بودجه ۹۹ علیه آموزش در مناطق محروم و دوزبانه
رضا امیدی، گزارشهای کوتاهی با عنوان «برشهایی از لایحه بودجه ۱۳۹۹» منتشر میکند. او در بخشی از این گزارشها به چند مورد از کاهش اعتبارات بودجه آموزش مناطق محروم و دوزبانه کشور در بودجه ۹۹ پرداخته است
اعتبارات ایاب و ذهاب دانشآموزان مناطق محروم در مقاطع مختلف از حدود ۱۹۴ به ۱۴۶ میلیارد تومان کاهش یافته؛ درحالیکه تعداد دانشآموزان تحت پوشش برنامه تغییری نکرده است. براساس بررسی انجامشده در دو استان جنوبی کشور، در سالهای اخیر اعتبارات این برنامه نهایتاً ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینۀ ایاب و ذهاب را پوشش میدهد و مابقی اعتبار از سوی خانوادهها و دهیاریها تأمین میشود؛ خانوادهها و دهیاریهای مناطق محروم. اینها عموماً برای کاهش هزینههای ایاب و ذهاب، خودروهای وانت را بهکار میگیرند که سالانه شاهد مرگ و مصدومیت دانشآموزان در نتیجۀ چپشدن این خودروها هستیم. البته علاوه بر کمبود اعتبار، نباید نامناسببودن وضعیت جادهها در این مناطق را هم نادیده گرفت. اما همین کاهش حدوداً ۵۰ میلیاردی میتواند موجب بازماندگی از تحصیل تعداد بیشتری از دانشآموزان در این مناطق شود، و دانشآموزان بیشتری را در معرض مخاطرات ایاب و ذهاب قرار دهد.
اعتبارات برنامۀ توسعۀ عدالت آموزشی (پوشش دانشآموزان لازمالتعلیم بازمانده از تحصیل در استانهای هدف) هم از ۲۹۰ به ۱۶۰ میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است؛ حدود ۴۵ درصد کاهش. اما همین میزان کاهش میتواند آمار بازماندگی از تحصیل در این استانها را افزایش دهد و روندهای برگشتناپذیری را ایجاد کند.
در لایحۀ سال ۱۳۹۹ بودجۀ توسعۀ پیشدبستانیها با ۳۰ درصد کاهش نسبت به امسال، از ۷۴ به ۵۲ میلیارد تومان کاهش یافته است. بیشتر این کاهش اعتبار در فعالیت آموزش پیشدبستانی در مناطق دوزبانه رخ داده، و اعتبارات این فعالیت از ۵۵ میلیارد به کمتر از ۳۹ میلیارد تومان کاهش یافته است. استانهای دوزبانه با بالاترین نرخ ترک تحصیل مواجهاند و گسترش آموزش پیشدبستانی در سالهای اخیر اصلیترین اقدام برای کاهش نرخ ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در این مناطق بوده و بنا به گفتۀ مسئولان وزارتخانه، نرخ پوشش در استانهایی نظیر خوزستان، ایلام، و سیستانوبلوچستان به بالای ۸۰ درصد رسیده است. بدیهی است که کاهش ۳۰ درصدی اعتبارات این فعالیت میتواند بسیاری از دستاوردهای آموزش و پرورش در این زمینه را از بین ببرد.
متأسفانه آمار قابل اتکایی دربارۀ پوشش آموزش پیشدبستانی در دست نیست و در گزارشهای مختلف، نرخهایی از ۵۵ تا ۷۵ درصد ارائه میشود؛ که البته بیشتر این پوشش در قالب بخش خصوصی است. از ابتدا، سیاست دولت در آموزش پیشدبستانی معطوف به بخش خصوصی بوده و دولت مشارکت محدودی در این حوزه داشته است، تاجاییکه در بحثهای سازمانی آموزش و پرورش سال قبل حتی این بحث مطرح بود که آموزش پیشدبستانی ذیل سازمان مدارس غیرانتفاعی قرار گیرد. این در حالی است که در یک دهۀ اخیر در سطح جهانی سرمایهگذاری دولتها در سطوح پیشدبستانی و دبستانی اهمیت دوچندانی پیدا کرده است.