آکیرا؛ نبرد بر سر نیروی حیات

«قداست توتم به نقش، جانور یا گیاه و نامش یا کلان نیست. به نیرویی بی‌نام و نشان است که همه‌ی این‌ها در نسبتی با آن تعریف می‌شوند. همان نیروی ناشناخته که در همه‌چیز جریان دارد.» امیل دورکیم. صور بنیانی حیات دینی، فصل خواستگاه باورها

ژاپن در انتهای دهه نود، پس از پشت سر گذاشتن افتادگی ناشی از تجربه تلخ‌اش در جنگ جهانی دوم، وارد دوره جدیدی از شکوفایی صنعتی و اقتصادی شده است. انگار که تحرک دوباره نیروی حیات در بدن‌اش، خون تازه‌ای به رگ‌های خشک‌شده‌اش پمپاژ می‌کند. بدن تکه‌تکه شده، آهسته از جا برخاسته و به حرکت در آمده است. آکیرا درست در همین لحظه متولد می‌شود. در سال ۱۹۸۸ و در آن سال داستانی را روایت می‌کند که در ۲۰۱۹ اتفاق می‌افتد. یعنی درست همین حالا.

توکیوی جدید، شهری مدرن است که در اطراف چاله‌ای عظیم ساخته شده است. چاله‌ای که در ۱۹۸۸ (یعنی سال اکران فیلم) از پی انفجار بزرگی ایجاد شده که همه‌چیز را در خود بلعیده است. پس از آن، طی سی سال شهر دوباره سرپا می‌شود. روایتی که برای ژاپن یادآور دوران پس از جنگ جهانی دوم است؛ برج‌ها و ابرسازه‌ها به سوی آسمان رفته‌اند و مانیتورها و بیلبوردهایی میان‌شان خودنمایی می‌کنند. نورهای هزار رنگ روی ساختمان‌ها و زمینه‌ها حرکت می‌کنند و افکت‌هایی سه‌بعدی از زنان نیمه‌برهنه و غول‌پیکر، که لبخندزنان در خیابان‌ها قدم می‌زنند. توکیو در ۲۰۱۹ یک شهر مدرن دیوانه‌شده، که میزبان آشوبی گسترده است؛ شهر آبستن انقلاب و دگرگونی است. جمعیت‌های معترض در کشاکش با نظامیان و پلیس ضدشورش، در میان دود و آتش حرکت می‌کنند. درست یک سال پس از اکران آکیرا، در میدان تیان‌من چین صحنه‌هایی مشابه آنچه در فیلم می‌بینیم خلق می‌شود؛ تانک‌ها در خیابان‌ها همه‌چیز را له می‌کنند؛ ماشین‌های آب‌پاش آتش را خاموش و جمعیت‌ها را پراکنده می‌کنند.

از میان این جمعیت، گروهی از جوانان سرمست از هیجان جاری در فضا، سوار بر موتورهای غول‌پیکر با سرعت جمعیت‌ها را می‌شکافند و در خیابان‌ها جولان می‌دهند. یکی از آن‌ها به نام تسوتو در جریان یک تعقیب و گریز نفس‌گیر، با پسر‌بچه‌ای غیرعادی که نظامیان در پی‌اش بوده‌اند، تصادف می‌کند. تسوتو در نتیجه این برخورد، به قدرتی غیر عادی دست پیدا می‌کند. قدرتی که به سوی آکیرا می‌کشاندش. آکیرا یا  نیروی حیات، که توسط دولت در فضایی زیرزمینی نگه‌داری می‌شود و همزمان گروه‌های مخالف دولت نیز در پی تصاحبش هستند. نیرویی که به کمک آن می‌توان همه‌چیز را دگرگون کرد؛ که همه از مخاطرات آزاد شدن آن در هراس هستند و همین وضعیت پارادوکسیکالی را ساخته است؛ روح جمعی در این آشوب، همزمان که از آکیرا گریزان است، آن را فرامی‌خواند تا به روی زمین بیاید…

آکیرا یک نمایش عادی نیست. یک مورد استثنایی و نادر است که در تاریخ پس و پیش از خودش نظیر ندارد. چه از لحاظ ساختار داستانی که از تونل تودرتوی اسطوره‌ها و کهن‌الگوها می‌گذرد، چه نگاه دقیق و موشکافانه‌اش به موجودی به نام ابرشهر، که بعدها از حیث تصویری و داستانی الگوی بسیاری از فیلم‌های سبک سایبرپانک‌ مثل blade runner 2049 و ghost in the shell می‌شود. اما اغراق نیست که که هیچ نمونه‌ای تا به امروز حتی به آکیرا نزدیک هم نشده است. از نظر بصری به قدری پیچیده و پر جزئیات است، که هنگام تماشا چشم مدام از ریتم آن عقب می‌ماند. آکیرا همزمان نگاه ژرف‌ناکی به وضعیت زیست اجتماعی و نیروهای قدرت موجود در آن دارد که همگی با تفاوت‌هایشان، یک ویژگی مشترک دارند؛ همه‌ آن‌ها در پی تسخیر نیروی حیات هستند.

آکیرا، انیمه. ساخت ژاپن در ۱۹۸۸. کارگردان Katsuhiro Otomo زمان: ۲ ساعت