رانت ٧۵٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠ تومانی
آخرین گزارش‌های منتشر شده از خسارت اقتصادی سیل به ٥استان ایران نشان می‌دهد که سیل حدود ٣٠هزارمیلیارد تومان هزینه به بار آورده است. اگر بخواهیم این رقم را با سود پرونده واردات با دلار ٤٢٠٠ تومانی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که رانت خواران ظرف یکسال، چیزی حدود ٥/٢ برابر خسارت سیل، سود برده‌اند.
«تاجران فاتحه دلار ۴٢٠٠ تومانی را بخوانند.» این شاید مهمترین خبر اقتصادی نخستین روزهای‌سال ٩٨ است. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه گفته بود که دلار ۴٢٠٠ رانت بزرگی ایجاد کرد و باید اعتراف کنیم که منابع دلار ۴٢٠٠ تومانی به مردم نرسید. به همین دلیل بنا شده ارز ۴٢٠٠ تومانی واردکنندگان حذف شود و به جای آن به مردم کوپن بدهند. گرچه در ظاهر ماجرا پرونده این رانت بزرگ بسته شده، اما بانک مرکزی تازه دیروز فهرست کسانی را که دلار ۴٢٠٠ تومانی گرفته‌اند، منتشر کرده است که البته هنوز معلوم نیست این لیست به صورت کامل و شفاف منتشر شده و یا همچون فهرست قبلی، اسامی برخی واردکنندگان فاکتور گرفته شده است. خوب است که بدانید این افراد ظرف یکسال چیزی حدود ۵٧ هزارمیلیارد تومان سود به جیب زده‌اند. آخرین گزارش‌های منتشر شده از خسارت اقتصادی سیل به ۵استان ایران نشان می‌دهد که سیل حدود ٣٠هزارمیلیارد تومان هزینه به بار آورده است. اگر بخواهیم این رقم را با سود پرونده واردات با دلار ۴٢٠٠ تومانی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که رانت خواران ظرف یکسال، چیزی حدود ۵/٢ برابر خسارت سیل، سود برده‌اند. خوب است که بدانید سود کلان آنها تقریبا ١٠٧ برابر بودجه امدادونجات جمعیت هلال‌احمر ایران است. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید گزارش‌های گمرک فاش می‌کند که با دلار ۴٢٠٠ تومانی کالاهای اساسی، سنگ پا، گل مصنوعی، کیسه ادرار و سیفون توالت، ابزار بازی بولینگ و اسکی روی آب، عینک آفتابی و شاخ وارد شده است. و جالب‌تر این‌که گزارش جامعه حسابداران رسمی ایران نشان می‌دهد که ظرف مدت کوتاهی یعنی حدود ٧٠ روز نسخه این همه دلار ارزان پیچیده شده و ۶٣٧ شرکت صوری برای دریافت این دلارها ثبت شده است. شرکت‌هایی که زمینه کاری‌شان پخت غذا و نظافت منزل و درختکاری و … اعلام شده است و البته محمدرضا امیر حسنخانی، عضو کمیسیون اصل نود مجلس به «شهروند» می‌گوید در بررسی پرونده مواردی را متوجه شده‌اند که فردی‌سال ٩٢ مرده، اما در سال ٩٧ دلار ۴٢٠٠ تومانی گرفته است! البته علی اکبر کریمی، عضو کمیسیون اقتصاد مجلس دهم به «شهروند» می‌گوید بانک مرکزی و قوه قضائیه باید هرچه زودتر به صورت شفاف و کاملا بدون ابهام مشخص کنند که چه کسانی دلار ۴٢٠٠ تومانی گرفته‌اند و گرانی به بار آورده‌اند؟
تاجران ویژه خوار چقدر به جیب زدند؟
بانک مرکزی اعلام کرده است که در‌سال گذشته ١۴میلیارد دلار ارز ۴٢٠٠ تومانی برای واردات کالاهای اساسی اختصاص داده است. این موضوع درواقع به این معنی است که قیمت کالاهای اساسی باید با نرخ‌های‌سال ٩۶ تفاوت بسیار جزیی داشته باشد. زیرا در این‌سال واردات کالا با دلار ٣هزار و ٨٠٠ تا ۴هزار و ٢٠٠ تومان انجام شده است. با این حال ناگفته پیداست که قیمت انواع کالا در بازار‌سال گذشته افزایش چند برابری داشته و تقریبا در ذهن افراد کالایی وجود ندارد که قیمت آن مشابه‌سال ٩۶ باشد.
