سونامی کرونا؛ دست‌ها بالا است

با اوج گیری دوباره کرونا در کشور و افزایش فوتی‌ها انتقاد از دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا افزایش یافته است. منتقدین می‌گویند در شرایطی که تعداد مبتلایان و قربانیان کرونا در کشور روندی صعودی را طی می‌کند دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا در گرفتن تصمیمات جدی و اثرگذار باز هم تعلل می‌کنند.

به گزارش فرارو، این در حالی است که روزهای سیاه کرونایی مدتی هست شروع شده است.  به گفته ایرج حریرچی معاون وزیر بهداشت و درمان تعداد قربانیان کرونا را باید دو و نیم برابر دانست با این حساب کرونا هر روز بیش از ۴۰۰ نفر در ایران قربانی می‌گیرد، ولی همچنان محدودیت‌ها چندان جدی گرفته نمی‌شود و تازه صحبت از تعطیلی سه هفته‌ای تهران آن هم در حد یک پیشنهاد است.
روند صعودی شیوع بیماری و رویه در پیش گرفته ستاد ملی مقابله با کرونا موجب شد تا در گفتگویی با مزدک دانشور از او بپرسیم اشکال کار ستاد ملی مقابله با کرونا چیست و این ستاد در این شرایط چه باید بکند؟

مزدک دانشور پزشک، انسان شناس و عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران در گفتگو با فرارو در این باره گفت: برای شناسایی ایرادات کار ستاد ملی مقابله با کرونا باید مقداری به عقب برگردیم وانگاره‌های دولت آقای روحانی را بررسی کنیم. انگاره‌ها و پیش‌فرض‌های دولت آقای روحانی انگاره‌های نئولیبرالی است. یعنی به کمترین میزان دخالت دولت در اقتصاد و اجتماع باور دارد. یعنی اجازه دادن به بازار آزاد و دست نامرئی بازار تا امور را تنظیم کند. چنین ذهنیتی در دولت به دوران کرونا و ستاد ملی مقابله با کرونا نیز تعمیم داده شده است. فرض اولیه و اساسی آن‌ها بر این است با مجموعه مقررات معمولی و بیان آن‌ها دست نامرئی جامعه کار خود را می‌کند و جریان پیش می‌رود. چنین وضعیتی در یک دولت حداقلی در دوران بیماری‌های همه گیری با چنین وسعت که شبیه آن تنها ۱۰۰ سال قبل در دوران شیوع آنفلونزای اسپانیایی بوده و تا حالا دولت‌ها با آن مواجهه‌ای نداشتند، شکست خورده است. دولت باید مداخله گر، ترقی‌خواه و سازنده باشد که این دولت، مطلقا چنین دولتی نبوده است.

وی افزود: همه افکار این‌ها این است بازار آزاد را به حال خود رها کنیم و بازار آزاد همه امور اجتماعی و اقتصادی زندگی مردم را بچرخاند. دولت هم برای این است که مقرراتی تصویب کند و یا به قول نوزیک در نقش “پلیس شب” ایفای نقش کند. چنین انگاره‌ای با مقتضیات کرونا مطلقا همخوانی ندارد.

این عضو انجمن جامعه شناسی ایران عنوان کرد: نکته دوم این است که شخص آقای رئیس جمهور تلقی درستی از بیماری همه گیر تنفسی ندارد. اسفند ماه سال گذشته بود که گفت این که می‌خواهند مملکت را تعطیل کنند توطئه دشمن است. از شنبه بروید سر کار. هر کسی هم بیمار شد به بیمارستان برسانید! وقتی رئیس جمهور تلقی درستی از بیماری، بیماری همه گیر، بیماری همه‌گیر تنفسی و بیماری همه گیر تنفسی حاد با مرگ ومیر بالا نداشته باشد به طور دائم مقررات گذاری و پیگیری این امر را به تعویق می‌اندازد یا ناتوان است، چون نمی‌داند قضیه چیست یا متوجه نیست مسایل تا چه میزان حاد است.

