ادلب؛ زندگی به پایان می‌رسد
وخامت اوضاع در سوریه رو به افزایش است و این نگرانی وجود دارد که از اذهان عمومی محو شود.
در پی ترور سپهبد قاسم سلیمانی، دولت آلمان مشغول دیپلماسی متلاطم پی‌آیند آن است. در این برهه، کمتر کسی نسبت به فاجعه‌ای که صدها هزار انسان در ادلب سوریه متحمل می‌شوند از خود علاقه نشان می‌دهد. تیل کوستر کارشناس علوم سیاسی و یکی از هماهنگ‌کننده‌های سازمان مدیکو {۱} در امور خاور نزدیک درباره وخامت اوضاع در ادلب {۲} می‌نویسد.
——-
در آوریل ۲۰۱۹ ارتش سوریه، تحت حمایت واحدهای نظامی روسی و طرفدار ایران، حمله‌ای را از زمین و هوا به جانب منطقه محصور تحت تسلط نیروهای شورشی علیه دولت در شمال‌غرب سوریه آغاز کردند. در خلال سال‌های گذشته از اردوگاه‌هایی در سایر مناطق کشور یک و نیم میلیون نفر به آنجا پناه برده‌اند.
نتایج تحقیقات مستند سازمان ملل و سازمان‌های محلی به این شرح است؛ شهرهایی مثل معره النعمان در جنوب استان ادلب طی بمباران‌های پی‌در‌پی با خاک یکسان و از سکنه خالی شده اند. حملات هوایی بارها و بارها بیمارستان‌ها، مدارس، و سایر اماکن عمومی را هدف قرار می‌دهد. از دسامبر ۲۰۱۹ به تنهایی بیش از ۳۰۰هزار نفر در ادلب آواره شدهاند که اکثر آنها زن و کودکند. آنها از سمت شمال به طرف مرز ترکیه و برخی نیز به استان عفرین که نزدیک مرز ترکیه است فرار می‌کنند. به دلیل کنترل ترکیه بر منطقه، آنجا (در عفرین) دست‌کم بمبی بر سرشان فرود نمی‌آید— هرچند گروه‌های اسلام‌گرای طرفدار ترکیه در خیابان‌ها گشت می‌زنند و خشونت و خودکامگی در دستورکار روزانه است.
همکاران ما در کانون زنان در شهر ادلب تلاش می‌کنند به داد پناهجویان تازه‌وارد برسند. فعالان بخشی از این افراد را در خانه‌های شخصی خود اسکان می‌دهند. باز هم تصاویر تاثیرگذاری از اردوگاه‌هایی برابرمان ظاهر می‌شود که در گل فرومی‌روند و شدیدا نامجهزند؛ یا از کسانی که بیرون از خانه می‌خوابند یا در مکان زندان‌های سابق به دنبال سرپناهند.
بازی دوسویه ترکیه
ایران و ترکیه دورتادور ادلب پایگاه‌های نظامی بنا کرده‌اند. قسمت وسیعی از استان توسط شبه‌نظامی‌های هیئت تحریر شام حکم‌‌رانی می‌شود، که شاخه از جبهه النصره است. سایر گروه‌های شورشی از جانب ترکیه حمایت می‌شوند، که همچنین بقای تنها گذرگاه مرزی سالم مانده بین دو کشور در باب الهوی را تحت کنترل خود دارد. ترکیه و روسیه چند ماه پیش به صورت علنی خبر از طرحی برای خلع سلاح هیئت تحریر شام و ایجاد یک منطقه به‌اصطلاح عاری از نیروهای نظامی دادند. اما هنوز هیچ خبری نیست. اما در عوض جنگ بی‌حدوحصر علیه غیرنظامیان ادامه دارد.
این وسط بازی ترکیه دو سویه است. از یک سو، به واسطه منافع راهبردی‌اش در ادلب با ارتش در آنجا حضور دارد. ولی در عین حال مرز را برای پناهجویان امن نگه می‌دارد. مردم (سوریه) هم در این بین منگنه شده اند. اتحادیه اروپا هم با پیمان پناه‌جویی مسکوت‌مانده خود با ترکیه، سیاست بسته نگه داشتن مرزهای اروپا را می‌پذیرد، هم مشترکا در عملی شدن این جداسازی مسئول است. هرچند حداقل برنامه سازمان ملل به منظور کمک‌های بینامرزی به ادلب علی‌رغم همه محدودیت‌ها ادامه می‌یابد، اما فقط برای شش ماه دیگر. هنوز مشخص نیست که آیا کمک‌هایی که برای ساکنین محصور در ادلب بتواند پس از آن هم ادامه بیابد.
