سرهای تهرانی‌ها در آستانه رفتن
آلودگی هوای تهران، باعث عدم توجه به دیگر آلودگی‌هایی شده است که شهروندان پایتخت در مواجهه با آن‌ها قرار می‌گیرند. آلودگی‌هایی مانند آلودگی نوری و صوتی که شاید تأثیر آشکاری بر سلامت فیزیکی انسا‌ن‌ها ندارند اما در تخریب آسایش و آسیب‌های روانی نقش مهمی دارند.
هرجا می‌روید سروصداست. در اتوبان سروصدای گاز و ترمز ماشین‌ها کلافه‌اتان می‌کند و در کوچه‌ها هم ویراژ موتورها. شیشه را می‌کشید بالا، پنجره را می‌بندید. چه فایده؟ صدا که کم نشد هیچ، صدای بلندشدن هواپیما را هم بعضا باید تحمل کنید. از آن بدتر همسایه بغلی است؛ خانه کلنگی‌اش را کوبیده و حالا وقت‌و‌بی‌وقت تق و توقش را می‌شنوید. شب‌ها را با کلافگی می‌خوابید و صبح‌ها هم با خستگی بیدار می‌شوید. شما در وضعیت اضطرار هستید؛ “اضطرار” صدا در تهران.مردم شهر تهران مدت‌هاست در معرض اضطرار صدا هستند. مسئولین هم می‌دانند. همین چندروزِ پیش بود که رییس کمیته عمران شورای شهر تهران گفت “آلودگی صوتی پایتخت در حال‌حاضر در اضطرار است”.
این در حالی است که اقبال شاکری ادعا کرده که از سال گذشته تا به امروز تلاش‌ها تاثیر چندانی نداشته‌اند.
این مسئول در واقع به آبان‌ماه ۹۴ اشاره می‌کند. سالِ پیش اعضای شورای اسلامی شهر تهران برای مقابله با معضل آلودگی صوتی برنامه عملیاتی کاهش آلودگی صوتی را تصویب کردند.
برنامه عملیاتی کاهش آلودگی صوتی پایتخت به لایحه‌ای برمی‌گردد که فرودین ۹۴ به صحن کمیسیون مجلس رفت. این لایحه اما به‌دلیل نارسایی محتوایی تصویب نشد و قرار شد تا با تشکیل کارگروهی به صحن شورا ارائه شود.
درنتیجه کار به آبان ماه پارسال کشیده شد و با تصویب لایحه قرار شد اقدامات جهت کنترل آلودگی صوتی پایتخت هرچه سریع‌تر انجام شود.
رییس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران آبان ۹۴ گفت: معاونت حمل‌ونقل و ترافیک مکلف است حداکثر ۶ماه از زمان ابلاغ این مصوبه، براساس نقشه‌ها و اطلاعاتِ تراز صدای مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران، ضمن شناسایی پهنه‌هایی با تراز غیرمجاز، نسبت به کشف منابع آلودگی صدا اقدام و جهت الویت‌بندی زمان‌دار، اجرای برنامه‌های کنترلی را به کمیته کنترل و پایش آلودگی صوتی شهر تهران ارائه کند.
هرچند که آبان پارسال قرار شد به‌طور جدی‌تری به معضل آلودگی و الاینده‌های صوتی تهران رسیدگی شود، اما پیش از این‌ها هم آلودگی صوتی به مرزهای هشدار خود رسیده بود.سال ۹۲ معصومه ابتکار گفته بود که در ۱۰ سال گذشته شاهد افزایش آلودگی صوتی پایتخت به میزان ۸.۲ دسی‌بِل بوده‌ایم؛ یعنی ۷۲ درصد به فشار آلودگی صوتی اضافه شده که این بسیار نگران‌کننده‌است.همچنین رییس سازمان محیط‌زیست گفته که ۱۷۰۰ مرکز بهداشتی شامل بیمارستان و مراکز درمانی در نقاط نامطلوب و غیرقابل استاندارد از نظر آلودگی صوتی قرار دارند.هشدارهای چندساله مسئولان اما به گفته کارشناسان به عمل نرسیده‌اند و هنوز هم گستره وسیعی از شهر و زندگی بسیاری از مردم تهران تحت‌شعاع آلاینده‌های فراوان صورتی قرار دارد.اقدامات پیشین در این‌باره انگشت‌شمارند. نصب دیوارهای صوتی در برخی از بزرگراههای پایتخت و برنامه‌ریزی برای ادامه این کار در دیگر بزرگ‌راه‌ها از این اقدامات است.
