skip to Main Content
رقیق کردن الکل چگونه می‌تواند خطرناک باشد؟
دانش کیوسک

رقیق کردن الکل چگونه می‌تواند خطرناک باشد؟

توصیه غیرضروری به رقیق کردن الکل و دستورالعمل‌های غلط رقیق‌سازی و تقلب در خلوص الکل، در شرایط حاضر که با شیوع گسترده ویروس کرونا مواجه هستیم، می‌تواند عواقب مهلکی به همراه داشته باشند.

الکل اتانول (اتیلیک/ الکل طبی) یا الکل ایزوپروپیل (پروپانول) با خلوص بین ۶۰ تا ۹۵ درصد طبق منابع علمی معتبری که در ادامه ذکر می‌شود، دارای بهترین قابلیت ضدمیکروبی دست و محیط است. توصیه به رقیق کردن الکل ۹۶ درصد تا میزان ۷۰ درصد که اخیراً بسیار شنیده می‌شود، فقط از لحاظ صرفه‌جویی در مصرف الکل مناسب است و موجب افزایش قابلیت ضدمیکروبی الکل نمی‌شود.

اما اینکار با توجه به روش‌ها و دستورالعمل‌های ناصحیح رقیق‌سازی که حتی از سوی مراجع رسمی یا سهل‌انگاری منابع خبری صادر می‌شود، می‌تواند موجب سقوط شدید خلوص الکل و از دست رفتن قابلیت ضدمیکروبی آن شود. برای مثال، «معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت» در گفتگو با خبرگزاری ایسنا گفته است: «اگر در نظر بگیریم یک لیتر الکل ۹۶ درجه خریداری کرده‌ایم باید حدود ۷۰۰ سی‌سی آب به آن اضافه کنیم تا الکل ۷۰ درجه تولید شود (نسخه ذخیره شده گفتگو). نادرستی دستورالعمل فوق کاملاً آشکار است. چرا که افزودن ۷۰۰ سی‎سی آب به ۱۰۰۰ سی‌سی الکل ۹۶ درصد آنرا تبدیل به ۱۷۰۰ سی‌سی محلولی می‌کند که ۹۶۰ سی‌سی آن الکل و ۷۴۰ سی‌سی آن آب است. به عبارت دیگر آنرا تبدیل به الکل ۵۶ درصد می‌کند (۵۶.۴=۱۷۰۰÷۱۰۰×۹۶۰). یعنی الکل رقیقی که ارزش ضدمیکروبی ندارد.

اما بجز این و با توجه به تقلب‌های رایج در جامعه ایران، باید توجه داشت که چنانچه الکلی که ادعا می‌شود ۹۶ درصد است، قبلاً رقیق شده و مصرف کننده نهایی از آن بی‌اطلاع باشد و مجدداً آنرا رقیق کند، عملاً قابلیت ضدمیکروبی الکل از بین می‌رود. هر سه ناهنجاری فوق (یعنی توصیه غیرضروری به رقیق کردن الکل و دستورالعمل‌های غلط رقیق‌سازی و تقلب در خلوص الکل)، در شرایط حاضر که با شیوع گسترده ویروس کرونا مواجه هستیم، می‌تواند عواقب مهلکی به همراه داشته باشند.

همچنین بخوانید:  تصویب قانون کاهش ساعات کاری زنان

دامنه خلوص ۶۰ تا ۹۵ درصدی الکل برای بهترین قابلیت ضدمیکروبی آن در منابع متعددی آمده است. از جمله در دستورالعمل جامعی که دو تن از پژوهشگران دانشگاه ژنو سوئیس و بیمارستان سنت رافائل آمریکا با عنوان «دستورالعمل بهداشت دست در مراقبت‌های بهداشتی»(۱) و با اتکا و ارجاع به منابع متعدد دیگری نوشته و در وب‌سایت مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده منتشر شده، آمده است: «فعالیت ضدمیکروبی الکل‌ها را می‌باید به قابلیت آنها در تغییر شکل دادن پروتئین‌ها (از جمله همان غشای ویروس‌ها م.) نسبت داد. محلول‌های حاوی ۶۰ تا ۹۵ درصد الکل موثرتر هستند و خلوص‌های بالاتر از آن قابلیت کمتری دارند، زیرا پروتئین‌ها در غیاب آب به راحتی از بین نمی‌روند.» (۲) چنانکه ملاحظه می‌شود، منظور از خلوص بالا که موجب نقص عملکرد ضدمیکروبی الکل می‌شود، خلوص بالاتر از ۹۵ درصد است و نه خلوص بالاتر از ۷۰ درصد.

