تجربه موفق اولین شهردار زن در مالزی

آیا اصطلاح سه “R” را شنیده‌اید؟ کاهش (Reduce)، باز مصرف (Reuse)، و بازیافت (Recycle) . همین طور سه «P» یعنی مشارکت (Partnership)، بخش دولتی (Public) و بخش خصوصی(Private). خانم میمونه محد شریف به هردوی این‌ها یک همتای چهارمی اضافه می‌کند. او مایل است از چهار «R» و چهار «P» صحبت کند.

خانم محد شریف، شهردار شهر سبرانگ‌پرای[۱] در مالزی است؛ شهری با حدود یک میلیون جمعیت در شمال کوآلالامپور. او که در سال ۲۰۱۱ از طرف حکومت محلی ایالت پنانگ منصوب شده نخستین شهردار زن است که عهده‌دار کاری است که لزوماً کار شهردار است.

ویژگی بارز خانم محد شریف این نیست که به عنوان اولین شهردار زن در مالزی انتخاب شده، بلکه تلاش‌های او برای تغییر چشم‌انداز اقتصادی و اجتماعی سبرانگ‌پرای و تبدیل آن به یکی از بهترین شهرهای قابل زیست و مترقی در مالزی ستودنی است. برخی افتخاراتی که محد شریف دریافت کرده است شامل جایزه «بهترین مدیر شهر» از مجمع کسب و کار اروپا و جایزه «برنامه‌ریز سال ۲۰۱۴» توسط موسسه برنامه‌ریزان مالزی است. او اقدامات موثری برای تقویت پایداری شهری، از جمله کاهش ضایعات و افزایش تعامل با شهروندان انجام داده است.

من به شهروندان گفتم ببینید من از شما عوارض دریافت کرده و پول‌تان را تبدیل به زباله می‌کنم. چنین چیزی را می‌خواهید؟ این شد که در تالار شهر یک گردهم‌آیی ترتیب دادم. تا این جا باز کاهش، باز مصرف و بازیافت را عملی می‌کردیم. گفتم: «ما باید بازاندیشی کنیم.»

خانم شریف اخیرا در گردهم‌آیی شهرداران در سازمان ملل، حکایت چهار «R» و چهار «P» و اینکه داشتن یک شهردار زن برای شهر او به چه معناست را توضیح داده است:

وقتی من پست شهرداری را تحویل گرفتم متوجه شدم ما باید وضع درآمد‌هایمان را بهبود ببخشیم و هزینه‌های کسب‌وکارمان را کم کنیم. اگر درآمد داشته باشیم، می‌توانیم تسهیلات و امکانات بیشتری برای مردم فراهم کنیم. بودجه‌ سالانه‌ ما حدود ۲۰۰ میلیون دلار امریکا است. ولی وقتی من در سال ۲۰۱۱ بر سرکار آمدم، ما ۴۲ درصد این مبلغ را صرف ساماندهی پسماند‌های جامد می‌کردیم. از من دعوت کردند تجربه‌ خودمان را در کاواساکی ژاپن ارائه بدهم. وقتی گفتم ساماندهی پسماند جامد ۴۲ درصد است. همه آن‌ها به کلی شوکه شدند.

وقتی ۴۲ درصد بودجه‌ ما صرف ساماندهی پسماند جامد شود، برای توسعه پول چندانی نمی‌ماند. من به شهروندان گفتم ببینید من از شما عوارض دریافت کرده و پول‌تان را تبدیل به زباله می‌کنم. چنین چیزی را می‌خواهید؟ این شد که در تالار شهر یک گردهم‌آیی ترتیب دادم. تا این جا باز کاهش، باز مصرف و بازیافت را عملی می‌کردیم. گفتم: «ما باید بازاندیشی کنیم.»

برای روشن شدن موضوع، مثالی از مدارس می‌زنم. وقتی شما می‌خواهید غذا بخورید، به سلف سرویس مراجعه می‌کنید. حالا بازاندیشی کنید. ممکن است به طور عادی دو تکه نان بردارید. ولی اگر زیاد گرسنه نباشید، فقط یک تکه نان برمی‌دارید، چون در غیر این صورت نان ضایع می‌شود. در شهر من ۵۰ درصد پسماند‌ها آلی، یعنی پسماند غذایی است. پسماندهای غذایی در قیاس با پسماند‌های دیگر بسیار بسیار سنگین است. یا اسباب بازی‌ها را در نظر بگیرید. مادری به من گفت پسرش می‌خواست اسباب‌بازی اضافی بخرد. برادر بزرگ‌ترش این موضوع که «شهردار گفته، بازاندیشی کنید» را به او یادآور می‌شود و می‌گوید: تو همین الان هم کلی اسباب‌بازی توی خانه داری. دوباره فکر کن. یعنی دوباره و دوباره فکر کن.