حال بهتر است نگاهی به آمارها بیاندازیم. هرکدام از آلاینده‌ها چقدر در ایجاد سروصدا در تهران نقش دارند؟رییس ستاد محیط‌زیست شهرداری بیش‌ترین سهم آلودگی صوتی در کلانشهر تهران را ناشی از سیستم حمل‌ونقل موتوری است. به گفته محمدعلی شاعری موتورسیکلت‌ها ۸۳ دسیبل آلودگی صوتی تولید می‌کنند در حالی‌که حد مجاز آن ۷۷ دسیبل است.به گفته او همچنین ۶۰ درصد از وسایل حمل‌ونق جاده‌ای، خودروهای سواری هستند که ۵۰ درصدشان صدایی بالاتر از ۸۱ دسیبل را ایجاد می‌کنند. درحالی‌که استاندارد آلودگی صوتی برای خودروهای سواری ۷۴ دسیبل است.جدول زیر سهم آلاینده‌های حمل‌ونقل شهری در ایجاد سروصدا را نشان می‌دهد.
سروصدای ناشی از وسایل حمل و نقل عمومی در کنار دیگر آلاینده‌های صوتی شهر تهران در فضای مختلف شهری پایتخت متفاوت است.سازمان حفاظت از محیط زیست سال ۸۶ در پژوهش حدِ نرمال و غیرنرمال آلودگی صوتی در این فضاهای مختلف را اعلام کرده است. جدول زیر میزان آلودگی صوتی استاندارد در این فضاها را نشان می‌دهد:
این در حالی است که گفته می‌شود به طور میانگین آلودگی صوتی در تهران ۲۵ دسی‌بِل بالاتر از حد مجازش است.همچنین تراز صدا در بدنه بزرگراههای تهران در روز حدود ۷۰ الی ۸۰ دسیبل است که این رقم ۱۵ دسیبل از حد مجاز مناطق مسکونی بالاتر است. به جز این مناطق مراکز درمانی و آموزشی از مراکزی هستند که باید از آلودگی صوتی به‌دور باشند. جدول زیر نشان می‌دهدکه چه‌تعداد از مراکز درمانی و آموزشی دروزن محوطه‌هایی با آلودگی صوتی بالا قرار دارند.
مشخصا برخی مناطق از مناطق ۲۲گانه شهر تهران هم آلودگی صوتی بیش‌تری دارند و هم آن‌که مراکز درمانی و آموزشی‌اشان در آلوده‌ترین مناطق شهر قرار گرفته. جدول زیر نشان می‌دهد که به‌ترتیب کدام مناطق تهران بیش‌ترین آلودگی صوتی را از نظر آلاینده‌های خودروهای سواری دارند.
همچنین در گزارش گروه نظارت و پایش آلاینده‌های محیط‌زیستی شهر تهران تهیه کرده آلوده‌ترین خیابان‌ها و بزرگراههای شهر تهران مشخص شده‌اند.
با این آمار تا حدی می‌توان وضعیت اضطرار آلودگی صوتی را در تهران درک کرد؛ هرچند آلودگی‌های صوتی ناشی از ساخت‌وساز و یا تولید صدای بیش‌تز از خودروهای خراب را نیز باید به این لیست افزود.اما آلودگی هوا چه تاثیری بر مردم شهر تهران داشته و باید با آن چه کرد؟ آیا آلودگی صوتی در پایتخت با آلودگی هوا برابری می‌کند؟
اسماعیل کهرم –کارشناس محیط زیست و مشاور معصومه ابتکار- در گفتگو با فرارو گفت تاثیرات آلودگی‌های صوتی بر روان مردم مشهود است و این می‌تواند در اینده به یکی از معضلات اصلی تهران تبدیل شود
آلودگی هوا و روان مخدوش‌شده
او درباره تبعات روانی آلودگی هوا به فرارو توضیح داد: آلودگی صوتی پیش از هرچیز تاثیرات عصبی بر روی انسان دارد. دو حالت را مقایسه کنیم؛ زمانی که شهروندان شهری مانند تهران وقتی شب به خانه برمی‌گردند در سکوت و آرامش باشند و درمقابل زمانی‌که شب‌هایشان نیز تا پاسی از صبح با صدای ماشین یا سروصدای تعمیر یا ساخت‌وساز و غیره بگذرد.
کهرم همچنین در پاسخ به این سئوال که در این حالت چه اتفاقی می‌افتد؟ اظهار کرد: سلامت روانی شما به خطر خواهد افتاد و این ممکن است به اطرافیان نیز آسیب بزند. فردی که صبح تا شب در آلاینده‌های صوتی زندگی کند نمی‌تواند به‌درستی تصمیم بگیرد.
این کارشناس به آمار خشونت در تهران اشاره کرده و ادامه داد: آمارهای شهر تهران نشان داده که در تهران هر روز ۵ نفر بر اثر ضربات چاقوی فرد دیگر کُشته می‌شوند؛ دلیل این کلافگی‌ای غیرقابل انکار است.وی همچنین گفت: در اندازه‌گیری‌های مربوط به آلودگی صوتی حدِ تحمل یک فرد را سنجیده‌اند. قرارگیری در معرض صدای بیش از دسی‌بِل معمولی سبب می‌شود تا افراد کنترل رفتارشان را از دست بدهند. مشاور رییس سازمان محیط زیست در ادامه به منشاء آلودگی‌های صوتی در تهران اشاره کرد. دکتر کهرم درباره جولان موتورسیکلت‌ها در تهران گفت: در حال‌حاضر به‌طور تقریبی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار اتومبیل در شهر تهران هست. همچنین نزدیک به همین عدد موتور سیکلت در شهر وجود دارد. به گفته او موتورسیکلت‌ها ۸برابر اتومبیل‌ها آلودگی صوتی ایجاد می‌کنند؛ علاوه بر اینکه آلایندگی هوایی آن‌ها نیز کم نیست.
