ناامنی غذایی و انفعال مسوولان

سال‌هاست که رسانه های کشور با حجم بالایی از اخبار و گزارش‌هایی مواجه هستند که هرکدام از آنان در صورت صحت می‌تواند تبعات متعددی را برای امنیت و سلامت غذایی در کشور فراهم کند. یک روز در کشور عنوان می‌شود برنج‌های هندی وارداتی، آلوده و سرطانزا است. بعد از آن بحث وجود سم خاصی در برنج‌های ایرانی مطرح می شود یا اینکه آبیاری سبزی‌های کشت شده در مزارع جنوبی تهران با آب فاضلاب و آب‌های آلوده است و در کنار این موارد، آلودگی بالای سوسیس و کالباس، مسمومیت گوشت‌های وارداتی از هند، شیرخشک‌های چینی و آلوده، ضدعفونی برخی شیرهای مصرفی با وایتکس، تقلبی بودن ۹۹درصد آبلیمو‌های موجود در بازار، آلودگی برخی کنسروهای تن ماهی موجود در بازار و استفاده از روغن پالم در شیر و ماست مصرفی مردم، همگی به ترتیب به فهرست جریان سازی‌های رسانه‌ای طی چندسال اخیر در حوزه آلودگی مواد غذایی اضافه می‌شود. به تازگی نیز، اخبار تایید شده‌ای حکایت از آن دارد، برخی شرکت‌های داخلی با همکاری برخی صنعتگران چینی اقدام به واردات دستگاهی به کشور کرده‌اند که با خمیرکردن دانه برنج، به فرآوری دانه‌هایی در قالب‌های مخصوص مبادرت می‌کنند و به قطر و طول برنج می‌افزایند. علاوه بر بحث‌های مربوط به آلودگی‌های این چنینی در مواد غذایی، استقبال مردم از فضای مجازی و نرم افزارهای پیام‌رسان تلفن‌های هوشمند مانند «وایبر»، «واتس آپ» و…نیز باعث شده سرعت اطلاعات تاییدنشده یا تاییدشده میان افکار عمومی بالا رود و این فرآیند بیش از پیش به کمک شایعات نیز بیاید، به طوری که در جدیدترین آنها بحث‌های مربوط به آلودگی یک برند تولیدکننده نوشیدنی ماءالشعیر و تاثیر آن بر سیستم بینایی افراد، به سرعت در فضای مجازی و نرم افزارهای پیام‌رسان تلفن‌های هوشمند دست به دست شد و دست آخر مسوولان وزارت بهداشت را مجبور به واکنش کرد. اما آنچه در کنار این فرآیند به طور فزاینده‌ای در حال رشد است، تاثیرات منفی بر امنیت روانی جامعه در سایه ناامنی غذایی است. یکی از نمونه‌های این تاثیر روانی بر جامعه، روی آوردن مردم به خرید لبنیات سنتی پس از مطرح شدن مسایل مربوط به استفاده از روغن پالم در لبنیات است. علاوه بر این، هرکدام از مصادیق اشاره شده بالا می تواند به تنهایی این ذهنیت را برای مردم ایجاد کند که آنها با موادغذایی‌ای در زندگی روزمره خود مواجهند که به جای اثرات مفید در گروه‌های غذایی مانند گوشت و پروتئین، لبنیات و سبزیجات، زمینه ساز بیماری ها و مسمومیت‌هایی برای آنها شود. در حال حاضر به گواه آمارهای رسمی بررسی سبد غذایی و عملکرد مردم ایران سهم پروتئین، لبنیات و سبزیجات کم است و به جای آن سهم کربوهیدرات‌ها، موادقندی، نشاسته‌ای و چربی‌ها در سبد غذایی بیشتر شده است. در شرایطی که قیمت گوشت و لبنیات افزایش یافته، سهم لبنیات و مواد پروتئینی کاهش بیشتری پیدا کرده و این کاهش درواقع الگوی تغذیه ای مردم را به سمت نامطلوب بودن بیشتر پیش برده است. همچنین با توجه به اینکه بخش مهمی از کلسیم‌ها، ویتامین‌ها و موادغذایی موردنیاز مردم باید از طریق لبنیات، سبزیجات و پروتئین ها تامین شود، افزایش قیمت این اقلام و اعلام هرروزه اخباری مربوط به آلودگی این مواد، علاوه بر ناامنی روانی برای مردم احتمالا می‌تواند در سبد تغذیه آثار چاقی‌های مفرط و آثار تغذیه ای نامناسبی را به جای بگذارد. با این حال نکته حایز اهمیت در این روند، موضع منفعل وزارت بهداشت به عنوان دستگاه مسوول در حوزه امنیت غذایی در قبال این گزارش از آلودگی مواد غذایی است. وزارت بهداشت طی سال‌های اخیر در تمامی این موارد همواره آخرین دستگاه اجرایی بوده که نسبت به آلودگی‌های این موادغذایی واکنش نشان داده است. این درحالی است که به نظر می‌رسد، این وزارتخانه باید در ابتدا نسبت به معرفی مواد غذایی آلوده به عنوان دستگاه مورد اعتماد مردم، اطلاع رسانی کند و پس از آن متخلفان و معرفی صاحبان صنایع تولید کننده محصولات غذایی سالم و مورد تایید را می‌کند. اقدامی که می‌تواند تا حد زیادی در افزایش امنیت روانی مردم و بدبینی آنان نسبت به فرآورده‌های غذایی کمک کند و این آشفته بازار تایید یا عدم تایید سلامت مواد غذایی را سامان دهد. حالا چندروزی از مطرح شدن دوباره بحث آلودگی برنج های وارداتی از چین و افزایش عرض و طول این برنج ها در رسانه ها مطرح شده و به نظر می‌رسد، وزارت بهداشت باید با حساسیت بیشتر، اخبار این‌ چنینی را دنبال کند و صادقانه سلامت یا عدم سلامت آنان را اطلاع‌رسانی کند تا اعتماد از دست‌رفته مردم به مواد غذایی روزمره خود، اندکی ترمیم شود و امنیت روانی جامعه در سایه اخبار مربوط به ناامنی غذایی اندکی افزایش پیدا کند.