در اینجا ممکن است این سوال مطرح شود که بازاندیشی چه تفاوتی با بازکاهش دارد؟ وقتی شما مصرف را کاهش می‌دهید، نیت‌تان مصرف است. قبلا عادت داشتید زیاد مصرف کنید، حالا کمتر مصرف می‌کنید. ولی الان بازاندیشی می‌کنید: چه بسا اصلا نیازی به مصرف نداشته باشید. لزومی هم ندارد پسماند درست کنید، چون همان قبلی‌ها کافی است. هم‌چنین وقتی چیزی می‌خورید، سعی می‌کنید آن را تا آخر بخورید. پس اول بازاندیشی کنید. اگر نیمه سیر هستید، پس فقط یک دانه نان بردارید نه دوتا. باز اندیشی کنید: وقتی مقداری غذا بر می‌دارید باید آن را تا آخر بخورید چون ما نمی‌خواهیم غذا اسراف شود.

این کار خط مبنای ۴۲ درصدی بودجه‌ را که صرف ساماندهی پسماند می‌شود تغییر داد و در سال ۲۰۱۵ این رقم به ۳۲ درصد کاهش یافت. فکر می‌کنم این پیام‌ها سهم مهمی در این کاهش داشته است. به علاوه ما برنامه‌ای داریم که به آن منطقه‌ مسکونی پایدار می‌گویند. در این برنامه، مسابقه‌ای برای کاهش تولید پسماند در محله‌ها برگزار می‌شود. کارگران شهرداری، زباله‌ها را هفته‌ای سه بار جمع می‌کنند. در مناطقی که متعهد می‌شوند طرح منطقه‌ی مسکونی پایدار را اجرا کنند، کارگران فقط یک بار در هفته زباله‌ها را جمع می‌کنند. این کار هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. ما هم چنین درست کردن کود کمپوست از زباله‌ی آشپزخانه‌ای را در این محله‌ها تشویق می‌کنیم. شهر سبرانگ‌پرای، اولین شهر مالزی است که توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده است. اگر فردی بخواهد از کیسه‌ پلاستیکی استفاده کند باید بیست سنت پول بدهد. پلاسوفوم هم ممنوع شده است.

شهر سبرانگ‌پرای، اولین شهر مالزی است که توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده است. اگر فردی بخواهد از کیسه‌ پلاستیکی استفاده کند باید بیست سنت پول بدهد. پلاسوفوم هم ممنوع شده است.

اما حکایت چهار «P» از این قرار است که فضای شهری را چطور باید مدیریت کرد و حفظ نمود. ما مشارکت (Partnership)، بخش دولتی (Public) و بخش خصوصی(Private)را داریم؛ ولی مردم (People) هم هستند. به آن‌ها می‌گویم: این محله‌ خود شماست. تا این جا من امکانات را برایتان فراهم کردم؛ آیا خودتان می‌توانید متولی آن باشید؟ آیا می‌توانید از این فضاها طوری نگهداری کنید که کمترین هزینه را برای شهر داشته باشد؟

گزینه‌ دیگر استفاده از پیمانکاران، شرکت‌های چند ملیتی و یا هر صاحب امتیاز بهره‌برداری دیگری است که بتواند عهده‌دار نگهداری فضای عمومی شود. آن‌ها می‌توانند فضا را بهسازی کنند و سپس با ما قرارداد نگهداری پنج‌ساله ببندند. نگهداری به عهده‌ آن‌هاست در عوض ما هم به آن‌ها مجوز تبلیغ محصولاتشان را می‌دهیم. این فضا می‌تواند پارک، خیابان، میدان و یا یک جای پر رفت‌وآمد باشد. ما فعلا ۳۴ پروژه‌ی چهار «P» برای پارک‌ها داریم.

این اقدام، ما را از نگهداری پارک‌ها معاف می‌کند. آن‌ها به مدت پنج سال رسیدگی و نگهداری از پارک‌ها را به عهده می‌گیرند، وسائل و تجهیزات می‌آورند و با همیاری مردم و انجمن‌های محلی ساکن در هر محله، محل را به مدت پنج سال نگهداری می‌‌کنند. با این کار نه فقط هزینه‌ی کسب و کار کاهش می‌یابد بلکه سطح اعتماد مردم نیز بالا می‌رود. به مردم می‌گویم: من به عنوان شهردار به شما اعتماد دارم، و شما هم به من اعتماد دارید.

من بر این باورم که مردم مهم‌ترین وجه حکمروایی شهریند و به همین دلیل در شهرداری سبرانگ‌پرای تلاش بر این است تا عموم مردم از طریق گردهمایی‌های عمومی در تالارهای شهر در بودجه‌بندی سالانه مشارکت داشته باشند. از این طریق سطح اعتماد مردم نسبت به شهردار و شهرداری افزایش می‌یابد. ما هر سال قبل از بودجه‌بندی، مردم را به جلسه‌ای در تالار شهر دعوت  می‌کنیم و از ایشان می‌پرسیم: از ما می‌خواهید با پولی که از شما می‌گیریم، به چه کارهایی اولویت بدهیم؟ در پنج سال اول، تمیزی شهر از اولویت بالایی برخوردار بود. در جلسه‌ی امسال تالار شهر، درصد ذی‌نفعانی که تمیزی برایشان بالاترین اولویت را داشت به ۲۶ درصد تنزل یافت و این یعنی حالا شهر ما تمیزتر شده است.

