رانت ۷۵۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰ تومانی
آخرین گزارش‌های منتشر شده از خسارت اقتصادی سیل به ٥استان ایران نشان می‌دهد که سیل حدود ٣٠هزارمیلیارد تومان هزینه به بار آورده است. اگر بخواهیم این رقم را با سود پرونده واردات با دلار ٤٢٠٠ تومانی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که رانت خواران ظرف یکسال، چیزی حدود ٥/٢ برابر خسارت سیل، سود برده‌اند.
«تاجران فاتحه دلار ۴۲۰۰ تومانی را بخوانند.» این شاید مهمترین خبر اقتصادی نخستین روزهای‌سال ۹۸ است. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه گفته بود که دلار ۴۲۰۰ رانت بزرگی ایجاد کرد و باید اعتراف کنیم که منابع دلار ۴۲۰۰ تومانی به مردم نرسید. به همین دلیل بنا شده ارز ۴۲۰۰ تومانی واردکنندگان حذف شود و به جای آن به مردم کوپن بدهند. گرچه در ظاهر ماجرا پرونده این رانت بزرگ بسته شده، اما بانک مرکزی تازه دیروز فهرست کسانی را که دلار ۴۲۰۰ تومانی گرفته‌اند، منتشر کرده است که البته هنوز معلوم نیست این لیست به صورت کامل و شفاف منتشر شده و یا همچون فهرست قبلی، اسامی برخی واردکنندگان فاکتور گرفته شده است. خوب است که بدانید این افراد ظرف یکسال چیزی حدود ۵۷ هزارمیلیارد تومان سود به جیب زده‌اند. آخرین گزارش‌های منتشر شده از خسارت اقتصادی سیل به ۵استان ایران نشان می‌دهد که سیل حدود ۳۰هزارمیلیارد تومان هزینه به بار آورده است. اگر بخواهیم این رقم را با سود پرونده واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که رانت خواران ظرف یکسال، چیزی حدود ۵/۲ برابر خسارت سیل، سود برده‌اند. خوب است که بدانید سود کلان آنها تقریبا ۱۰۷ برابر بودجه امدادونجات جمعیت هلال‌احمر ایران است. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید گزارش‌های گمرک فاش می‌کند که با دلار ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی، سنگ پا، گل مصنوعی، کیسه ادرار و سیفون توالت، ابزار بازی بولینگ و اسکی روی آب، عینک آفتابی و شاخ وارد شده است. و جالب‌تر این‌که گزارش جامعه حسابداران رسمی ایران نشان می‌دهد که ظرف مدت کوتاهی یعنی حدود ۷۰ روز نسخه این همه دلار ارزان پیچیده شده و ۶۳۷ شرکت صوری برای دریافت این دلارها ثبت شده است. شرکت‌هایی که زمینه کاری‌شان پخت غذا و نظافت منزل و درختکاری و … اعلام شده است و البته محمدرضا امیر حسنخانی، عضو کمیسیون اصل نود مجلس به «شهروند» می‌گوید در بررسی پرونده مواردی را متوجه شده‌اند که فردی‌سال ۹۲ مرده، اما در سال ۹۷ دلار ۴۲۰۰ تومانی گرفته است! البته علی اکبر کریمی، عضو کمیسیون اقتصاد مجلس دهم به «شهروند» می‌گوید بانک مرکزی و قوه قضائیه باید هرچه زودتر به صورت شفاف و کاملا بدون ابهام مشخص کنند که چه کسانی دلار ۴۲۰۰ تومانی گرفته‌اند و گرانی به بار آورده‌اند؟
تاجران ویژه خوار چقدر به جیب زدند؟
بانک مرکزی اعلام کرده است که در‌سال گذشته ۱۴میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی اختصاص داده است. این موضوع درواقع به این معنی است که قیمت کالاهای اساسی باید با نرخ‌های‌سال ۹۶ تفاوت بسیار جزیی داشته باشد. زیرا در این‌سال واردات کالا با دلار ۳هزار و ۸۰۰ تا ۴هزار و ۲۰۰ تومان انجام شده است. با این حال ناگفته پیداست که قیمت انواع کالا در بازار‌سال گذشته افزایش چند برابری داشته و تقریبا در ذهن افراد کالایی وجود ندارد که قیمت آن مشابه‌سال ۹۶ باشد.