در بخش دیگری از مقاله آمده است: «در سال ۱۹۹۴ مدیریت غذا و داروی ایالات متحده، الکل اتانول ۶۰ تا ۹۵ درصد را به عنوان ماده درجه یک برای ضدعفونی ایمن و مؤثر طبقه‌بندی کرد.» (۳)

در جای دیگری از همین مقاله آمده است: «ضدعفونی کننده‌های الکلی که برای کاهش تعداد میکروارگانیسم‌های زنده روی دست‌ها تولید می‌شوند، معمولاً حاوی ۶۰ تا ۹۵ درصد اتانول یا ایزوپروپانول (نوعی الکل م.) هستند.» (۴)

با توجه به اینکه ادعای لزوم رقیق کردن الکل بالاتر از ۷۰ درصد، مغایر و متضاد با داده‌های علمی و دستورالعمل‌هایی است که از سوی مراکز معتبر تحقیقاتی منتشر و توصیه شده، لازم است مراجع مسئول و معتبر کشور در این زمینه و به منظور روشنگری عمومی و برطرف کردن تهدیدهای بهداشتی موجود، رفع ابهام کنند. بخصوص در شرایطی که برخی از رسانه‌ها و حتی خبرگزاری‌های مشهور از وضعیت موجود سوءاستفاده کرده و به تبلیغات زیان‌بار و انتشار رپرتاژ آگهی‌های گمراه کننده روی آورده‌اند.

همچنین بخوانید:  مرز شکننده میان داستان و کالا

 

پانوشت:

۱Guideline for Hand Hygiene in Health-Care Settings: Prepared by: John M. Boyce, M.D. (Hospital of Saint Raphael), Didier Pittet, M.D. (University of Geneva), Geneva, Switzerland, 2002.

۲The antimicrobial activity of alcohols can be attributed to their ability to denature proteins. Alcohol solutions containing 60%–۹۵% alcohol are most effective, and higher concentrations are less potent because proteins are not denatured easily in the absence of water. (Larson EL, Morton HE. Alcohols [Chapter 11]. In: Block SS, ed. Disinfection, sterilization and preservation. 4th ed. Philadelphia, PA: Lea and Febiger, 1991:642-54.)

۳In 1994, the FDA TFM classified ethanol 60%–۹۵% as a Category I agent (i.e., generally safe and effective for use in antiseptic handwash or HCW hand-wash products). (Food and Drug Administration. Tentative final monograph for healthcare antiseptic drug products; proposed rule. Federal Register 1994;59:31441–۵۲.)

۴Alcohol-based hand rub. An alcohol-containing preparation designed for application to the hands for reducing the number of viable microorganisms on the hands. In the United States, such preparations usually contain 60%–۹۵% ethanol or isopropanol.

29 نظر
  1. خسته نباشید ، میخواستم بدونم حتما باید از آب مقطر استفاده بشه برای ترکیب شدن با الکل؟

  2. اتانول شعله ابی میسوزه اما متانول با شعله سبز
    راههای دیگه تو گوگل بزنید
    تشخیص اتانول از متانول

  3. سلام بهترین روش برای محلول سازی رابطه n1v1=n2v2 هست
    ببینید مثلاً شما ۱۰۰ccالکل ۷۰درصد می‌خوابیم درست کنید از الکل ۹۶%خب تو رابطه که میذارین میشه ۷۰×۱۰۰=۹۶×x
    میشه ۷۲ccالکل ۹۶%باید بهش ۲۸ccآب مقطر بزنی بشه الکل ۷۰%
    برای نرمی دست میتونید بجای اتانول از ایزوپروپانول استفاده کنید یا به محلول بالایی که توضیح دادم ۵ccگلیسرین اضافه کنید
    موفق باشید

  4. سلام وقتتون بخیر
    ممنون از توضیحات خوبتون کاملا متوجه شدم چطور محلول ۷۰٪درست کنم
    فقط با اضافه کردن گلسیرین برای نرمی پوست و اسانس خوشبو کننده درصد محلول بهم نمیریزه؟!
    برای رفع این مشکل چیکار میشه کرد?!

  5. هر کی دوست داشت میتونه به این مقادیر اعتماد کنه. اینکاره‌ام
    البته مطمئن نیستم که درصد الکل خریداری شده حتما مطابق درصد درج شده باشه
    ۱۰۰۰ سی‌سی الکل ، ۹۶ درصد میشه ۸۰۷ گرم
    اگر ۴۰۷ گرم آب بهش اضافه بشه تبدیل میشه به الکل ۷۰ درصد

    وزن نهایی ۱۲۱۴ گرم
    حجم نهایی ۱۳۷۱ سی‌سی

    دقت شود پس از اختلاط آب و الکل باید به خوبی به هم زده بشه. و ضمنا بلافاصله پس از اختلاط ، عملیات درصدگیری به دلیل ایجاد تولید حباب و افزایش درجه دما ، همراه با خطای زیاد خواهد بود.

