نابودی آثار باستانی خوزستان؛ یکی پس از دیگری
آثار باستانی خوزستان از ایذه تا شوش و از رامهرمز تا بهبهان یکی پس از دیگری در حال نابودی‌اند و سازمان میراث فرهنگی و مسئولان استانی و کشوری در نقش تماشاچی ظاهر می‌شوند.
پس از اخباری که درباره واگذاری زمین‌های محوطه تاریخی چغازنبیل برای ساخت کارخانه قند منتشر شد، حالا اخبار مختلفی درباره خطر نابودی آثار باستانی خونگ اژدر، تابوت‌های کشف‌شده در محوطه جوبجی، و محوطه تاریخی چگاسفلی منتشر شده است.
اهالی روستای خونگ اژدر ایذه می‌گویند شمارش معکوس برای حذف کامل یکی از مهم‌ترین آثار دوره تاریخی پارتی- الیمایی در استان خوزستان مدت‌ها است که آغاز شده و دیری نخواهد پایید که این سنگ‌نگاره برای همیشه از بین خواهد رفت. سنگ‌نگاره خونگ اژدر که قدمتی بیش از ۲۲۰۰ سال دارد از ارزشمندترین اسناد تاریخ سیاست و حکومت‌داری در تاریخ ایران و جهان محسوب می‌شود که در پانزده کیلومتری شهرستان ایذه و در روستای خونگ اژدر قرار دارد؛ در این نقش برجسته تفویض قدرت توسط مهرداد اول اشکانی به حاکم محلی ایلیمائید به تصویر کشیده شده است. به‌دلیل فقر منابع دوره اشکانی، نقش برجسته خونگ اژدر از اهمیت منحصر به فردی در تاریخ ایران و جهان برخوردار است.
نگاره ایلامی که تقریبا از بین رفته است. منبع ویکی‌پدیا
با توجه به گزارش‌های منابع محلی، دره تاریخی آب رو میان روستای خونگ اژدر و نقش برجسته، بارها توسط افراد ذینفع مورد خاک‌برداری قرار گرفته است که این امر سبب سست شدن خاک منطقه و فرونشست زمین در بسیاری از نقاط شده و هر آن می‌تواند سبب بروز حوادث ناگواری شود؛ حوادثی که هم روستا و هم این سنگ‌نگاره تاریخی را به خطر انداخته است.
دهیار خونگ اژدر در همین ارتباط گفته «تاکنون اداره کل میراث فرهنگی استان خوزستان حتی یک هزار تومانی برای نگهداری از آثار این روستا هزینه نکرده است. نقش عیلامی خونگ اژدر که کاملاً محو شده و چیزی از آن دیده نمی‌شود. نقش الیمایی نیز با توجه به عدم مراقبت و ترمیم و نصب حفاظ در وضعیت بسیار بدی به سر می‌برد».
نوروزی گفته «خود من به‌عنوان دهیار با مدیرکل فعلی چند بار حرف زدم ولی هیچ پاسخی جز وعده دادن دریافت نکردم. اداره‌ی کل به ما می‌گوید خودتان بروید و برای راهنمای مسیر نقش برجسته‌ها تابلو بزنید. اگر قرار بر هزینه کرد ماست این وسط نقش اداره کل میراث در حفظ و نگهداری و مراقبت از آثار چه می‌شود؟ بارها گفته‌اند بودجه آمده و به‌زودی شروع به کار می‌کنیم. بودجه‌ای که پس از نابودی نقش برجسته‌ها هزینه شود نوش داروی بعد مرگ سهراب است».
یکی از دوستداران میراث فرهنگی می‌گوید «این سلب مسئولیت اداره کل میراث فرهنگی تنها مختص به این اثر نیست و در دیگر نقاط استان خوزستان هم شرایطی بهتر از این به چشم نمی‌خورد». یک آگاه محلی نیز گفته «به‌دلیل عدم نظارت درست روی نقش برجسته‌های ایذه طی سالیان گذشته این آثار، یا آسیب‌های بسیار دیده‌اند یا توسط افراد ناشناس در کنار آثار و یاروی خود آثار حکاکی‌های تأسف‌برانگیزی انجام گرفته است. وزارت میراث فرهنگی یا از شرایط آثار و ابنیه تاریخی خوزستان خبر ندارد، یا هنوز متوجه جایگاه تاریخی خوزستان نیست».
هفته گذشته نیز ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد که نشان می‌داد تابوت باستانی کشف‌شده در منطقه‌ی جوبجی رامهرمز در اثر بی‌توجهی دچار آسیب جدی شده است؛ جوبجی، محوطه‌ای چند دوره‌ای متعلق به دوره‌های ایلامی، هخامنشی و اشکانی است.
تابوت‌های کشف شده در محوطه تاریخی جوبجی رامهرمز
در همین ارتباط، نگرانی‌ها نسبت به نابودی محوطه تاریخی چگاسفلی واقع در بخش زیدون شهرستان بهبهان افزایش یافته است؛ این گورستان تاریخی قدمتی شش هزار ساله دارد و در زمره اولین گورستان‌های بشری است که نشان می‌دهد اجساد اقوام مختلف ساکن در نواحی اطراف در شش هزار سال پیش به این مکان آئینی آورده و دفن شده است. در چند دهه گذشته و در پی عملیات‌های برداشت از معادن، ساخت‌ساز، بهسازی کانال‌های زهکشی و.. این تل تاریخی دچار تخریب‌های متعددی شده است که هنوز هم ادامه دارد.
نمونه‌ای از اشیاء تاریخی کشف‌شده در محوطه تاریخی چگاسفلی بهبهان
عباس مقدم، باستان‌شناس و مدیر پروژه پیشاتاریخی زهره، در نامه‌ای به مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان هشدار داده بود که چگاسفلی ممکن است سرنوشتی مانند جیرفت پیدا کند؛ «چگاسفلی به بهانه‌های ریز و درشت دهیاری روستا مبنی بر آسفالت کردن جاده روستا، ساخت سیستم فاضلاب، ایجاد تاب و سرسره برای کودکان «نداشته» روستا، ناتوانی‌های متولیان و برخی حمایت‌ها از سوی مسوولانِ محلی، به طور کامل از بین می‌رود. عده‌ای دیگر به بهانه زنبورداری در اطراف محوطه تجمع کرده‌اند و از سوی دیگر در جلسه‌ای که ۱۰ آبان برگزار می‌شود شخصی اعلام می‌کند «لودر می‌اندازد و چگاسفلی محوطه‌ای باستانی متعلق به دوران ۴۷۰۰ تا ۳۸۰۰ پیش از میلاد در محدوده بهبهان را خراب می‌کنند». همه این‌ها ترس را به جانِ فعالانِ میراثی انداخته که چگاسفلی اگر به جیرفت دوم تبدیل شود، چه کنیم؟».
این باستان‌شناس حالا در نامه‌ای سرگشاده به شریعتی، استاندار خوزستان، گفته «بدون شک نسل آینده تاریخ تحقیرهایی را که بر ما روا داشته می‌شود خواهند خواند و عملکرد ما را به قضاوت خواهند نشست».
پیش از این نیز سه باستان‌شناس بین‌المللی ضمن تاکید بر اهمیت تاریخی این محوطه، نسبت به نابودی و غارت چگاسفلی هشدار داده و خواستار ثبت آن در یونسکو شده بودند تا تا امکان حفاظت جدی و فعالیت‌های تحقیقی در آن محقق شود.
