وضعیت زنان ایران به روایت «مجمع جهانی اقتصاد»
گزارش جهانی شکاف جنسیتی در سال2006 توسط «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum) معرفی شد و بهعنوان شاخصی برای بررسی شکاف جنسیتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت. در این گزارش، میزان برابری بین دو جنس در چهار حوزه بهداشت، آموزش، اقتصاد و سیاست بهطور سالانه مورد بررسی و مقایسه قرار میگیرد. اهمیت این شاخص در کنار دقت عمل بالا و اعتباری که در میان شاخصهای جهانی دارد، بهدلیل کیفیت بالای اندازهگیری آن است. مجمع جهانی اقتصاد» در نهمین و جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت نابرابری بین زنان و مردان در ۱۴۲ کشور جهان پرداخته است. بر این اساس، در سال جاری 10کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵ و عربستان۱۳۰. یمن در این گزارش بهعنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.
«گزارش جهانی شکاف جنسیتی»
(The Global Gender Gap Report) در سال۲۰۰۶ توسط «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum) معرفی شد و بهعنوان شاخصی برای بررسی شکاف جنسیتی در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت. در این گزارش، میزان برابری بین دو جنس در چهار حوزه بهداشت، آموزش، اقتصاد و سیاست بهطور سالانه مورد بررسی و مقایسه قرار میگیرد. اهمیت این شاخص در کنار دقت عمل بالا و اعتباری که در میان شاخصهای جهانی دارد، بهدلیل کیفیت بالای اندازهگیری آن است. شاخص شکاف جنسیتی عددی بین صفر و یک است که هرچه این رقم بالاتر باشد دلالت بر شکاف کمتر جنسیتی و هرچه پایینتر باشد دلالت بر شکاف بیشتر جنسیتی دارد. عدد ۰/۵بیانکننده شکاف عمیق بین زن و مرد است؛ بهطوری که مردان از مزایایی دوبرابر زنان در ابعاد چهارگانه بهرهمندند و عدد ۰/۸۵رقم خوبی است زیرا نشاندهنده نزدیکشدن زنان و مردان در ابعاد مورد بررسی است. این شاخص از چهار زیربخش مشارکت و فرصتهای اقتصادی (با مولفههایی مانند مشارکت زنان و مردان در نیروی کار، میزان درآمدهای متوسط هر جنس، درصد هر جنس در مشاغل رده بالا و رده پایین)، دستاوردهای آموزشی (با مولفههایی مانند نرخ سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی)، بهداشت و طول عمر و توانمندسازی سیاسی (تعداد زنان در پارلمان و کابینه و میزان واقعی حضور زنان در این پستها) تشکیل شده است.
گزارش سال ۲۰۱۴
«مجمع جهانی اقتصاد» در نهمین و جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت نابرابری بین زنان و مردان در ۱۴۲ کشور جهان پرداخته است. بر این اساس، در سال جاری ۱۰کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵ و عربستان۱۳۰. یمن در این گزارش بهعنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.
وضعیت نابرابری در ایران
در گزارش مذکور نمره ایران در شاخص شکاف جنسیتی ۰/۵۸۱ برآورد شده که ایران را در ردهبندی جهانی در رتبه ۱۳۷ قرار داده است. این آمار نسبت به سال ۲۰۱۳، هفت پله نزول نشان میدهد. در زیربخش بهداشت نسبت به سایر زیربخشها وضعیت بهتری وجود دارد و ایران در مقام ۸۹ جهان قرار دارد. در زیربخش آموزش نیز وضعیت نسبت به فرصتهای اقتصادی و سیاسی بهتر بوده و رتبه ۱۰۴ نصیب ایران شده است. متاسفانه ایران در دو بخش فرصتهای اقتصادی و سیاسی در پایینترین جایگاهها قرار دارد که در ادامه به این دو زیربخش بهصورت تفصیلی پرداخته میشود.
نابرابری فرصتهای اقتصادی و دستمزدها
در بین ۱۴۲ کشور جهان، ایران بهلحاظ زیرشاخص فرصتهای اقتصادی در رتبه ۱۳۹ جای گرفته است. این به آن معناست که ایران از لحاظ شاخصهای اقتصادی از نابرابرترین کشورهای جهان است. بر اساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، نرخ مشارکت زنان در ایران ۲۳درصد بوده و دستمزد زنان در ایران ۴۱درصد کمتر از مردان است که این رقم، با احتساب برابری قدرت خرید (PPP) به ۱۷درصد کاهش مییابد. این در حالی است که براساس این گزارش، زنان ۴۶درصد نیروی کار حرفهای و تخصصی را به خود اختصاص دادهاند.
براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سالهای اخیر در بسیاری از کشورها کمتر شده است اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمیدهد. در گزارش اخیر این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده میشود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان بهمراتب پایینتر نشان میدهد.
«مجمع جهانی اقتصاد» در نهمین و جدیدترین گزارش خود به بررسی وضعیت نابرابری بین زنان و مردان در ۱۴۲ کشور جهان پرداخته است. بر این اساس، در سال جاری ۱۰کشوری که در بالاترین سطوح برابری جنسیتی قرار دارند عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیکاراگوئه، رواندا، ایرلند، فیلیپین و بلژیک. رتبه برخی کشورها در این شاخص عبارت است از: آمریکا۲۰، انگلیس۲۶، اسپانیا۲۹، اوکراین۵۶، تایلند۶۱، چین۸۷، هند۱۱۴، قطر۱۱۶، ترکیه۱۲۵ و عربستان۱۳۰. یمن در این گزارش بهعنوان کشوری شناخته شده که بیشترین نابرابری بین زن و مرد را دارد.
وضعیت نابرابری در ایران
در گزارش مذکور نمره ایران در شاخص شکاف جنسیتی ۰/۵۸۱ برآورد شده که ایران را در ردهبندی جهانی در رتبه ۱۳۷ قرار داده است. این آمار نسبت به سال ۲۰۱۳، هفت پله نزول نشان میدهد. در زیربخش بهداشت نسبت به سایر زیربخشها وضعیت بهتری وجود دارد و ایران در مقام ۸۹ جهان قرار دارد. در زیربخش آموزش نیز وضعیت نسبت به فرصتهای اقتصادی و سیاسی بهتر بوده و رتبه ۱۰۴ نصیب ایران شده است. متاسفانه ایران در دو بخش فرصتهای اقتصادی و سیاسی در پایینترین جایگاهها قرار دارد که در ادامه به این دو زیربخش بهصورت تفصیلی پرداخته میشود.
نابرابری فرصتهای اقتصادی و دستمزدها
در بین ۱۴۲ کشور جهان، ایران بهلحاظ زیرشاخص فرصتهای اقتصادی در رتبه ۱۳۹ جای گرفته است. این به آن معناست که ایران از لحاظ شاخصهای اقتصادی از نابرابرترین کشورهای جهان است. بر اساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، نرخ مشارکت زنان در ایران ۲۳درصد بوده و دستمزد زنان در ایران ۴۱درصد کمتر از مردان است که این رقم، با احتساب برابری قدرت خرید (PPP) به ۱۷درصد کاهش مییابد. این در حالی است که براساس این گزارش، زنان ۴۶درصد نیروی کار حرفهای و تخصصی را به خود اختصاص دادهاند.
نابرابری سیاسی
ایران در زیرشاخص توانمندسازی سیاسی نیز از نابرابرترین کشورهای جهان است. از نظر حضور زنان در پارلمان، زنان ایران تنها سهدرصد از کرسیهای مجلس را در اختیار دارند. اگرچه؛ حضور زنان در کابینه به نسبت حضور در پارلمان بهتر است اما جایگاهی بهتر از ۱۰۵ را برای ایران به ارمغان نیاورده است.
جایگاه منطقهای
ترکیه و عربستان، مهمترین رقبای منطقهای ایران به شمار میآیند. اگر به جایگاه این دو کشور در شاخص شکاف جنسیتی توجه کنیم، درمییابیم ترکیه در مقام ۱۲۵ و عربستان در رتبه ۱۳۰ جهان قرار دارند که اگرچه هر دو جایگاه مناسبی ندارند اما در رتبهبندی، بالاتر از ایران قرار گرفتهاند. این شکاف در زیربخشهای اقتصادی و سیاسی، محسوستر است؛ بهطوری که ایران در مشارکت زنان نرخی پایینتر از عربستان و ترکیه دارد. همچنین شکاف درآمد زنان به نسبت مردان در ایران از ترکیه و عربستان بیشتر است. از منظر توانمندسازی سیاسی نیز ایران وضعیت بهمراتب بدتری نسبت به دو کشور مذکور دارد. به لحاظ حضور زنان در کابینه، وضعیت ایران با رتبه ۱۰۵ نسبت به عربستان و ترکیه بهتر است اما از جهت حضور زنان در پارلمان، ایران در مقام ۱۳۳ جهان قرار دارد؛ در حالی که عربستان در مقام ۷۴ جهان و ترکیه در رتبه ۹۸ قرار دارند. متاسفانه زنان تنها سهدرصد از کرسیهای مجلس در ایران را تشکیل دادهاند؛ در حالی که این رقم در ترکیه ۱۷درصد و در عربستان ۲۵درصد است.