حالا بیایید ببینیم واردکنندگان با دلار ۴۲۰۰ تومانی در این یکسال چه سودی به جیب زده‌اند. محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه هفته گذشته اعلام کرد که باید اعتراف کنیم که منابع دلار ۴۲۰۰ تومانی به دست مردم نرسیده است و البته نمایندگان مجلس هم می گویند که کمیسیون اقتصادی و اصل نود پرونده تحقیقی درباره واردکنندگان کالا با دلار ۴۲۰۰ تومان باز کرده اند. محمدرضا پور ابرهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم میزان رانت دلار ۴۲۰۰ تومانی را عدد بسیار بزرگی دانسته و به خانه ملت گفته است مابه التفاوت قیمت کالاهایی که با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده اند، با قیمت مصرف کننده حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است که از این میزان حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد به دست مردم رسیده است و بقیه رانت است. اگر این گفته پورابراهیمی را مبنا قرار دهیم و تصور کنیم که ۵۲ درصد این منابع به دست مردم رسیده است رانتی حدود ۵۷ هزار میلیارد تومان رخ داده است.
رانت دلار ۴۲۰۰ معادل ۶ برابر خسارت سیل
آخرین گزارش‌ها و بنا به گفته علی رحمانی‌فضلی، وزیر کشور، از برآورد خسارت سیل به استان‌های مازندران، گلستان، لرستان، فارس و خوزستان نشان می‌دهد که میهمان ناخوانده بهاری چیزی حدود ۳۰هزار میلیارد تومان خسارت اقتصادی وارد کرده است. با احتساب رانت ۵۷ هزار میلیارد تومانی واردکنندگان با دلار ۴۲۰۰ تومانی می‌توان گفت سود رانت خواران ، چیزی حدود ۵/۲ برابر خسارت اقتصادی سیل به ۵استان ایران است. همچنین این رقم حدود ۵/۲ برابر میانگین بودجه عمرانی است که سالانه به تمام پروژه‌های توسعه‌ای پرداخت می‌شود.
رانت دلار ۴۲۰۰ تومانی ۱۰۷ برابر بودجه امداد
هلال‌احمر در قانون بودجه ۹۸ چیزی معادل ۷۰۰میلیارد تومان بودجه گرفته است که رقمی حدود نیمی از آن را باید برای خرید بالگرد و تجهیزات امداد هوایی هزینه کند. اگر بخواهیم سود ۷۵ هزار میلیارد تومانی واردکنندگان با دلار ۴۲۰۰تومانی را درنظر بگیریم، این تاجران خاص چیزی حدود ۱۰۷برابر بودجه هلال‌احمر برای امدادونجات است.
این موضوع درحالی رخ می‌دهد که حداقل تعداد بالگردهای امدادی مورد نیاز برای ایران ۱۰۰ بالگرد است اما هلال‌احمر در کل کشور تنها ۲۴ فروند بالگرد دارد. به این ترتیب تعداد بالگردهای امدادی موجود تقریبا یک‌چهارم نیاز کشور است و بنا به اعلام جمعیت هلال‌احمر درحال حاضر ایران چیزی حدود ۱۲۰۰ پایگاه امداد جاده‌ای کم دارد.
مرده‌ای که دلار ۴۲۰۰ تومانی گرفت!
