و ناور بی‌جا شده‌اند. نتایج نظارت‌های کمیسیون نشان می‌دهد که خانواده های بی‌جا‌شده در فقدان امکانات اولیه و ضروری، در وضعیت سخت و دشواری به سر می‌برند و شمار زیادی از آن‌ها به مواد غذایی، آب آشامیدنی صحی، لباس و سرپناه دسترسی ندارند.
علاوه بر این، خانواده‌های مذکور به خدمات صحی و آموزشی نیز دسترسی ندارند و مطابق معلومات به‌دست‌آمده از منابع محلی، خانواده‌ها و افرادی که در ولسوالی مالستان به سر می‌برند، به دلیل تعطیل بودن مکاتب و مراکز صحی با مشکلات و چالش‌های جدی مواجه می‌باشند.
از سوی دیگر، یافته‌های کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان نشان می‌دهد که طالبان به باشندگان ولسوالی مالستان اعلام کرده است که پس‌از‌این، زنان و دختران حق ندارند بدون محرم و پوشش شرعی به بیرون از خانه و مکتب بروند. طالبان همچنین تأکید کرده است که متخلفان را مجازات خواهد کرد. با وجود این، وضعیت حقوق‌بشری خانواده‌هایی که در ساحات تحت تسلط طالبان در ولسوالی مالستان قرار دارند، با چالش‌ها و نگرانی‌های جدی مواجه است.
بنابراین، کمیسیون مستقل حقوق‌بشر افغانستان در ادامۀ درخواست‌های مکرر خود از طرف‌های درگیر، به‌ویژه گروه طالبان، مبنی بر لزوم رعایت موازین حقوق‌بشر و حقوق‌بشر دوستانۀ بین‌المللی، یک بار دیگر تأکید می‌کند که ویران کردن تأسیسات عام‌المنفعه و خصوصی، حمله بر اهداف غیر‌نظامی و در پی آن، کشتار افرادی که نقشی در درگیری‌ها ندارند، از مصادیق جنایت جنگی محسوب می‌شود.