چرا درخواست اینترنت از ترامپ مسخره است؟
با گسترده‌تر شدن تظاهرات سراسری در ایران، فیلترینگ اینترنت هم گسترده‌تر و حتی دسترسی به اینترنت جهانی در مواقعی قطع شد. بر همین اساس برخی از رئیس‌جمهور آمریکا درخواست کردند که به ایران اینترنت آزاد بدهد. ولی آیا چنین چیزی ممکن و یا درست است؟
در پی تظاهرات سراسری چند روز گذشته شاهد یک پدیده مرسوم بودیم: تلاش حکومت برای قطع هرچه بیشتر ارتباط مردم با هم و در نتیجه فلج‌کردن کامل اینترنت. این فلج‌کردن از راه تشدید سانسور، فیلترکردن سایت‌ها و سرویس‌های بیشتر، کندکردن ارتباط‌ها و مداخله در کارکرد انواع وی‌پی‌ان و آنتی‌فیلترها صورت گرفت و تا جایی پیش رفت که تقریبا ارتباط ایران با جهان قطع شد و تنها امکان استفاده از سرویس‌های مورد تایید وطنی باقی ماند، آن هم با سرعت کم و اعصاب‌خوردی زیاد.
قطع‌شدن از اینترنت جهانی و سانسور سرویس‌ها و سایت‌ها و تلاش پرهزینه حکومت برای قطع دسترسی مردم به اطلاعات برای ما چیز جدیدی نیست. این داستان از زمان خاتمی شروع شد، در زمان احمدی‌نژاد تکرار شد، و حالا هم در دوران دوم ریاست جمهوری آقای روحانی با شدت بیشتری ادامه دارد. ما به سمتی می‌رویم که به زودی در شرایطی مشابه چین قرار خواهیم گرفت؛ یعنی هر شهروند باید در اینترنت شناخته شده باشد و تنها امکان استفاده از سرویس‌های مورد تایید فراهم خواهد بود.
در ادامه تشدید قطع دسترسی به اطلاعات آزاد، گروهی با هشتگ #freeInternet4Iran رئیس‌جمهور آمریکا درخواست کردند که به ما -احتمالا به وسیله ماهواره- اینترنت آزاد بدهد. ولی آیا چنین چیزی ممکن و یا درست است؟
این درخواست از نظر فنی کاملا غیرعملی‌ست. حداقل در گزینه‌هایی که تا به حال ارائه شده، یک کشور نمی‌تواند به مردم یک کشور دیگر اینترنت آزاد بدهد. امکان ساختن فیلترشکن و غیره وجود دارد، اما ارائه مستقیم اینترنت عملی نیست.
این درخواست از نظر فنی کاملا غیرعملی‌ست. حداقل در گزینه‌هایی که تا به حال ارائه شده، یک کشور نمی‌تواند به مردم یک کشور دیگر اینترنت آزاد بدهد. امکان ساختن فیلترشکن و غیره وجود دارد، اما ارائه مستقیم اینترنت عملی نیست. در حال حاضر سه روش برای انتقال اینترنت به مناطقی به جز مناطق تحت کنترل هرکشور وجود دارد: بالن، هواپیمای بی‌سرنشین و ماهواره. بیایید نگاهی به هرکدام بیندازیم:
۱. بالن. گوگل حدود هفت سال قبل پروژه گوگل‌لون را شروع کرد. انتظار می‌رود این پروژه در نهایت بتواند از راه پرواز دسته‌ای بالن‌ها اینترنت را بین بالن‌ها و سطح زمین به اشتراک بگذارد. در حال حاضر پروازهایی آزمایشی وجود داشته و نتایج مثبتی هم به دست آمده. گفته می‌شود هدف گوگل رساندن اینترنت به مناطقی است که دسترسی کمتری به اینترنت دارند. بنابر آزمایش‌ها هر بالن می‌تواند بیش از ۱۵۰ روز به پروازش ادامه دهد.
۲. هواپیماهای بی‌سرنشین. این ایده از طرف فیسبوک معرفی شد و اخیرا اولین پرواز آزمایشی موفق آن اتفاق افتاد. ایده‌ی فیسبوک مثل ایده گوگل است با این تفاوت که به جای بالن از هواپیماهای بی‌سرنشین خودکفا استفاده می‌شود که بال‌هایی عریض‌تر از یک بویینگ ۷۴۷ دارند. تاکنون در موفق‌ترین آزمایش، هواپیما توانسته بیش از یک ساعت در هوا بماند.
اینترنت ماهواره‌ای سال‌ها است وجود دارد، اما مساله حساس آن است که اینترنت ماهواره‌ای ارتباطی یک‌طرفه و وابسته به تجهیزات دریافت سیگنال ماهواره است.
۳. ماهواره. اینترنت ماهواره‌ای سال‌ها است وجود دارد، اما مساله حساس آن است که اینترنت ماهواره‌ای ارتباطی یک‌طرفه و وابسته به تجهیزات دریافت سیگنال ماهواره است. در این شیوه شما درخواست را از یک کانال (مثلا ای‌دی‌اس‌ال یا سیم کارت) می‌فرستید و دریافت اطلاعات از طریق ماهواره. در نمونه‌های مرسوم (مثلا پروژه توشه)، محتوایی یکسان برای همه کاربرها فرستاده می‌شود و امکان دریافت و ذخیره و بررسی سرفرصت آن بر روی کامپیوتر وجود دارد. فرض کنید کامپیوترتان را روشن می‌گذارید و روز بعد می‌بینید که چند فیلم مستند و چند‌پادکست و یک‌سری راهنما روی هارد شما ذخیره شده است. ایراد این روش این است که اولا نیاز به دسترسی به کانال و تجهیزات آن وجود دارد. به علاوه محتوای یکسان برای همه کاربران یک منطقه فرستاده می‌شود، و امکان فیلتر کردن کانال ارسال درخواست محتوا نیز همچنان وجود دارد. البته نوع دیگری هم وجود دارد که در کشور ما نیازمند انواع مجوزها‌ست و امکان استفاده‌اش برای ما مردم معمولی وجود ندارد، حتی اگر حدود ۵ میلیون تومان برای خرید تجهیزاتش داشته باشیم.
آنهایی که سعی دارند با خطاب قرار دادن رئیس جمهوری آمریکا، مشکل اینترنت خود را حل کنند باید توجه داشته باشند که حتی اگر ترامپ بخواهد و بتواند به شرکت‌های خصوصی دستور بدهد که چنین کاری انجام دهند، آنها تنها یکی از سه گزینه بالا را دارند. گزینه سوم سال‌هاست از طرف شرکت‌های مختلف ارائه می‌شود اما چیزی نیست که به ما امکان دهد در تلگرام بچرخیم یا در سایت‌های خبری این‌طرف و آن‌طرف برویم و … . گزینه‌های اول و دوم هم بسیار مقدماتی‌اند و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده‌اند و حتی اگر برسند هدفشان ارائه اینترنت در مناطقی خواهد بود که دولت نسبت به ارائه اینترنت به آنها مشتاق ولی ناتوان است. در وضعیت ما که دولت اجازه نمی‌دهد از فیبرنوری و امواج ماکروویو موجود اینترنت دریافت کنیم، مطمئنا اجازه پرواز ۱۰ بالن روی شهرهای بزرگ یا چرخیدن هواپیماهای بدون سرنشین بالای روستاها را هم نخواهد داد.