حالا بیایید ببینیم واردکنندگان با دلار ۴٢٠٠ تومانی در این یکسال چه سودی به جیب زده‌اند. محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه هفته گذشته اعلام کرد که باید اعتراف کنیم که منابع دلار ۴٢٠٠ تومانی به دست مردم نرسیده است و البته نمایندگان مجلس هم می گویند که کمیسیون اقتصادی و اصل نود پرونده تحقیقی درباره واردکنندگان کالا با دلار ۴٢٠٠ تومان باز کرده اند. محمدرضا پور ابرهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم میزان رانت دلار ۴٢٠٠ تومانی را عدد بسیار بزرگی دانسته و به خانه ملت گفته است مابه التفاوت قیمت کالاهایی که با دلار ۴٢٠٠ تومانی وارد شده اند، با قیمت مصرف کننده حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است که از این میزان حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد به دست مردم رسیده است و بقیه رانت است. اگر این گفته پورابراهیمی را مبنا قرار دهیم و تصور کنیم که ۵٢ درصد این منابع به دست مردم رسیده است رانتی حدود ۵٧ هزار میلیارد تومان رخ داده است.
رانت دلار ۴٢٠٠ معادل ۶ برابر خسارت سیل
آخرین گزارش‌ها و بنا به گفته علی رحمانی‌فضلی، وزیر کشور، از برآورد خسارت سیل به استان‌های مازندران، گلستان، لرستان، فارس و خوزستان نشان می‌دهد که میهمان ناخوانده بهاری چیزی حدود ٣٠هزار میلیارد تومان خسارت اقتصادی وارد کرده است. با احتساب رانت ۵٧ هزار میلیارد تومانی واردکنندگان با دلار ۴٢٠٠ تومانی می‌توان گفت سود رانت خواران ، چیزی حدود ۵/٢ برابر خسارت اقتصادی سیل به ۵استان ایران است. همچنین این رقم حدود ۵/٢ برابر میانگین بودجه عمرانی است که سالانه به تمام پروژه‌های توسعه‌ای پرداخت می‌شود.
رانت دلار ۴٢٠٠ تومانی ١٠٧ برابر بودجه امداد
هلال‌احمر در قانون بودجه ٩٨ چیزی معادل ٧٠٠میلیارد تومان بودجه گرفته است که رقمی حدود نیمی از آن را باید برای خرید بالگرد و تجهیزات امداد هوایی هزینه کند. اگر بخواهیم سود ٧۵ هزار میلیارد تومانی واردکنندگان با دلار ۴٢٠٠تومانی را درنظر بگیریم، این تاجران خاص چیزی حدود ١٠٧برابر بودجه هلال‌احمر برای امدادونجات است.
این موضوع درحالی رخ می‌دهد که حداقل تعداد بالگردهای امدادی مورد نیاز برای ایران ١٠٠ بالگرد است اما هلال‌احمر در کل کشور تنها ٢۴ فروند بالگرد دارد. به این ترتیب تعداد بالگردهای امدادی موجود تقریبا یک‌چهارم نیاز کشور است و بنا به اعلام جمعیت هلال‌احمر درحال حاضر ایران چیزی حدود ١٢٠٠ پایگاه امداد جاده‌ای کم دارد.
مرده‌ای که دلار ۴٢٠٠ تومانی گرفت!
