سرکوب قیمت دلار در بازار آزاد

در پی نوسانات ارز، یک ماه پیش ستاد اقتصادی دولت اعلام کرد، نرخ دلار برای همه فعالیت‌های اقتصادی، خدماتی و دولتی ۴۲۰۰تومان خواهد بود و هر معامله‌ای بالاتر از این میزان مشمول قاچاق است. نرخ ارز برای سومین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران (اولین بار در سال ۷۲ و دومین بار در سال ۸۰) تک نرخی شد اما بازار آزاد همچنان با نرخ خود به کار ادامه می دهد. اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری گفته است نرخ‌های بازار غیررسمی را قبول ندارد و حسن روحانی هم اعلام کرده است، ما مشکل ارز نداریم و مردم اصلا نگران نباشند. محمد باقر نوبخت هم گفته است نرخ کنونی دلار حباب است و می‌ترکد، آرامش در بازار ارز حکم‌فرماست. اما فضای خیابان فردوسی با هیچ‌کدام از این گفته‌ها همخوانی ندارد.  مشاهدات میدانی از خیابان فردوسی نشان می‌دهد، روز یکشنبه هفته جاری قیمت دلار به ۷۳۰۰تومان رسیده بود اما با بازداشت تعدادی از فروشنده‌ها و تزریق ارز به بازار توسط بانک مرکزی قیمت افت کرده و دیروز(روز دوشنبه) دلار در بازار آزاد در محدوده ۶۲۰۰ تا ۶۷۰۰خرید و فروش شد.

از ترس پلمب حرف نمی‌زنیم

خیابان فردوسی خلوت‌تر از هر زمانی است. یک خودروی پلیس در ابتدای خیابان فردوسی ایستاده و دو خودرو هم در ابتدای خیابان منوچهری. نه خبری از سروصدای دلالان ارزی است و نه حضور مردم خریدار و فروشنده‌های ارز در صرافی‌ها. کرکره مغازه‌های صرافی‌ها بالاست. چراغ مغازه‌ها روشن است و صراف‌ها پشت میزهایشان مشغول به کارند اما اکثرشان تعطیل‌اند. تمام صرافی‌ها روی شیشه‌های مغازه چند کاغذ پرینت‌شده چسبانده‌اند؛ «به دستور بانک مرکزی تا اطلاع ثانوی خرید و فروش ارز نداریم». تک و توک صرافی‌هایی هم که تعطیل نیستند، روی شیشه مغازه‌هایشان کاغذ «فقط خرید و فروش سکه» زده‌اند و چندان تمایلی به صحبت با کسی ندارند. یکی از آنها می‌گوید با اینکه در این مدت ارز خرید و فروش نکردیم اما ترس از پلمب شدن مدام با ماست. می‌گوید خریدار ارز زیاد است اما ما اجازه خرید و فروش نداریم.

جریمه هر یک دلار؛ چهار دلار

یکی دیگر از صراف‌ها می گوید دیروز اینجا غوغایی بود. قمیت دلار به  ۷۳۰۰ تومان رسید و بازار خرید و فروش خیلی داغ شده بود. اما با ورود دولت قیمت پایین آمد. از یک طرف پلیس ورود کرد و تعدادی از دلال‌ها را بازداشت و متفرق کرد و از طرف دیگر هم بانک مرکزی ازطریق عاملانش میزانی ارز به بازار تزریق کرد.

از کنار دست‌فروشان خیابان فردوسی که می‌گذری دیگر مثل قبل صدایت نمی‌کنند اما با خیره‌شدن به رهگذران دنبال مشتری هستند. یکی از آنها می‌گوید هم دلار می‌خرم و هم می‌فروشم اما قیمتش بستگی دارد به اینکه چه تعداد دلار داری. هرچقدر بیشتر قیمت هم بیشتر. دلار را ۶۴۰۰می‌خرد و ۶۷۰۰ می‌فروشد. می‌گوید الان نرخ همین است، بیشتر می‌خواهی یا باید دیروز می‌آمدی یا چند روز صبر کن آب‌ها از آسیاب بیفتد. چند دست فروش دیگر هم همین نرخ را تایید می‌کنند. اینطور که خودشان می‌گویند در روزهای اخیر هرکدامشان حداقل یک بار بازداشت شده‌اند. شانس بیاورند ارزی همراه نداشته باشند، همان روز آزاد می‌شوند اما اگر ارز همراه‌شان باشد به ازای هر میزانی که همراه دارند سه برابر جریمه می‌شوند؛ یعنی به جز هر یک دلاری که همراه دارند، سه دلار هم باید جریمه پرداخت کنند. وضعیت جرایم برای صرافی‌ها هم سنگین است، آنها در صورت خرید و فروش ارز هم مغازه‌شان ممکن است پلمب شود و هم جواز کسبشان منحل شود.

تا کی کاسبی ما ممنوع است؟

دیگر مثل روزهای اولیه آغاز افزایش قیمت دلار نیروهای انتظامی در جای جای خیابان حضور ندارند اما کسبه خیابان می‌گویند افراد ناشناس با لباس مبدل همیشه هستند. یکی از صراف‌ها می‌گوید اگر یک لحظه هم چراغ‌های مغازه را خاموش کنیم، ممکن است گزارش تخلف برایمان ارسال شود و گمان کنند برق مغازه را قطع کردیم تا به دور از دسترس دوربین‌ها معامله‌ای را انجام دهیم. از میان صحبت‌های صراف‌های راسته فردوسی مشخص است که در دو هفته اخیر ظاهرا هیچ ارزی عرضه نکرده‌اند؛ نه دلاری فروخته‌اند و نه دلاری خریده‌اند. می‌گویند هر مبادله‌ای هم در بازار انجام شده توسط واسطه‌ها و به شکل پنهانی بوده است اما عده‌ای هم می‌گویند معاملاتی در داخل صرافی‌ها به صورت تلفنی و اینترنتی انجام می‌شود. برخورد پلیس جدی است اما یکی از صرافَ‌ها می گوید تا کی می‌توان به این وضع و به این شکل ادامه داد. مردم ارز می‌خواهند و صرافی‌ها هم به عنوان یک صنف باید به کار خود ادامه بدهند. تا دو ماه پیش شغل ما خرید و فروش ارز بود الان کاسبی ما شده جرم و قاچاق.

اسحاق جهانگیری گفته است، دولت کمترین تردیدی درباره موفقیت سیاست‌های جدید ارزی ندارد اما مشاهدات از بازار ارز آزاد نشان می‌دهد به سختی می‌توان بر بگیر و ببند صراف‌ها و دست فروش‌های ارز برای کشیدن ترمز افزایش قیمت نام «سیاست ارزی» گذاشت. بازار آزاد همچون یک کوره آماده شعله‌ور شدن ناگهانی است. تا زمانی که دولت به اندازه نیاز مردم در صرافی‌های وابسته به بانک مرکزی ارز عرضه کند و پلیس در خیابان فردوسی حاضر باشد، این آرامش ادامه خواهد داشت اما به محض کمبود ارز، بازار آزاد نرخ خود را به مردم تحمیل خواهد کرد.