  6. درست است که درصد الکل بین ۶۰ الی ۹۰ درصد خاصیت آنتی باکتریال دارد ولی بهترین درصد الکل جهت ضدعفونی کردن ۷۰ میباشد . آب موجود در محلول به دو شکل به خاصیت ضد میکروبی الکل کمک می کند : اول اینکه زمان تبخیر الکل طولانی تر شده در نتیجه زمان تماس الکل با اجرام زیادتر شده تاثیر آن بهتر می شود . دوم غشای باکتریهای گرم منفی حاوی گلیکوپروتئینی است که وجود آب در فراورده به تخریب این ماده کمک مینماید.

  7. بهترین روش برای تشخیص خلوص الکل و درصد آن استفاده از الکل سنج جیوه ای یا دیجیتالی است که با قیمت مناسب در بازار موجود است . این همه نظریه و جنجال و پیچیدگی به نظر بنده بی مورده وقتی به راحتی میشه از الکل سنج استفاده کرد .

  8. سلام ما الکن ۹۶ درصد گرفتیم با چه چیزی میتونم مخلوط کنم و به چه نسبتی میتونم این کار رو امنجام بدم ایا میتونم با اب مقطر مخلوط کنم ؟

    1. اگر خلوص الکل شما ۹۶ درصد باشد به هر لیتر از آن ۳۶۰ سی سی آب مقطر اضافه نمایید. یا اگر ظرف مدرج ندارید به هر ۳ واحد الکل ۹۶ درصد یک واحد آب مقطر اضافه نمایید.

  9. برای تبدیل الکل ۹۶% به ۷۰% اینه شما میتوانید ۷۶۰ CC الکل ۹۶% رو به آن ۲۴۰ CC آب مقطر اضافه کنید که الکل به دست آمده یک لیتر یا ۱۰۰۰ CC الکل ۷۰ درصد میباشد

    1. روش ساده اینه شما میتوانید ده قطره از الکل رو در یک قاشق بریزید و آتش بزنید تا کامل بسوزه باقی مانده آب در قاشق مشخص میکند که درصد الکل چقدره مثلاً اگه یک قطره آب از ده قطره الکل باقی مونده درصد الکل ۹۰% میباشد یا روش دیگر اینه که هر چه الکل بیشتر تو قاشق بریزی مثلا صد قطره در صد آن بهتر بدست میاد مثلاً اگه چهار قطره آب از صد قطره الکل باقی ماند یعنی الکل شما ۹۶% میباشد

      1. شما فکر آب تبخیر شده رو نمی کنید. بهترین وسیله الکل سنج است. البته با الکل سنج فقط می توان غلظت الکل را مشاهده نمود اینکه الکل متانول یا اتانول باشد نیاز به آزمایش شیمیایی دارد

  10. آقای نجفی عزیز بهترین تصمیم اینست که اگر آن الکل فاقد مشخصات مطمئن تولیدکننده و هویت مشخص است، از آن استفاده نکنید. هیچ راه قطعی برای تشخیص خانگی نوع و خلوص الکل وجود ندارد. متقلبیان الکل و دلالان و توجیه کنندگان آنها امروزه به فروانی در همه جا هستند. سودجویان از جان و سلامتی مردم.

  11. با سلام

    حتما باید الکل ۷۰ درصد تهیه شود. دلایل از نظر پزشکی کاملا روشن و در منابع علمی معتبر هست.
    نظر آقای غیاث آبادی کاملا اشتباه است.
    از فرمولc1v1=c2v2 استفاده شود و سپس یک تفریق لازم داریم.
    مثلا برای حجم ۳۰۰ میلی لیتر از الکل ۹۶ می شود ۲۸۸۰۰ و مساوی ۷۰ ضربدر X می شود و با حل تناسب می شود ۴۱۱
    مرحله مهم تفریق ۳۰۰ از ۴۱۱ است که می شود ۱۱۱ پس ۱۱۱ میلی لیتر آب مقطر یا جوشیده اضافه می شود.
    لطفا در فضای مجازی از ذکر مطالب غیر علمی و عجولانه پرهیز کنید.
    با احترام
    عضو هیئت علمی با ۴۰ سال سابقه علمی

      1. اگر خلوص الکل شما ۹۶ درصد باشد به هر لیتر از آن ۳۶۰ سی سی آب مقطر اضافه نمایید. یا اگر ظرف مدرج ندارید به هر ۳ واحد الکل ۹۶ درصد یک واحد آب مقطر اضافه نمایید.