دانشور ادامه داد: سومین نکته مشکلاتی است که دولت ما از نظر ایدئولوژیکی دارد. مثلا وقتی قرار است مراسم عزاداری محرم برگزار نشود وقتی قرار است راه پیمایی‌ها یا مناسکی انجام نشود از مقررات گذاری بر آن ناتوان است. وزیر بهداشت پس از دوران محرم گفت افتخار می‌کنیم دوران محرم را بدون تلفات برگزار کردیم. حال آنکه الان داریم تلفاتش را می‌دهیم. مرگ ومیر بیماری کرونا چهار الی شش هفته پس از حوادث خود را نشان می‌دهد یعنی مرگ و میری که الان داریم به خاطر ۱۵ شهریور به بعد است. به عبارتی از ۱۵ شهریور به بعد هر کاری کردند این تلفات را در پی داشته است. دولت نظرش این بود کنکور را برگزار کند، محرم را برگزار کند همه هم با رعایت پروتکل‌ها. اما این تلفات بیانگر این است که پروتکل‌ها رعایت نشده است. اصلا بخشی از مناسک انسانی پروتکل پذیر نیست. مثلا فرد دوست دارد در صفوف به هم فشرده تظاهرات کند نمی‌تواند با فاصله دو متر از همدیگر بدون شعار و فریاد تظاهرات کند. مگر ممکن است؟ در مورد کنکور و مناسک مذهبی هم همینطور است. این در حالی بود که برای برگزار نکردن مراسم محرم این‌ها کارت سبز را از مراجع بالاتر داشتند و می‌توانستند پشت این قضیه بایستند، ولی نایستادند.

وی اظهار کرد: نکته بعدی دولت سرمایه داری و اقتصاد از هم پاشیده است. درست است که که تحریم‌ها فاجعه بار و ظالمانه است و دست و پای دولت را بسته است، اما دولت کوبا راببینید ۵۰ سال تحریم بود، ولی بهترین طول عمر افراد و کم‌ترین مرگ ومیر کودکان ومادران را در آمریکای لاتین دارد. میانگین عمر افراد در کوبا از آمریکا بالاتر است. در کوبا ۷۹ سال و در آمریکا ۷۸ سال است. آمریکا با آن همه منابع از نظام سلامت کوبا باخته است. چرا؟ چون کوبا نظام طب ملی دارد که مبتنی بر پزشک خانواده، غربالگری و ارجاع وسامانه‌های به هم وصل شده آنلاین است. این نظام طب ملی و هماهنگ کوبا را در برابر تحریم‌ها ایمن کرده است. ما می‌بینیم که از مرگ ومیر کرونا در کوبا خبری نمی‌آید. از آمریکا، برزیل و هند خبر هست، ولی از کوبا نیست. در صورتی‌که اگر قرار بود آب و هوای آمریکای لاتین کاری کند برای برزیل و آرژانتین می‌کرد. در حقیقت نظام سلامت کوبا، سلامت مردمش را حفظ کرده است. اما نظام سلامت نئولیبرال اقتصادی ما و این نظام کالایی و تجاری شده سلامت، توانایی در مقابل تحریم‌ها ندارد.