حالا پرسش اساسی اینجاست که این تاجران خاص چه کسانی هستند و چرا نهادهای نظارتی هرچه زودتر تکلیف این رانت ویژه را مشخص نمی‌کنند؟ محمدرضا امیر حسنخانی، عضو کمیسیون اصل نود مجلس اعتقاد دارد که حجم دلارهای ۴۲۰۰تومانی بیشتر از ۱۴میلیارد دلار بوده است. او به «شهروند» می‌گوید: «تخلف در پرونده واردات با ارز ۴۲۰۰ تومانی محرز و آشکار است و تعدادی از مدیران بانک مرکزی در این رابطه دستگیر شده‌اند اما هنوز قوه‌قضائیه جزییات این پرونده را منتشر نکرده است.» او ادامه می‌دهد: «علاوه بر ثبت شرکت‌های صوری متعدد برای گرفتن دلار ۴۲۰۰تومانی، ما مواردی را داشتیم که مثلا فردی در سال ۹۲ فوت کرده اما در سال ۹۷، دلار ۴۲۰۰تومانی گرفته است! این مسأله نشان می‌دهد که بانک‌های اطلاعاتی نهادها و سازمان‌های ما تا چه اندازه به‌روز نمی‌شوند و دیتاهای مورد استفاده در ارگان‌های ما تا چه حد عقب‌ماندگی دارند.» امیرحسنخانی البته تأکید می‌کند که در بررسی‌های کمیسیون اصل نود مشخص شده است که تنها بانک مرکزی در این پرونده دخیل نیست و تعدادی مقامات و نهادهای دیگر هم در این پرونده شریک هستند.
۶۳۷ شرکت صوری برای واردات ویژه!
جالب است بدانید که رانت‌خواران برای گرفتن دلار ۴۲۰۰تومانی کورس گذاشتند و تنها در سه‌ماهه ابتدایی سال ۹۷ رقم ثبت‌سفارش برای واردات به ۲۰میلیارد دلار رسید که در تاریخ تجارت ایران کمسابقه است و در واقع نسخه دلار ۴۲۰۰تومانی در همان سه‌ماهه اول سال ۹۷ پیچیده شد. به گزارش تسنیم و بنا به اعلام جامعه حسابداران رسمی ایران، تعداد ۶۳۷ شرکت ارز ۴۲۰۰تومانی دریافت کرده‌اند که طی سال‌های اخیر هیچ‌گونه نظارت مالی و اطلاع دقیقی از نحوه فعالیت آنها وجود ندارد. این درحالی است که یکی از شرایط دریافت یا تمدید کارت بازرگانی برای واردات، ارایه اظهارنامه مالیاتی و دریافت کد رهگیری از سازمان امور مالیاتی است، حال این‌که این ۶۳۷ شرکت یا شخص حقیقی چگونه توانسته‌اند در این مدت کوتاه بدون داشتن مشخصات دقیق مالی ارز دولتی دریافت کنند، که به همان موضوع ثبت شرکت‌های صوری مرتبط است. جالب است بدانید که در فهرست شرکت‌هایی که ارز ۴۲۰۰تومانی دریافت کرده‌اند، به وفور شرکت‌هایی با زمینه کاری طبخ غذا، درختکاری، نظافت منزل، گاوداری و… دیده می‌شد.
حتی یک دلار ۴۲۰۰تومانی به مردم نرسید
علی‌اکبر کریمی، عضو کمیسیون اقتصاد مجلس دهم هم تأکید می‌کند که پرونده واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی سراسر تخلف و رانت بوده و می‌تواند بگوید که حتی یک دلار ۴۲۰۰تومانی به دست مصرف‌کننده نرسیده است. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: «مجلس با اشراف به این تخلف بزرگ، پرداخت دلار ۴۲۰۰تومانی به واردکنندگان را ممنوع کرد و قرار شده است از سال ۹۸، دلار ۴۲۰۰تومانی با کوپن الکترونیک کالاهای اساسی مستقیم به دست مردم برسد.» کریمی درباره دادگاهی‌شدن متهمان پرونده واردات با دلار ۴۲۰۰تومانی به «شهروند» توضیح می‌دهد: «بانک مرکزی بنا بود فهرست دقیق واردکنندگان با دلار ۴۲۰۰تومانی را منتشر کند اما به انتشار یک فهرست نصفه‌ونیمه و مبهم در همان ماه‌های ابتدایی سال ۹۷ بسنده کرد. این موضوع باید توسط نهادهای نظارتی به صورت دقیق بررسی و به مردم پاسخگویی شود که چه کسی مقصر این گرانی‌ها بوده است؟» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم البته می‌گوید: «با توجه به ماه‌های پایانی کار مجلس دهم بعید میداند که نمایندگان به صورت جدی به این موضوع وارد شوند و به نظر می‌رسد درحال حاضر قوه‌قضائیه مهمترین نهادی است که می‌تواند سرانجام این پرونده را روشن کند.» و البته فهرستی که بانک مرکزی به تازگی منتشر کرده است، باید مورد بررسی قرار گرفته و میزان شفافیت آن مشخص شود.
