دیوان عدالت اداری: کارفرمایان میتوانند زنان را در دوره شیردهی از کار اخراج کنند
هیات عمومی دیوان عدالت اداری بخشنامه سال ۹۳ مدیرکل وزارت کار مبنی بر «ممنوعیت اخراج مادران کارگر تا پایان دو سال شیردهی فرزندانشان» را خارج از صلاحیت مرجع تصویب و غیرقانونی دانسته و ابطال کرده است. بدین ترتیب، کارفرمایان میتوانند زنان کارگر را در دوران شیردهی از کار اخراج کنند.
این رای بر اساس شکایت شاکی خصوصی انجام شده است؛ کارفرمای شاکی، اجرای دستورالعمل وزارت کار را مغایر با مواد ۲۷ و ۱۵۷ قانون کار دانسته و با این استدلال که دستورالعمل مذکور باعث حذف تدریجی کارگران زن از محیطهای کار و تولید میشود، ابطال آن را درخواست کرده بود. کارفرمایان همچنین مدعی شدهاند که دستورالعملِ مورد اشاره، به مستندی در دست سازمان تامین اجتماعی تبدیل شده است تا از برقراری حقوق بیمه بیکاری زنان کارگر شیرده که پس از پایان مرخصی قادر به کار نیستند، خودداری نماید.
به گفته هاله صفرزاده، یکی دیگر از استدلالهای شاکی خصوصی این بوده که دستورالعمل وزارت کار «باعث گرفتاری زائدالوصف مادران شیرده شده و ادامه کار مادران شیرده باعث میشود مبالغ هنگفتی بابت نگهداری فرزندان شیرخوار به مهدهای کودک پرداخت شود تا از کودکان نگهداری کنند. اما در هیچیک از مهدهای کودک در سراسر ایران مربی دلسوز مانند مادر برای کودکان پیدا نخواهد شد. هیچگاه کودک لذت نوازش مادر را در حساسترین دوران نخواهد چشید».
شاکی خصوصی همچنین نسبت به وضعیت دستگاه گوارش کودکان در صورت ادامه کار مادران ابراز نگرانی کرده و در شکایت خود آورده است «باید به نیازهای کودکان به صورت ویژه توجه کرد و نام آنها را نیازهای امروز گذاشت. زیرا اگر به فردا موکول شود، ارزش خود را از دست خواهد داد و منجر به صدمات جبران ناپذیری خواهد شد. در دو سال اول زندگی به دلیل اینکه ساختمان بدنی کودک کامل نشده و نمیتواند در مقابل بیماریها مقاومت کند. دستگاه گوارش، مغز دوم انسان است و در صورت بیماری، زمینه را برای ابتلای سایر ارگانهای بدن به بیماریهای مختلف فراهم میکند. مادران بهترین مراقبان برای کودکان هستند».
به گفته صفرزاده «به محض اینکه شرایط بحرانی میشود، تورم بالا میرود و بیکاری افزایش پیدا میکند؛ اولین راهحل سرمایهداران، حذف زنان از بازار کار است. در این زمان همانها که خواهان برقراری عدالت جنسیتی در بازار کار بودند، زنان را مادرانی میبیند که باید بروند در خانه و به تربیت فرزند مشغول شوند. در این زمان مادری مهمترین مقام و ارزش زن محسوب میشود و..».
بنابر آمار ارائه شده توسط این فعال حقوق کارگران «بیشتر زنان حاضر در کارگاههای کوچک، دختران مجرد هستند. از آنها تعهد گرفته میشود که تا زمان حضور در این کارگاه ازدواج نکنند یا در صورتی که در زمان عقد قرارداد ازدواج کرده باشند، باردار نشوند».
دستورالعمل «ممنوعیت اخراج مادران کارگر تا پایان دو سال شیردهی فرزندان» در سال ۹۳ و در راستای «بند سوم سیاستهای جمعیتی» و به منظور افزایش جمعیت کشور تصویب شده بود.