او افزود: در مقابل در ایران وقتی تحریم‌ها را می‌گذارند و ارز دو نرخی می‌شود، پس از مدتی سودجویان، قاچاقچیان و مافیا مثل قارچ رشد می‌کنند و بعد چند کامیون دارو در عراق سر درمی‌آورد. انسولین، دارو‌های قلب و سرطان پیدا نمی‌شود. انواع دارو‌های کرونا در بازار سیاه با قیمت‌های میلیونی پیدا می‌شود. نظام سرمایه داری و ساختار فشل سلامت در جامعه ایران باعث شده تا بیشترین ضرر به مردم زده شود. به عنوان مثال اگر می‌خواهیم واکسن آنفلونزا را توزیع کنیم، به داروخانه می‌دهیم اول خودمان برمی‌داریم بعد دوستان و بعد هم آن‌هایی که پیش خرید کردند سپس اگر رسید به دیگران. در حالی که نظام سلامت کوبا هر روز اطلاعیه می‌دهد یک رده سنی بیایند واکسن بزنند. سال‌هاست درکوبا هپاتیت ب وجود ندارد آن هم به خاطر واکسیناسیون دقیق و منظم هپاتیت ب. یا ویروس پاپیلومای جنسی را در نظر بگیرید که واکسن آن هم وجود دارد، ولی هزاران نفر به آن مبتلا هستند. حال فرض کنید که واکس کرونا را هم به ایران بدهند. ۶۰ میلیون هم وارد شود دوباره صف و کمیابی و گرانی و پارتی بازی و بازار آزاد و بازار سیاه. این نظام سلامت بازار محور و تجاری باعث شده تا در توزیع دارو و منابع ناتوان باشیم.

این انسان شناس ادامه داد: نکته بعدی به ناتوانی خود وازرت بهداشت و مجموعه دولت درتامین منابع انسانی بر می‌گردد. این همه پرستار بیکار داریم چرا استخدام نشدند؟ اگر شدند ۸۹ روزه استخدام شدند و بعد عذرشان را خواستند. چرا وقتی کادر درمان ما در حال فرسودگی است پرستار استخدام نمی‌کنیم؟ چرا مجلس قانونی برای استخدام پرستاران تصویب نمی‌کند؟ شما نمی‌توانی به سرباز بگویی برو جانت را بده، ولی استخدامت ۸۹ روزه است. ما بیشترین چیزی که دراین شرایط نیاز داریم نیروی انسانی پرستار است. کرونا بیماری درمان پذیری نیست بلکه مراقبت‌پذیر است. یعنی پزشکان کار خاصی برای بیماران نمی‌توانند بکنند این پرستاران هستند که در صف اول مراقبت از بیماران قرار دارند.

او افزود: علاوه بر اینها، ما بیماری را در جامعه می‌گیریم و برای درمان به بیمارستان می‌رویم. پس باید جامعه را تقویت کنیم. برای این کار نیاز به تست داریم. نیاز به تست‌های غربالگری داریم. در کره جنوبی، فرانسه و هلند و کشور‌های دیگر تعداد زیادی ایستگاه زدند و از افراد به رایگان تست می‌گیرند، چون اگر به صورت رندوم از افراد تست بگیریم و وقتی مثبت شد از آن‌ها شماره بگیریم، پیگیرشان باشیم، آن‌ها را قرنطینه کنیم تا سر کار نروند. به خانه‌شان رسیدگی کنیم. غذا برای آن‌ها بفرستیم. تا دو هفته درخانه بمانند انتقال پذیری‌شان محدود می‌شود و سپس می‌توانند به جامعه برگردند. کسانی که علایم مختصری دارند یا بدون علامت هستند را باید در سطح جامعه شناسایی کنیم این‌ها ناقلان فعال هستند نه کسی که علایمش را نشان می‌دهد. آن را که همه می‌بییند و مراقبت می‌کنند. پس باید با شبکه به هم پیوسته و متمرکز از تست‌گیری مبتلایان شناسایی شوند و مورد حمایت قرار بگیرند. برای دوهفته به آن‌ها پول و غذا داد تا با رضایت در قرنطینه بمانند.