بخشی از هزینه‌کرد دلار ۴۲۰۰ تومانی
گزارش‌های ۹ ماهه گمرک ایران از واردات سال ۹۷ نشان می‌دهد که کالاهای عجیب و غریبی به جای کالای اساسی با دلار ۴۲۰۰ تومانی به ایران وارد شده است.
سنگ پا
ایران در ۹ ماهه اول سال ۹۷ بیشتر از ۱۳ تن سنگ پا از کشورهای هند، چین و ترکیه وارد کرده است. براساس گزارشی که گمرک از آمار واردات ۹ ماهه منتشر کرده است، در این مدت ۱۳هزار و ۷۳۳ کیلوگرم سنگ پا به ارزش ۷۰۰میلیون و ۳۳۴هزار و ۶۱۹ ریال به ایران وارد شده است. ارزش دلاری این میزان واردات ۱۸هزار و ۴۲۸ دلار تخمین زده شده است که اگر بخواهیم ارزش ریالی را بر ارزش دلاری تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که واردات سنگ پا به‌طور متوسط با دلار ۳هزار و ۸۰۰ تومانی انجام شده است.
ابزار بازی بولینگ
دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات ابزار بازی بولینگ یکی دیگر از پدیده‌های فهرست واردات گمرک در سال ۹۷ است. براساس گزارش گمرک، نزدیک به ۴۰ تن ابزار بولینگ به ایران وارد شده است. ارزش ریالی این ابزار معادل ۶میلیارد و ۶۹۶میلیون و ۹۳هزار و ۱۹ ریال بوده است. معادل دلاری این میزان واردات ۱۵۹هزار و ۴۳۰ دلار برآورد شده که با این حساب تمام ابزار بولینگ با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده است. گفتنی است، ادوات بازی بولینگ از چین و ترکیه خریداری شده است.
کیسه ادرار و سیفون توالت
کیسه ادرار که به نظر نمی‌رسد فناوری تولید پیچیده‌ای داشته باشد و سیفون موارد جالب دیگری است که در فهرست واردات سال ۹۷ دیده می‌شود. براساس گزارش گمرک، در ۹ ماه ابتدای سال ۹۷ چیزی حدود ۹ تن کیسه ادرار به ارزش یک‌میلیارد و ۳۱۹میلیون و ۵۸۰هزار ریال به ایران وارد شده است. کیسه‌های ادرار از چین خریداری شده و اگر بخواهیم ۳۵هزار و ۲۶۹ دلار را بر معادل ریالی آن تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که کیسه‌های ادرار با دلار ۳هزار و ۷۴۰ تومانی وارد شده است. همچنین براساس گزارش گمرک، ۱۲۹ کیلوگرم سیفون توالت از پرتغال به ایران وارد شده است که ارزش ریالی آن ۲۲میلیون و ۶۰۸هزار ریال تخمین زده شده است. ارزش دلاری سیفون‌ها در گزارش گمرک ۶۰۴ دلار است که اگر بخواهیم آن را بر معادل ریالی تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که سیفون‌های توالت هم با دلار ۳هزار و ۷۴۰ تومانی به ایران آمده است.
