آلودگی هوا احتمالا موجب آلزایمر و پارکینسون میشود
ذرات بسیار ریز موجود در هوای آلوده، در ساقه مغز انسان نیز یافت شدهاند؛ این ذرات پیوند نزدیکی با تخریبهای مولکولی دارند که به بیماریهای آلزایمر و پارکینسون منجر میشوند. این کشف از آن جهت اهمیت بالایی پیدا میکند که ۹۰ درصد از جمعیت جهان در هوایی ناسالم تنفس میکنند.
یافتههای جدید محققان نشان میدهد که نانوذرات آلوده، به تعداد فراوان در ساقه مغز ۱۸۶ فرد ۱۱ ماهه تا ۲۷ ساله اهل مکزیکوسیتی وجود داشته که دچار مرگ ناگهانی شدهاند. این ذرات احتمالا پس از تنفس و ورود به خون یا از طریق بینی و احشاء داخلی در نهایت به مغز رسیدهاند. نانوذرات غنی از فلزات که در ساقه مغز افراد مورد بررسی یافت شدهاند، از نظر شکل و ترکیب شیمیایی با نانوذرات حاصل از احتراق در وسایل نقلیه مطابقت دارند؛ نانوذراتی که در هوای مکزیکوسیتی و بسیاری از شهرهای جهان به مقدار فراوان وجود دارد.
با اینحال محققان درباره یافتههای فعلی محتاطانه صحبت میکنند؛ آنها میگویند اگرچه نانوذرات معلق در هوای آلوده احتمالا در تخریب مولکولی نقش دارند، اما تایید اینکه در نهایت منجر به بیماریهای آلزایمر و پارکینسون میشوند به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.
همین حالا هم شواهد آماری خوبی وجود دارد که نشان میدهند قرار گرفتن در معرض هوای آلوده احتمال بیماریهای تحلیلبرنده و مخرب سیستم عصبی را افزایش میدهد؛ مطالعه جدید اما از این جهت اهمیت دارد که مکانیزم فیزیکی احتمالیِ چنین تخریبهایی را بر ما آشکار میسازد؛ نانوذارت مورد اشاره پیوند نزدیکی با پروتئینهای غیرعادی دارند که علائم آلزایمر، پارکینسون و بیماری نورون حرکتی به شمار میآیند. این پروتئینها در مغز افرادی با شرایط سنی مشابه که در مناطق کمتر آلوده تنفس میکنند، یافت نشده است.
پروفسور باربارا ماحر از دانشگاه لنکستر که در تحقیقات اخیر شرکت داشته میگوید «چنین یافتههایی وحشتناک است؛ حتی در ساقه مغز اطفال هم آسیبهای عصبی مشاهده شده است. در حال حاضر نمیتوانیم از رابطه علی و معلولی صحبت کنیم، اما چطور میتوان تصور کرد که این نانوذرات فلزیِ خطرناک هیچ آسیبی به سلولهای حیاتی مغز وارد نکرده باشند؟ این مدرکی غیرقابل انکار است و بهشکلی جدی به نظر میرسد این نانوذرات گلولههایی شلیک میکنند که موجب تخریب سیستم عصبی میشوند».
ماحر میگوید پژوهش اخیر فرضیاتی را پیش مینهد که حالا باید مورد بررسی بیشتر قرار بگیرند. مثلا اینکه تخریب ساقه مغز، بر کنترل حرکتی و راه رفتن افراد جوان تاثیر میگذارد؛ و اگر نانوذارت مورد اشاره مسبب آن باشند، آنوقت میتوان گفت که قرار گرفتن در معرض هوای آلوده موجب این بیماریها میشود.
عواملی که موجب تخریب سیستم عصبی میشوند پیچیدهاند و بهطور کامل شناخته نشدهاند. پروفسور ماحر میگوید «عوامل ژنتیکی و دیگر سموم عصبی نیز قطعا در این آسیبها نقش دارند. اما چیزی که آلودگی هوا را خاص میکند این است که جمعیت بسیار زیادی از کره زمین در معرض آن قرار دارند. گمان نمیکنم سیستم بدن انسان هیچگونه مکانیزم دفاعی برای مقابله با نانوذرات پرورش داده باشد».
باربارا ماحر میگوید مهم بود که کودکان نیز در این پژوهش مورد بررسی قرار بگیرند؛ چرا که کودکان تحتتاثیر دیگر عوامل موثر بر زوال عقل، مثل مصرف الکل، قرار نداشتهاند؛ «کودکان به مثابه قناریها در معادن زغال سنگ بودند».