به فکر خودمان باشیم؛ زمین هم حفظ می‌شود

«زمین دارد از بین می‌رود، جنگل‌ها درحال ناپدید شدن هستند، دریاها دارند از ماهی‌ها و آبزیان خالی می‌شوند، هوا آلوده شده، جانوران و گیاهان در حال منقرض شدن هستند… باید کاری بکنیم. ما انسان‌ها داریم همه چیز را نابود می‌کنیم!»

اوایل که سروکارمان به حفاظت محیط زیست افتاده بود، جملات این‌چنینی را دائم در ذهنمان مرور می‌کردیم و برای دیگران بازگو می کردیم. راستش را بخواهید، از نظر ما زمین داشت از بین می‌رفت و ما هم خود را سربازان شجاع حفاظت از زمین می‌دانستیم!
بعد از مدتی، این سوال برای ما به وجود آمد که «آیا واقعا زمین در حال از بین رفتن است؟» این سوالی مهم و اساسی بود که خودمان هم آن اوایل به اهمیتش پی نبرده بودیم!
چیزی که برای ما روشن بوده و هست، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری، آلودگی منابع آب و خاک و هوا، از دست رفتن زیستگاه‌ها و تغییراتی است که بر زندگی میلیون‌ها گونه زنده تاثیرگذار است. مسئول همه اینها را «انسان» می‌دانیم و البته بیراه هم نگفته‌ایم. ما برای رفاه بیشتر و توسعه زندگی خودمان، بسیاری از زیستگاه‌ها را تخریب کرده‌ایم و حیات بسیاری گونه‌های زنده را دستخوش تغییر کرده‌ایم. در چرخه‌های طبیعی مواد مهم مانند کربن و آب تغییراتی به وجود آورده‌ایم که باعث خشک شدن بسیاری رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و افزایش غلظت دی‌اکسید کربن در جو و گرم‌شدن زمین شده‌ایم. مواد سمی و خطرناک را در بسیاری از مناطق گسترانده‌ایم و موادی جدید (مانند پلاستیک‌ها و گازهای CFC) را ساخته‌ایم که باعث آلودگی و تغییر در برخی چرخه‌های طبیعی شده است. اما آیا باز هم اینها باعث نابودی «زمین» می‌شوند؟
آنطور که علم به ما می‌گوید، خیر! کره زمین روزهای سخت زیادی را پشت سر گذاشته است. تغییرات اقلیم، انقراض‌های بزرگ، تغییر شکل قاره‌ها و عوارض زمین‌شناختی و احتمالا بسیاری موارد دیگر که هنوز علم بشر آنها را کشف نکرده است. تازه بعد از همه اینها، ما روی زمین پا گذاشته‌ایم! به نظر می‌رسد زمین از زمان به وجود آمدنش، اگرچه دستخوش تغییراتی بزرگ شده اما این تغییرات باعث نابودی‌اش نشده است.
البته این هم به معنای ترک تمام فعالیت‌های حفاظت محیط زیست نیست. تغییراتی که در کره زمین به وجود می‌آیند اگرچه باعث نابودی‌اش نشده‌اند، اما برای ساکنانش اثرات زیادی داشته‌اند. تا امروز می‌دانیم که همین تغییرات باعث پنج انقراض بزرگ و امروزه نظریه انقراض ششم در دوران معاصر حضور انسان مطرح شده است. ساده بگوییم؛ احتمالا انسان عامل ششم دوره انقراض گونه‌های زنده روی کره زمین است. از طرفی می‌دانیم که انقراض هر گونه گیاهی و جانوری، خللی در حیات سایر گونه‌های زنده به وجود می‌اورد که انسان هم از آن مستثنی نیست.

پس اگر تلاشی برای حفاظت محیط زیست صورت می‌گیرد، نه به خاطر عنوان پر طمطراق «حفظ کره زمین» که به خاطر حفظ انسان‌ها از نابودی و بقا است. زمین روزهایی به مراتب سخت‌تر و دشوارتر از روزهای حضور انسان را به خود دیده و در گذر زمان، خود را با شرایط جدید وفق داده است. این ما و بسیاری از موجودات زنده دیگر هستیم که نمی‌توانیم با تغییرات بزرگ و ناگهانی (در مقیاس زمین شناختی) خود را وفق دهیم. پس اگر ما مسئول بسیاری از همین تغییرات بزرگ و البته موقت هستیم، بهتر است برای بقای خودمان تلاش کنیم و جلوی بسیاری از این تغییرات را بگیریم.
به جای آنکه به دنبال نجات کره زمین باشیم، به دنبال نجات خودمان باشیم؛ زمین راه خود را بهتر از ما می‌داند و پس از ما هم وجود خواهد داشت!