حالا پرسش اساسی اینجاست که این تاجران خاص چه کسانی هستند و چرا نهادهای نظارتی هرچه زودتر تکلیف این رانت ویژه را مشخص نمی‌کنند؟ محمدرضا امیر حسنخانی، عضو کمیسیون اصل نود مجلس اعتقاد دارد که حجم دلارهای ۴٢٠٠تومانی بیشتر از ١۴میلیارد دلار بوده است. او به «شهروند» می‌گوید: «تخلف در پرونده واردات با ارز ۴٢٠٠ تومانی محرز و آشکار است و تعدادی از مدیران بانک مرکزی در این رابطه دستگیر شده‌اند اما هنوز قوه‌قضائیه جزییات این پرونده را منتشر نکرده است.» او ادامه می‌دهد: «علاوه بر ثبت شرکت‌های صوری متعدد برای گرفتن دلار ۴٢٠٠تومانی، ما مواردی را داشتیم که مثلا فردی در سال ٩٢ فوت کرده اما در سال ٩٧، دلار ۴٢٠٠تومانی گرفته است! این مسأله نشان می‌دهد که بانک‌های اطلاعاتی نهادها و سازمان‌های ما تا چه اندازه به‌روز نمی‌شوند و دیتاهای مورد استفاده در ارگان‌های ما تا چه حد عقب‌ماندگی دارند.» امیرحسنخانی البته تأکید می‌کند که در بررسی‌های کمیسیون اصل نود مشخص شده است که تنها بانک مرکزی در این پرونده دخیل نیست و تعدادی مقامات و نهادهای دیگر هم در این پرونده شریک هستند.
۶٣٧ شرکت صوری برای واردات ویژه!
جالب است بدانید که رانت‌خواران برای گرفتن دلار ۴٢٠٠تومانی کورس گذاشتند و تنها در سه‌ماهه ابتدایی سال ٩٧ رقم ثبت‌سفارش برای واردات به ٢٠میلیارد دلار رسید که در تاریخ تجارت ایران کمسابقه است و در واقع نسخه دلار ۴٢٠٠تومانی در همان سه‌ماهه اول سال ٩٧ پیچیده شد. به گزارش تسنیم و بنا به اعلام جامعه حسابداران رسمی ایران، تعداد ۶٣٧ شرکت ارز ۴٢٠٠تومانی دریافت کرده‌اند که طی سال‌های اخیر هیچ‌گونه نظارت مالی و اطلاع دقیقی از نحوه فعالیت آنها وجود ندارد. این درحالی است که یکی از شرایط دریافت یا تمدید کارت بازرگانی برای واردات، ارایه اظهارنامه مالیاتی و دریافت کد رهگیری از سازمان امور مالیاتی است، حال این‌که این ۶٣٧ شرکت یا شخص حقیقی چگونه توانسته‌اند در این مدت کوتاه بدون داشتن مشخصات دقیق مالی ارز دولتی دریافت کنند، که به همان موضوع ثبت شرکت‌های صوری مرتبط است. جالب است بدانید که در فهرست شرکت‌هایی که ارز ۴٢٠٠تومانی دریافت کرده‌اند، به وفور شرکت‌هایی با زمینه کاری طبخ غذا، درختکاری، نظافت منزل، گاوداری و… دیده می‌شد.
حتی یک دلار ۴٢٠٠تومانی به مردم نرسید
علی‌اکبر کریمی، عضو کمیسیون اقتصاد مجلس دهم هم تأکید می‌کند که پرونده واردات با دلار ۴٢٠٠ تومانی سراسر تخلف و رانت بوده و می‌تواند بگوید که حتی یک دلار ۴٢٠٠تومانی به دست مصرف‌کننده نرسیده است. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: «مجلس با اشراف به این تخلف بزرگ، پرداخت دلار ۴٢٠٠تومانی به واردکنندگان را ممنوع کرد و قرار شده است از سال ٩٨، دلار ۴٢٠٠تومانی با کوپن الکترونیک کالاهای اساسی مستقیم به دست مردم برسد.» کریمی درباره دادگاهی‌شدن متهمان پرونده واردات با دلار ۴٢٠٠تومانی به «شهروند» توضیح می‌دهد: «بانک مرکزی بنا بود فهرست دقیق واردکنندگان با دلار ۴٢٠٠تومانی را منتشر کند اما به انتشار یک فهرست نصفه‌ونیمه و مبهم در همان ماه‌های ابتدایی سال ٩٧ بسنده کرد. این موضوع باید توسط نهادهای نظارتی به صورت دقیق بررسی و به مردم پاسخگویی شود که چه کسی مقصر این گرانی‌ها بوده است؟» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس دهم البته می‌گوید: «با توجه به ماه‌های پایانی کار مجلس دهم بعید میداند که نمایندگان به صورت جدی به این موضوع وارد شوند و به نظر می‌رسد درحال حاضر قوه‌قضائیه مهمترین نهادی است که می‌تواند سرانجام این پرونده را روشن کند.» و البته فهرستی که بانک مرکزی به تازگی منتشر کرده است، باید مورد بررسی قرار گرفته و میزان شفافیت آن مشخص شود.