من بر این باورم که مردم مهم‌ترین وجه حکمروایی شهریند و به همین دلیل در شهرداری سبرانگ‌پرای تلاش بر این است تا عموم مردم از طریق گردهمایی‌های عمومی در تالارهای شهر در بودجه‌بندی سالانه مشارکت داشته باشند.

تأکید ما بر حکمروایی خوب و پاک است: شهرداری در صدد است که در اصول، شفافیت و پاسخگویی راسخ باشد زیرا که حکمروایی خوب، کلید موفقیت است. ما خیلی شفاف عمل می‌کنیم. به مردم نشان می‌دهیم درآمدمان چقدر است. می‌گوییم هزینه‌ها صرف این کار و آن کار می‌شود. و این همان راهی است که اعتماد مردم را نسبت به شهرداری بالا می‌برد.

موضوع دیگری که دغدغه من برای مردم شهرم بوده است فعالیت و نشاط است. چون دریافته‌ام شهر بدون نشاط مثل بدن بی‌روح است. وقتی وارد شهرداری شدم از کارمندانم پرسیدم شما از اول تا آخر هفته چکار می‌کنید؟ گفتند: هیچ کار. سپس به سراغ فضاهای باز و عمومی رفتم. آن جا خیلی ساکت بود. گفتم در شهر باید نشاط وجود داشته باشد. خودم ورزش ایروبیک و ورزش همگانی را در فضاهای عمومی شروع کردم. ضمن ورزش ایروبیک با مردم دیدار می‌کنم. همچنین سعی می‌کنم که دفتر کارم را به میان مردم ببرم. من یک دفتر سیار دارم؛ بنابراین حتی در روزهای تعطیل یکشنبه آن‌ها می‌توانند با شهردار درباره‌ موضوعات مختلف از جمله عوارضی که باید بپردازند یا مجوزهایی که لازم است برای گرفتن آن فرم پر کنند صحبت کنند. آن‌ها حتی می‌توانند با کارت اعتباری پول پرداخت نمایند.

من پرستار خودم را نیز همراهم می‌برم تا یک معاینه‌ی ساده‌ سلامتی برای مردم انجام دهد. مردم قبل از این که مشغول ورزش همگانی شوند می‌توانند فشارخون‌شان را اندازه بگیرند. آنها از این فرصت استفاده می‌کنند. اکنون همه‌ محله‌ها خواهان ورزش ایروبیک هستند. هم‌چنین فعالیت دیگری را شروع کرده‌ام به اسم صبح بدون خودرو. در یک روز مشخص، اول صبح یک خیابان را می‌بندیم و به مردم می‌گوییم خیابان در اختیار شماست، می‌توانید لم بدهید، فرزندانتان را با خود به همراه بیاورید، سوار دوچرخه شوید و از این فضا به اندازه کافی لذت ببرید. این روز، اولین یک‌شنبه‌ هر ماه است. با اجرای این طرح مردم زیادی تقاضا کرده‌اند که در صورت امکان دو تا یکشنبه را در ماه بدون خودرو اعلام کنید.

خانم شریف به بازخورد شهروندانش در انجام امور شهرداری اعتقاد راسخی دارد. هر ساله سبرانگ‌پرای یک نظرسنجی از شهروندان، مشاغل کسب و کار و گردشگران انجام می‌دهد تا دریابد کدام خدمات کارکرد خوبی دارند و کدام خدمات لازم است بهبود یابند.

در این نظرسنجی رضایت شهروندان در هفت حوزه مهم سنجیده می‌شود: پاکیزگی، زیرساخت‌های حمل و نقل، ترافیک و ایمنی، کنترل سیلاب، زیباسازی و پوشش گیاهی و فضای سبز، مشارکت اجتماعی و اجرای قانون. یکی از سوالات از شهروندان این است که در نقش شهردار پیشنهاد دهند چگونه می‌توانند ۲۲۶.۸ میلیون دلار را برای بهبود شهرشان هزینه کنند. داده‌های حاصل از این نظرسنجی هر ساله برای شناسایی اولویت‌های شهروندان بکار گرفته می‌شود. تمرکز شهردار برای سال ۲۰۱۶ بر پاکیزگی، کنترل سیلاب و امکانات عمومی است.

اما ساکنان سبرانگ‌پرای مجبور نیستند تمام سال منتظر بمانند تا در مورد خدماتی که شهرداری ارائه می‌کند بازخورد بدهند. شهروندان می‌توانند از طریق یک نرم‌افزار کاربردی تحت عنوان «پنانگ بهتر» شکایات خود را هر زمان با عکسی از محل ارسال کنند. شکایات به ادارات مرتبط در شهرداری ارجاع می‌شود و شهروندان قادرند از طریق این نرم افزار بلافاصله از نتیجه مطلع شوند.

منبع:

http://focus.iproperty.com.my/topics/1764/how-sustainable-urban-planning-is-helping-seberang-perai-thrive#3dDOWF6E0ppmZuLo.99