  12. سلام و خسته نباشید ما الکل مقدار دولیتر حدودا خریدیم نمیدونم چنددرصده چیکار کنم چجوری بفهمم فقط میدونم تا میزنی بدست مثلا زود میپره این درسته؟

  13. آقای محمد یساولی عزیز. به آن الکل به هیچ عنوان اعتماد نکنید و از آن استفاده ننمایید. با توجه به شرحی که داده‌اید و موضوع الکل ۹۷ درصد، حدس میزنم آن الکل فاقد برچسب معتبر تولیده‌کننده باشد. ممکن است الکل متانول باشد یا اتانول خیلی رقیق و یا حتی استون! توجه فرمایید که بوی تند یا ملایم الکل یا رنگ شعله آن برای تشخیص نوع الکل مناسب نیستند. از الکل یا ضدعفونی کننده‌های معتبر که در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند، استفاده فرمایید.

  14. مسئولان بی‌صلاحیت و دستورالعمل مرگبار در باره الکل: (۱۳ فروردین ۱۳۹۹) خبرگزاری ایسنا در دستورالعمل تازه‌ای که با عنوان «چگونه الکل طبی را از صنعتی تشخیص دهیم؟» منتشر کرده، به نقل از «انجمن علمی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران» مدعی شده که «راحت‌ترین راه تشخیص دو نوع الکل از یکدیگر تست شعله است. به‌طوری که دو پنبه را به طور جداگانه به اتانول و متانول آغشته کنید و سپس در دو ظرف جداگانه آتش بزنید. الکل متانول با شعله روشن و سفید رنگ یا همان زرد رنگ می‌سوزد، اما الکل اتانول با شعله‌ای که آبی رنگ است، می‌سوزد». این دستورالعمل بی‌اساس که مثل دستورالعمل قبلی(+) از سوی عده‌ای از مسئولان بی‌صلاحیت و بیسواد و روزنامه‌نگاران نالایق صادر می‌شود، مهمل گمراه‌کننده اما خطرناکی است که می‌تواند به قیمت جان انسان‌ها تمام شود. باید دانست که الکل متانول با شعله‌ای به رنگ آبی (و نه زرد یا سفید) می‌سوزد و اصولاً رنگ شعله الکل ارزش استنادی و تشخیصی ندارد. اگر کسی به دستورالعمل بالا اطمینان و اعتماد کند و از رنگ آبی شعله، آنرا به اشتباه الکل اتانول تشخیص دهد، جان خود را به خطر انداخته است. براستی در یک مملکت هرج و مرج چه کسی جوابگوی این بی‌مبالاتی‌های خطرناک و عواقب کشنده و مرگبار آن است؟ این مملکت چقدر باید بخاطر بی‌کفایتی‌ها تلفات دهد؟

    1. اما داداش من بنده خودم چهار لیتر الکل اتانول تولید کردم بدون هیچ گونه مواد سمی و خطرناک برای استفاده ضد عفونی اما وقتی آتش زدم شعله آبی میسوزه شما چطور میفرمایید که هر الکلی چه متانول و چه اتانول هر دو رنگ شعله آبیه پس تکلیف چیست؟ شما درست میفرمایید نباید به رنگ آبی شعله اعتماد کرد زیرا هر دو به رنگ آبی میسوزه پس شما حداقل بنویسید که اتانول هم آبی میسوزه اینطور که شما توضیح دادید مردم در شک و شبهه قرار میگیرند که نکنه اتانول رنگ سوختنش زرد باشه

  15. باعرض سلام و خسته نباشید من الکل ۹۷ درصد خریده ام و با فرمایشات شما نمیدونم باید آب قاطی کنم یا نه چون مطمئن نیستم قبلاً آب قاطی کردن یا نه به نظر به نظر شما آب قاطی کنم یا نه آب معمولی کفایت میکنه یا باید مقطر یا جوشیده باشه لطفاً جواب بدید خیلی خیلی ممنونم شرمنده نسبت شم عرض کنید ببخشید راهی برای تشخیص اصل بودن الکل وجود دارد مرسی

  16. با سلام بنده محمد نظری کارشناس مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار هستم .
    در دستورالعمل های مرکز سلامت و محیط کار که به صورت دوره ای مطابق یافته های جدید ویرایش می شود در سایت مرکز سلامت محیط و کار در دسترس می باشد .
    قبول دارم که بحث ۷۰۰ در ۱۰۰۰ CC آب احتمال زیاد اشتباه لپی مهندس فرهادی بوده باشد ( احتمالا منظور اینکه از هر حجم۱۰۰۰CC 700CCاتانول و ۳۰۰CCآب بوده) .
    درصد الکل روی بطری های مجاز زده شده …اگر ۷۰ درصد باشد که دیگر نیازی نیست .