بخشی از هزینه‌کرد دلار ۴٢٠٠ تومانی
گزارش‌های ٩ ماهه گمرک ایران از واردات سال ٩٧ نشان می‌دهد که کالاهای عجیب و غریبی به جای کالای اساسی با دلار ۴٢٠٠ تومانی به ایران وارد شده است.
سنگ پا
ایران در ٩ ماهه اول سال ٩٧ بیشتر از ١٣ تن سنگ پا از کشورهای هند، چین و ترکیه وارد کرده است. براساس گزارشی که گمرک از آمار واردات ٩ ماهه منتشر کرده است، در این مدت ١٣هزار و ٧٣٣ کیلوگرم سنگ پا به ارزش ٧٠٠میلیون و ٣٣۴هزار و ۶١٩ ریال به ایران وارد شده است. ارزش دلاری این میزان واردات ١٨هزار و ۴٢٨ دلار تخمین زده شده است که اگر بخواهیم ارزش ریالی را بر ارزش دلاری تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که واردات سنگ پا به‌طور متوسط با دلار ٣هزار و ٨٠٠ تومانی انجام شده است.
ابزار بازی بولینگ
دلار ۴٢٠٠ تومانی برای واردات ابزار بازی بولینگ یکی دیگر از پدیده‌های فهرست واردات گمرک در سال ٩٧ است. براساس گزارش گمرک، نزدیک به ۴٠ تن ابزار بولینگ به ایران وارد شده است. ارزش ریالی این ابزار معادل ۶میلیارد و ۶٩۶میلیون و ٩٣هزار و ١٩ ریال بوده است. معادل دلاری این میزان واردات ١۵٩هزار و ۴٣٠ دلار برآورد شده که با این حساب تمام ابزار بولینگ با دلار ۴٢٠٠ تومانی وارد شده است. گفتنی است، ادوات بازی بولینگ از چین و ترکیه خریداری شده است.
کیسه ادرار و سیفون توالت
کیسه ادرار که به نظر نمی‌رسد فناوری تولید پیچیده‌ای داشته باشد و سیفون موارد جالب دیگری است که در فهرست واردات سال ٩٧ دیده می‌شود. براساس گزارش گمرک، در ٩ ماه ابتدای سال ٩٧ چیزی حدود ٩ تن کیسه ادرار به ارزش یک‌میلیارد و ٣١٩میلیون و ۵٨٠هزار ریال به ایران وارد شده است. کیسه‌های ادرار از چین خریداری شده و اگر بخواهیم ٣۵هزار و ٢۶٩ دلار را بر معادل ریالی آن تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که کیسه‌های ادرار با دلار ٣هزار و ٧۴٠ تومانی وارد شده است. همچنین براساس گزارش گمرک، ١٢٩ کیلوگرم سیفون توالت از پرتغال به ایران وارد شده است که ارزش ریالی آن ٢٢میلیون و ۶٠٨هزار ریال تخمین زده شده است. ارزش دلاری سیفون‌ها در گزارش گمرک ۶٠۴ دلار است که اگر بخواهیم آن را بر معادل ریالی تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که سیفون‌های توالت هم با دلار ٣هزار و ٧۴٠ تومانی به ایران آمده است.
چوب اسکی روی آب
واردات عجیب چوب اسکی روی آب و وسایل ورزش‌های آبی از دیگر پدیده‌های فهرست واردات سال ٩٧ با دلار ۴٢٠٠ تومانی است. براساس گزارش گمرک، واردات ٩ماهه بالغ بر ۴۶۵ تن چوب اسکی و وسایل ورزش‌های آبی به ارزش ۶۵میلیارد و ٨۶٢میلیون و ٢٠۴هزار ریال بوده است که معادل دلاری آن یک‌میلیون و ۵۶٨هزار و ٧۴٠ دلار تخمین زده شده است. حاصل تقسیم ارزش ریالی و دلاری نشان می‌دهد که این ادوات هم با دلار ۴٢٠٠ تومانی وارد شده است. کشورهایی که ایران از آن چوب اسکی آبی و وسایل ورزش‌های آبی وارد کرده است شامل سوئد، امارات، چین، هنگ‌کنگ، لهستان، اتریش، امارات، ترکیه و تایوان است.
گل و میوه مصنوعی
آمار واردات گل و میوه مصنوعی با دلار ۴٢٠٠ تومانی حیرت‌آور است. براساس گزارش مقدماتی واردات ٩ماهه سال ٩٧ چیزی حدود ۴٠٠هزار کیلوگرم گل و میوه مصنوعی از کشورهای چین، امارات، ترکیه و فرانسه و همین‌طور از منطقه آزاد اروند وارد شده است. ارزش این میزان واردات گل و میوه مصنوعی ۴۴میلیارد و ٣۵٩میلیون و ٢۵٠هزار و ۴٠ ریال تخمین زده شده است و معادل دلاری آن یک‌میلیون و ١٠٩هزار و ٩٠۴ دلار است. حاصل تقسیم معادل ریالی و دلاری واردات گل و میوه مصنوعی به تفکیک نشان می‌دهد که غالب این محموله‌ها با دلار ۴٢٠٠ تومان وارد شده است و در مجموع نیز بهای دلاری که برای واردات این نوع کالا در نظر گرفته شده است به‌طور میانگین ٣هزار و ٩٩۶ تومان است.
سنجاق قفلی
سنجاق قفلی یکی دیگر از کالاهای به ظاهر اساسی است! که مشمول دلار ۴٢٠٠ تومانی شده است. براساس آمار ٩ماهه گمرک در سال ٩٧ چیزی حدود ١۵٠هزار و ۶۴٠ کیلوگرم سنجاق قفلی به ارزش ٧میلیارد و ٩٧۵میلیون و ٩۵هزار و ۶٠٠ ریال به کشور وارد شده است که بابت آن ٢٠٢هزار و ٢٨٢ دلار هزینه شده است. به‌طور میانگین بهای دلاری که به واردات این حجم از سنجاق قفلی اختصاص داده شده است، ٣هزار و ٩۴٢ تومان بوده است.
شاخ، استخوان و صدف
مورد جالب توجه دیگر، واردات شاخ و استخوان و صدف با دلار ۴٢٠٠ تومانی است. براساس گزارش منتشرشده گمرک، در ٩ ماه ابتدای امسال رقمی معادل ٢٩میلیارد و ٣۴١میلیون و ۵٣٠هزار ریال صرف واردات این نوع کالای عجیب شده که معادل دلاری آن ٨۶١ هزاردلار اظهار شده است. تقسیم معادل ریالی به دلاری نشان می‌دهد که این کالا به صورت میانگین با دلار ٣هزار و ۴٠٠ تومان به کشور وارد شده است.
عینک آفتابی
١٠ تن عینک آفتابی در ٩ماهه اول سال ٩٧ به کشور وارد شده است. براساس گزارشی که گمرک منتشر کرده، برای واردات عینک آفتابی رقمی بالغ بر ۵۴میلیارد و ٩٩٨میلیون و ۶١٧هزار و ٣۵٠ ریال هزینه شده است که معادل ریالی آن در حساب و کتاب‌های گمرکی یک‌میلیون و ٣٠٣هزار دلار بوده است. اگر این رقم را بر معادل ریالی تقسیم کنیم، متوجه می‌شویم که عینک‌های آفتابی وارداتی با دلار ۴٢٠٠ تومان وارد شده است و دلارهای ارزان به کشورهای آلمان، اتریش، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، پرتغال، بلژیک، ترکیه، انگلیس، مالزی و چین رفته است.