آزار و ویرانی به صورت روزمره در سوریه جریان دارد
در شرایطی که ادلب همچنان در آتش جنگ خواهد بود، درحومه‌‌های دمشق، پایتخت سوریه، اسد کماکان مشغول به مجازات ساکنان این مناطق مخالف‌نشین سابق است. چند روز پیش در یلدا واقع در جنوب پایتخت ۵۲ کودک دستگیر شدند چون ظاهرا به پوستر حاکم آسیب رسانده بودند. حکایتی مرگ‌آسا که به همین خلاصه نمی‌شود؛ زیرا با آغاز قیام سوریه در سال ۲۰۱۱، جوانانی دستگیر و آزار داده شدند که گرافیتی‌ای با مضمون انتقاد از رژیم زده بودند.
در نزدیکی یلدا محله فلسطینی نشین یرموک قرار دارد، یکی از بدترین مناطق در طول جنگ‌های سوریه بوده است؛ فتح توسط مخالفان مسلح، در محاصره رژیم تا زمان حمله داعش و سپس بازپس‌گیری آن به صورت کاملا ویران شده در سال ۲۰۱۸ توسط نیروهای اسد، که تا امروز هم مخروبه باقی مانده است. بازگشت فلسطینی‌ها به این منطقه تاکنون از جانب رژیم ممنوع بوده و عملا هم به دلیل صدمات وارد شده ناممکن است. به تازگی تعداد معدودی از خانواده‌ها که نزدیکانشان برای شبه‌نظامیان طرفدار رژیم ازجمله گروه جبهه خلق برای آزادی فلسطین—فرماندهی (پی‌اف‌ال‌پی—جی‌سی) جنگیده بودند اجازه بازگشت به یرموک را یافتند.
سال‌هاست که میدکو به‌عنوان یکی از سازمان‌های همکار برای حمایت از خانواده‌های پناهنده در یرموک در مواقع اضطراری فعال است. از زمانی که اسد منطقه را تحت تسلط خود درآورده، سرکوب به شدت افزایش یافته، همکاران‌مان دستگیر شدهاند و کار با محدودیت‌های گسترده‌ای روبرو است.
آنچه به جا مانده تلاش برای بقا در مقیاس اندک است
نمونه سازمان پزشکی مدیکو در شهر عربین {۳} خود گویای این مطلب است که حتی کمک‌های امدادی سازمان ملل به سوریه محقق نمی‌شود. در شرق دمشق یک کمیته زنان در تلاش است که کمبود ضروریات زندگی را جبران نماید. عربین هم سال‌ها در محاصره ارتش اسد بود و به‌شکل گسترده نابود شد. پس از تسلط ارتش‌های سوریه و روسیه در سال ۲۰۱۸ بسیاری از فعالان سازمان پذیرفتند که به ادلب منتقل شوند، هرچند بسیاری از زنان باقی ماندند. در سال گذشته ما از آنها در توزیع لباس‌های زمستانی برای کودکان حمایت کردیم. به دلیل نظارت حکومتی، لباس‌ها می‌بایست در صندوق عقب خودروها و با به جان خریدن خطر عبور از ایست‌های بازرسی نیروهای نظامی قاچاقی به عربین می‌رسید. هم‌اکنون نیز ما با کمیته زنان در خصوص کمک دوباره در زمستان در ارتباطیم.
در حالی که جامعه جهانی خود را به وقایع ایران و متعاقبا بالاگرفتن کامل سطح تنش در نزاع با ایالات متحده متمرکز کرده است، وخامت اوضاع در سوریه رو به افزایش است و این نگرانی وجود دارد که از اذهان عمومی محو شود. از مدت‌ها پیش آشکار شده است که رژیم ریاست‌جمهوری اسد با پشتیبانی سوریه و ایران در منازعات نظامی به پیروزی دست خواهد یافت. جنگی که رژیم در وهله نخست علیه مردم خودش به راه انداخت. آنچه به جا مانده تلاش برای بقا در مقیاس اندک است.
اساس تمامی اقدامات سازمان ملل متحد در رابطه با سوریه قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت در سال ۲۰۱۵ است، که هسته اصلی آن را راه حل صلح از طریق انتقال قدرت از اسد به یک جانشین تشکیل می‌دهد. استعفای اسد زمانی یکی از شرایط سازمان ملل برای برقراری صلح در سوریه بود. برای ما در سال ۲۰۲۰ این امر بیش از پیش بعید می‌نماید. اسد باقی خواهد ماند، همچنانکه مصیبت و اندوه در سوریه.
متن به زبان اصلی در وبلاگ مدیکو
پی‌نوشت:
{۱} مدیکو جهانی (مدیکو اینترناسیونال) یکی از سازمان‌های کمک‌رسانی جهانی است که توسط دولت آلمان تامین می‌شود و در شهر فرانکفورت در این کشور مستقر است. هرچند این سازمان در راستای تحقق حق جهانی به سلامت فعالیت می‌کند، مشارکت آن در برخی کارزارهای سیاسی به‌ویژه در خاورمیانه مورد انتقاد ناظران بی‌طرف حقوق بشری بوده است.
{۲} ادلب یکی از استان‌های سوریه در شمال‌غرب این کشور به مرکزیت شهری با همین نام است.
{۳} عربین شهری در استان ریف دمشق واقع در جنوب سوریه و نزدیک دمشق پایتخت این کشور است.