وی همچنین به ساخت‌وسازها اشاره کرده و در این‌باره توضیح داد: اما جز این باید یه منبع مهمی در ایجاد آلودگی شهر تهران توجه کرد؛ ساخت‌وسازها. در این سال‌ها تهران دائما در حال بزرگ‌تر شدن بوده و ساختمان‌های نو جای ساختمان‌های قدیمی را گرفته‌اند. هنوز هم بسیاری از مردم از سروصدای ساخت‌وساز همسایه درعذابند.
این کارشناس همچنین به صنایع و منابع اطراف تهران اشاره کرد و گفت ۳۰ درصد از صنایع ایران در اطراف شهر قرار گرفته‌اند.
به گفته او برخی محله‌ها نیز در این‌مدت گسترده شده و به صنایع حواشی شهر نزدیک شده‌اند. مثلا محله‌ای ماننده سی‌متری جِی یکی از مناطقی است که به‌دلیل نزدیکی به فرودگاه مهرآباد که درواقع روزگاری قرار بود خارج از شهر باشد، آلودگی صوتی زیادی دارد. این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: نه اینکه این مختص تهران باشد. بسیاری از شهرهای دیگر در جهان نیز هستند که فرودگاه داخل شهر قرار گرفته، اما از ساعتی به‌بعد کار نمی‌کنند؛ مثلا در فرودگاه سوییس از ۱۱ شب به‌بعد هواپیمایی فرود نمی‌آید. وی ادامه داد: یا اینکه در بسیاری کشورها در مناطق حساس از نظر آلاینده‌های صوتی دولت خودش هزینه دوجداره کردن خانه‌ها را می‌پردازد. به گفته اسماعیل کهرم اما این در حالی‌است که این خدمات در شهر بزرگی مانند تهران تا به‌حال انجام نشده‌است.
هیچ‌کاری نکرده‌ایم
کهرم در ادامه گفت: همین است که باید صراحتا بگوییم ما هیچ‌کاری برای آلودگی صوتی شهر تهران نکرده‌ایم. شاید یکی از اقداماتی که مسئولین به آن اشاره می‌کننده نصب دیوارهای صداگیر در برخی اتوبان‌ها باشد که صدا را به‌داخل خودِ اتوبان بازگرداند.
به گفته او تحقیقات نشان داده که این اقدام چندان مفید نیست و جای مدیریت بهتری شهری با نصب گیاهان را نخواهد گرفت. گیاهان می‌توانند صدا را منعکس کنند. وی توضیح داد: اگر در مقابل خانه‌ها درخت یا گیاه باشد سکوت و آرامش بیش‌تری در خانه‌ها وجود خواهد داشت که به این سپر گیاهی می‌گویند. این درحالی‌است که تهران به لحاظ پوشش گیاهب بسیار فقیر است. این کارشناس درباره فضای سبز در تهران توضیح داد: گفته شده در شهر تهران به‌ازای هر فرد ۱۷ تا ۱۸ متر فضای سبز وجود دارد، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این میزان به ۴۰ تا ۶۰ متر می‌رسد.مشاور سازمان محیط زیست در انتها در مقایسه آلودگی هوا و آلودگی صوت اظهار کرد: با همه اثرات مخربی که آلودگی صوتی دارد اما آلودگی هوا در شهر تهران باز هم در الویت قرار دارد. چراکه آلودگی هوا تبعاتی فیزیکی به‌همراه دارد و خیلی سریع‌تر و ملموس‌تر منجربه از کارافتادگی و مرگ افراد می‌شود. در هر روز چندنفر به‌دلیل آلودگی هوا جانشان را از دست می‌دهند.
همچنین به اعتقاد اسماعیلی کهرم آلودگی صوتی اثرات فیزیکی کمتری دارد و بیش‌تر بر روان تاثیر دارد. البته این بدان معنا نیست که نباید از کنار آن بی‌تفاوت گذشت. این آلودگی نیز در آینده می‌تواند یکی از معضلات جدی کلانشهر تهران باشد.
صدای دلخراش مترو هنگام توقف در ایستگاه را هم اضافه کنید که گاهی بر اساس محاسبه نادرست راهبر در توقف واقعا وحشتناک و گوش خراشه. و راهبرهایی که مترو را با کامیون اشتباه گرفته اند و گاهی به نشانه سلام و احوالپرسی برای هم بوق می زنند