چوب اسکی روی آب
واردات عجیب چوب اسکی روی آب و وسایل ورزش‌های آبی از دیگر پدیده‌های فهرست واردات سال ۹۷ با دلار ۴۲۰۰ تومانی است. براساس گزارش گمرک، واردات ۹ماهه بالغ بر ۴۶۵ تن چوب اسکی و وسایل ورزش‌های آبی به ارزش ۶۵میلیارد و ۸۶۲میلیون و ۲۰۴هزار ریال بوده است که معادل دلاری آن یک‌میلیون و ۵۶۸هزار و ۷۴۰ دلار تخمین زده شده است. حاصل تقسیم ارزش ریالی و دلاری نشان می‌دهد که این ادوات هم با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد شده است. کشورهایی که ایران از آن چوب اسکی آبی و وسایل ورزش‌های آبی وارد کرده است شامل سوئد، امارات، چین، هنگ‌کنگ، لهستان، اتریش، امارات، ترکیه و تایوان است.
گل و میوه مصنوعی
آمار واردات گل و میوه مصنوعی با دلار ۴۲۰۰ تومانی حیرت‌آور است. براساس گزارش مقدماتی واردات ۹ماهه سال ۹۷ چیزی حدود ۴۰۰هزار کیلوگرم گل و میوه مصنوعی از کشورهای چین، امارات، ترکیه و فرانسه و همین‌طور از منطقه آزاد اروند وارد شده است. ارزش این میزان واردات گل و میوه مصنوعی ۴۴میلیارد و ۳۵۹میلیون و ۲۵۰هزار و ۴۰ ریال تخمین زده شده است و معادل دلاری آن یک‌میلیون و ۱۰۹هزار و ۹۰۴ دلار است. حاصل تقسیم معادل ریالی و دلاری واردات گل و میوه مصنوعی به تفکیک نشان می‌دهد که غالب این محموله‌ها با دلار ۴۲۰۰ تومان وارد شده است و در مجموع نیز بهای دلاری که برای واردات این نوع کالا در نظر گرفته شده است به‌طور میانگین ۳هزار و ۹۹۶ تومان است.
سنجاق قفلی
سنجاق قفلی یکی دیگر از کالاهای به ظاهر اساسی است! که مشمول دلار ۴۲۰۰ تومانی شده است. براساس آمار ۹ماهه گمرک در سال ۹۷ چیزی حدود ۱۵۰هزار و ۶۴۰ کیلوگرم سنجاق قفلی به ارزش ۷میلیارد و ۹۷۵میلیون و ۹۵هزار و ۶۰۰ ریال به کشور وارد شده است که بابت آن ۲۰۲هزار و ۲۸۲ دلار هزینه شده است. به‌طور میانگین بهای دلاری که به واردات این حجم از سنجاق قفلی اختصاص داده شده است، ۳هزار و ۹۴۲ تومان بوده است.
شاخ، استخوان و صدف
مورد جالب توجه دیگر، واردات شاخ و استخوان و صدف با دلار ۴۲۰۰ تومانی است. براساس گزارش منتشرشده گمرک، در ۹ ماه ابتدای امسال رقمی معادل ۲۹میلیارد و ۳۴۱میلیون و ۵۳۰هزار ریال صرف واردات این نوع کالای عجیب شده که معادل دلاری آن ۸۶۱ هزاردلار اظهار شده است. تقسیم معادل ریالی به دلاری نشان می‌دهد که این کالا به صورت میانگین با دلار ۳هزار و ۴۰۰ تومان به کشور وارد شده است.
عینک آفتابی
۱۰ تن عینک آفتابی در ۹ماهه اول سال ۹۷ به کشور وارد شده است. براساس گزارشی که گمرک منتشر کرده، برای واردات عینک آفتابی رقمی بالغ بر ۵۴میلیارد و ۹۹۸میلیون و ۶۱۷هزار و ۳۵۰ ریال هزینه شده است که معادل ریالی آن در حساب و کتاب‌های گمرکی یک‌میلیون و ۳۰۳هزار دلار بوده است. اگر این رقم را بر معادل ریالی تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که عینک‌های آفتابی وارداتی با دلار ۴۲۰۰ تومان وارد شده است و دلارهای ارزان به کشورهای آلمان، اتریش، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، پرتغال، بلژیک، ترکیه، انگلیس، مالزی و چین رفته است.