    تمام لینک های منابع مورد استناد آقای مرادی بسیار قدیمی است و ارتباط نزدیکی با COVID19 ندارد.
    من به روز ترین تحقیقات در این مورد که روی COVID19 یا SARS-CoV-2 که در تحقیق زیر و سال جدید منتشر شده و دستورالعمل اروپا رو اینجا میزارم خدمتون.
    ضدعفونی کردن صحیح برای پیش‌گیری از انتقال کوروناویروس جدید…….

    محلول‌های مناسب و نامناسب برای از بین بردن کوروناویروس جدید بر روی «سطوح بی‌جان»

    ⚠️ کوروناویروس جدید می‌تواند تا ۹ شبانه‌روز بر روی سطوح آلوده دوام بیاورد.
    برای غیرفعال‌کردن آن باید «یک دقیقه» در معرض بیوسید (زیست‌کش) مناسب قرار گیرد.
    موارد زیر بر روی نمونه‌های متعدد کوروناویروس جدید آزمایش و تأیید شده‌اند:
    ۶۲-۷۱% ethanol,
    ۰.۵% hydrogen peroxide or
    ۰.۱% sodium hypochlorite

    بیوسیدهای زیر برای از بین بردن این ویروس کم‌اثرتر از نمونه‌های پیشین بوده‌اند:
    ۰.۰۵-۰.۲% benzalkonium chloride or
    ۰.۰۲% chlorhexidine digluconate

    منبع:
    The Journal of Hospital Infection

    https://www.journalofhospitalinfection.com/article/S0195-6701(20)30046-3/fulltext?mobileUi=

    راهنمای ECDC اروپا برای سال ۲۰۲۰ در مورد درصد مواد ضد عفونی کننده و گند زدا روی COVID19 یا -SARS-CoV-2
    https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/coronavirus-SARS-CoV-2-guidance-environmental-cleaning-non-healthcare-facilities.pdf&ved=2ahUKEwiS7K6zkLToAhW6ThUIHciXAoQQFjAGegQIBhAB&usg=AOvVaw2eatbu3nkxGNu-4nxtWKE5
    کارشناسان بهداشت محیط ایران مدام آخرین گایدلاین ها ی WHO و CDC آمریکا و اروپا و…رو رصد می کنند .

    1. دوستان، طبق گفته متخصصان الکل در صورت دوام ۲۰ ثانیه ای می تواند در از بین بردن ویروس، خصوصا کرونا موثر باشد و الکل ۹۶ درجه بلافاصله تبخیر می شود، لذا مقدار ۳۰ درصد آب مقطر باعث کند شدن تبخیر الکل می شود و از این بیشتر آب هم باعث بی اثر شدن الکل شده، پس طبق بررسی ها و تجارب علمی عدد ۷۰ درجه حاصل شده است، پس بهتر است در ارائه مقالات که کاربرد بهداشتی و حیاتی برای خواننده دارد دقت بیشتری کرده و نظر شخصی خود را به خورد اذهان مردم ندهید.

  17. با سلام و احترام. من منبع رو مطالعه کردم و طبق همین منبعی که شما معرفی کردین وجود آب در کنار الکل برای از بین بردن پروتئین ذرات ضروری هست و الکل بدون کمک آب قادر به غیر فعال کردن ( دناتوره کردن ) پروتئین نیست . پس آب لازم هست. برای همین غلظت های بسیار بالای الکل کارایی کمتری در از بین بردن ذرات مانند باکتری ها و ویروس ها دارند. طبق اونچه در دانشگاه هم به ما تدریس شد ( دانشگاه فردوسی مشهد ، رشته داروسازی ) اضافه کردن آب و رساندن الکل به !!۷۰ تا !!۸۰ درصد علاوه بر فرمایش شما که توجیه اقتصادی داره و حجم بیشتری هم حاصل میشه ، از نظر کیفیت هم بهترین کیفیت رو دارا هست.
    با تشکر از سایت میدان و مطالب بسیار خوب شما.

پاسخ دادن به علی لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Back To Top
🌗