جمعبندی
براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سالهای اخیر در بسیاری از کشورها کمتر شده است اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمیدهد. در گزارش اخیر این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد که این جایگاه در شأن زنان ایرانی نیست. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده میشود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان بهمراتب پایینتر نشان میدهد. به نظر میرسد میزان مشارکت زنان در این عرصهها به دلایل ساختاری و گاه فرهنگی به مراتب کمتر از مردان است؛ در حالی که شکاف در زیربخشهای بهداشتی و آموزشی بسیار کمتر است. در هر حال باید توجه داشت زنان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور و فعالیت هر سازمان تجاری را تشکیل میدهند و هر جامعهای از استفاده نکردن از توانمندیهای زنان، زیان خواهد دید.
ایران در زیرشاخص توانمندسازی سیاسی نیز از نابرابرترین کشورهای جهان است. از نظر حضور زنان در پارلمان، زنان ایران تنها سهدرصد از کرسیهای مجلس را در اختیار دارند. اگرچه؛ حضور زنان در کابینه به نسبت حضور در پارلمان بهتر است اما جایگاهی بهتر از ۱۰۵ را برای ایران به ارمغان نیاورده است.
جایگاه منطقهای
ترکیه و عربستان، مهمترین رقبای منطقهای ایران به شمار میآیند. اگر به جایگاه این دو کشور در شاخص شکاف جنسیتی توجه کنیم، درمییابیم ترکیه در مقام ۱۲۵ و عربستان در رتبه ۱۳۰ جهان قرار دارند که اگرچه هر دو جایگاه مناسبی ندارند اما در رتبهبندی، بالاتر از ایران قرار گرفتهاند. این شکاف در زیربخشهای اقتصادی و سیاسی، محسوستر است؛ بهطوری که ایران در مشارکت زنان نرخی پایینتر از عربستان و ترکیه دارد. همچنین شکاف درآمد زنان به نسبت مردان در ایران از ترکیه و عربستان بیشتر است. از منظر توانمندسازی سیاسی نیز ایران وضعیت بهمراتب بدتری نسبت به دو کشور مذکور دارد. به لحاظ حضور زنان در کابینه، وضعیت ایران با رتبه ۱۰۵ نسبت به عربستان و ترکیه بهتر است اما از جهت حضور زنان در پارلمان، ایران در مقام ۱۳۳ جهان قرار دارد؛ در حالی که عربستان در مقام ۷۴ جهان و ترکیه در رتبه ۹۸ قرار دارند. متاسفانه زنان تنها سهدرصد از کرسیهای مجلس در ایران را تشکیل دادهاند؛ در حالی که این رقم در ترکیه ۱۷درصد و در عربستان ۲۵درصد است.
جمعبندی
براساس گزارش «مجمع جهانی اقتصاد»، شکاف جنسیتی میان مردان و زنان طی سالهای اخیر در بسیاری از کشورها کمتر شده است اما این وضعیت در ایران، تغییر چندانی را نشان نمیدهد. در گزارش اخیر این نهاد، ایران تنها بالاتر از پنج کشور قرار دارد که این جایگاه در شأن زنان ایرانی نیست. بیشترین نابرابری در ابعاد اقتصادی و سیاسی دیده میشود که جایگاه ایران را نسبت به ترکیه و عربستان بهمراتب پایینتر نشان میدهد. به نظر میرسد میزان مشارکت زنان در این عرصهها به دلایل ساختاری و گاه فرهنگی به مراتب کمتر از مردان است؛ در حالی که شکاف در زیربخشهای بهداشتی و آموزشی بسیار کمتر است. در هر حال باید توجه داشت زنان نیمی از سرمایه انسانی هر کشور و فعالیت هر سازمان تجاری را تشکیل میدهند و هر جامعهای از استفاده نکردن از توانمندیهای زنان، زیان خواهد دید.