شکل‌گیری یک زبان جدید لمسی
گروهی از ناشنوا-نابینایان آمریکایی زبان تازه‌ای در میان خود ایجاد کرده‌اند که با تماس دست‌ها مفاهیم را منتقل می‌کند. این زبان را «پروتکتایل» نام گذاشته‌اند. افراد ناشنوا-نابینا اغلب گونه‌ای از زبان اشاره را برای ارتباط استفاده می‌کنند که با تماس دست‌ها یا صورت همراه است. ولی زبان اشاره زبانی دیداری است و وقتی آن را به صورت لمسی بیان کنند بخش زیادی از اطلاعات منتقل نمی‌شود.
«جلیسا نوچیو» نابینا-ناشنوایی که اخیراً پروژۀ آموزش مترجمی زبان تازۀ پروتکتایل را در دانشگاه اورگون امریکا به عهده گرفته است، دربارۀ شروع شکل‌گیری این زبان می‌گوید: «ما نمی‌خواستیم فقط اطلاعات دست دوم از طریق مترجم زبان اشاره بگیریم. می‌خواستیم خودمان باهم حرف بزنیم. افراد ناشنوا-نابینا انزوای زیادی را تحمل می‌کنند.»
هدف آغازین، درواقع ایجاد زبان نبود. بلکه هدف این گروه از ناشنوا-نابیناها این بود که مستقیم و بدون حضور یک مترجم با هم حرف بزنند. به این منظور روزهایی از هفته گردهم می‌آمدند. از گردهم آمدن این افراد و با واسطۀ لمسی به مرور یک نظام زبانی جدید بین آنان شکل گرفت.
دستور این زبان از لمس قسمت‌های مختلف چهار دست، دو دست دست گوینده و دو دست مخاطب شکل گرفته است. زبانشناسانی دربارۀ واج‌شناسی این زبان تحقیقاتی انجام داده و مقالاتی منتشر کرده‌اند.
نوچیو می‌گوید ما از حضور یک مردم شناس-زبانشناس هم در حلقه خود بهره بردیم. ما می خواستیم فضایی خلق کنیم که گویا جهانی است که در آن هیچ فرد بینا و شنوا حضور ندارد. اگر فقط خودمان باشیم چه کار می کنیم؟ او معتقد است که این زبان کیفیت زندگی اجتماعی افراد ناشنوا-نابینا را بسیار بالا برده است.
جلیسا نوچیو در دانشگاه غرب اورگون اخیراً توانسته یک بودجه حدود ۲ میلیون دلاری از اداره خدمات توانبخشی وزارت آموزش آمریکا به منظور تربیت مترجم لمسی دریافت کند.