وی در ادامه گفت: مسئله دیگر این است که چرا ستاد کرونا وقتی قرار است قرنطینه اعلام کند نمی‌کند؟ چون نمی‌خواهند مردم را تامین کنند. چون نمی‌خواهند به مردم پولی بدهند. نمی‌خواهند ضرر مردم را جبران کنند. نمی‌خواهند قدمی برای مردم بردارند. برای همین قرنطینه اعلام نمی‌کنند. چون اعلام قرنطینه احتیاج به حمایت دارد. نمی‌شود بگویید بنشین در خانه هیچ نخور و هیچ جا هم نرو از پول هم خبری نیست. همینی که هست. با باتوم هم می‌زنیم و با دوربین هم شناسایی می‌کنیم. آقای رئیس جمهور هم چند وقتی است مدام می‌گوید با دوربین شناسایی می‌کنیم. کد ملی بر می‌داریم از یارانه‌تان جریمه کم می‌کنیم. چرا درعوض این‌ها از مردم حمایت نمی‌کنند؟ اگر حمایت کنند مردم در خانه می‌مانند، ولی نمی‌کنند بعد می‌گویند مردم کم شعور هستند. مردم مقصر هستند. مردم بیرون می‌آیند. مردم چه کار کنند؟ چطوری نان بخورند؟ دو راهی نان وجان است. یا بنشین خانه یا برو کرونا بگیر که تازه دولت هم تحقیرت کند که ببین تقصیر تو بود. خب دولت او را تامین کند تا در خانه بماند. بعد اگر نماند برایش تنبیه بگذارد و مجازات کند.

این پزشک تشریح کرد: دولت ماسک را اجباری کرد. قرار است ماسک ۱۳۰۰ تومان باشد، ولی ماسک خوب زیر ۲۰۰۰ تومان گیر نمی‌آید. برای هر فرد روزی سه تا ماسک نیاز است. به عبارتی ماهی ۱۸۰ هزار تومان پول ماسک با مواد ضدعفونی نزدیک به ۳۰۰ هزارتومان به هزینه خانوار اضافه شده است. ۳۰۰ هزارتومان به هزینه یک خانواده یک نفر یا دونفره، حالا پنج یا شش نفره جای خود دارد. خب، با این خرجی که به دوش مردم گذاشتید چه می‌کنید؟ چرا فقط باتوم، تنبیه و مجازات را می‌بینند؟ چرا حمایت و پشتیبانی کردن یارانه را نمی‌بیینند. در همین ترکیه کشور همسایه ما همه ایستگاه‌های قطار دستگاه ضدعفونی هست و با کمترین میزان خودپرداز‌های ماسک وجود دارد دکمه را می‌زنی ماسک استریل بیرون می‌دهد. همه چیز در دسترس است. مردم هم باید رعایت کنند.

دانشور با اشاره به پیشنهاد تعطیلی سه هفته‌ای تهران گفت: این تعطیلی می‌تواند بر مهار این بیماری به صورت مقطعی موثر باشد و فشار را بر بیمارستان‌ها در یک ماه بعد کم کند. اما در شرایط فعلی ترکیبی از روش‌ها مهم و موثر است. یعنی تست گیری، تعطیلی، پروتکل‌ها، ماسک، فاصله گیری اجتماعی، حمایت از بیماران و قرنطینه موردی یا جمعی. این‌ها باید با هم باشد. بدون هم اصلا جواب نخواهد داد. مگر خرداد به یک ثباتی نرسیدیم، اما از تیرماه وضعیت طوری شده که هنوز موج دوم فرو ننشسته بود که موج سوم بلند شد موج بعد از موج، پیک بعد از پیک در راه است. اگر این روش‌ها با هم استفاده نشوند و از هم پشتیبانی نکنند ما به صورت مداوم و پشت سر هم موج خواهیم داشت. به نظر می‌رسد دولت ناتوان از مهار این بیماری است. حتی دیگر نمی‌تواند آمار‌ها را مدیریت کند. کما اینکه دکتر حریرچی گفتند آمار فوتی‌ها دو نیم برابر است. نمی‌خواهم بدبین باشم، ولی شما ببینید مگر توانستیم آلودگی هوا را بعد از ۳۰ سال درست کنیم… خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل.