تولد ۳۰ سالگی وب

۲۱ام اسفند ماه ۱۳۶۷ در بزرگترین آزمایشگاه فیزیک دنیا، تیم برنرز لی برای مدیریت حجم زیادی از اطلاعات که روی کامپیوترهای مختلف آزمایشگاه سرن (CERN) ذخیره شده‌بودند، پیشنهاد داد یک شبکه‌ی ارتباطی ایجاد شود. پیشنهاد برنز-لی آن بود که کامپیوترهای بخش‌های مختلف آزمایشگاه بتوانند از طریق یک مجموعه از اتصالات، محتویاتشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. مدیران ارشد سرن پیشنهاد او را غیرمعمول ولی جذاب یافتند و شبکه‌ای ارتباطی بین کامپیوترهای آزمایشگاه سرن شکل‌گرفت که بعدتر به «وب جهان‌گستر» ارتقا یافت. تیم برنرز لی، اینترنت را اختراع کرد.

امروز، سی سال از آن روز می‌گذرد. حتی خود او هم تصور نمی‌کردند تنها سه دهه بعد زندگی روی این سیاره بدون اینترنت غیرقابل تصور شود. شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های خبری، تجارت الکترونیک، بازی‌های کامپیوتری، پیام‌رسان‌های اینترنتی و ایمیل؛ احتمالا تعداد کمی از ما باشیم که بتوانیم روزانه بدون استفاده از این ابزارها سر کنیم.

در دهه‌ی ۹۰میلادی تصور می‌شد که اینترنت یک تکنولوژی رهایی‌بخش خواهد بود که با دموکراتیزه کردن دسترسی عمومی به دانش و اطلاعات، قدرت کنترل عمومی بر آنچه دولت‌ها و قدرتمندان در سر دارند را بیشتر خواهد کرد. این تصور شاید امروز با شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی و سایت‌هایی مثل ویکی‌لیکز تا حدی به واقعیت بدل شده باشد، اما کیست که نداند وب سرکوب شده است. تکنولوژی‌های ردیابی کاربران و تحلیل داده‌های کلان به کمپانی‌های بزرگ و دولت‌های سرکوبگر اجازه داده تا با دقتی که پیشتر به رویا هم نمی‌دیدند، ما را تحت نظارت قرار دهند.

اختراع اینترنت را بارها با اختراع چاپ قیاس کرده‌اند. اینترنت شکل زندگی ما را به صورتی باورنکردنی تغییر داده است و مقاومت برای حفظ آن به عنوان ابزاری برای نفع عمومی هنوز در جریان است و چه بسا با قدرتی بیشتر. جنبش‌های حمایت از «بی‌طرفی اینترنت» و حامیان حریم خصوصی در تلاشند تا وبی آزاد، بدون سانسور و امن برای همه بسازند.

تولد وب رویداد مهمی است، همانطور که اختراع چرخ و ماشین چاپ مهم بودند. چنین تکنولوژی‌هایی اثری بسیار عمیق و پایدار بر تمدن بشری دارند. آنقدر عمیق و کارا که می‌توان تاریخ تکامل اجتماعی انسان را به پیش و پس از شکل‌گیری آنها تقسیم‌بندی کرد.