کشاورزی استان به خاک سرخ نشست
یک کشاورز برای کاشت محصول خود یک روند طولانی و دشوار را طی می‌کند، در خوزستان افزون بر مشکلاتی که برای کشاورزان پیش می آید، چند سالی است که بحران ریزگردها هم زیان‌های سنگینی را بر آنها تحمیل می‌کند.
کشاورزان پس از آسیب دیدن از این پدیده مجبورند پیگیر دریافت خسارت از بیمه شوند که این هم شرایط خاص خود را دارد و سبب می‌شود مزرعه‌داران بخش زیادی از زیانی را که می‌بینند بدون جبران قابل توجهی متحمل شوند. طبق بررسی‌های انجام شده در یک روند ۱۰ ساله از سال ۸۰ تا ۸۹ سال ۸۸ دارای بیشترین گردوخاک بوده و در این سال خوزستان به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده خرمای کشور کاهش ۶۰ درصدی خرما را داشته است.
دانه‌هایی که جوانه نمی‌زنند
«ابوقاسم مزرعه» از کشاورزان روستای ابوحمیظه درباره آسیب گردوخاک پس از نشستن روی محصولش به همشهری گفت: هر بار هوا خاکی می‌شود مریض می‌شوم. ریه‌های من به هوای خاکی حساس شده‌اند برای همین نمی‌توانم به زمینم رسیدگی کنم. وی در ادامه توضیح داد: وقتی گردوخاک روی دانه می‌نشیند، دانه دیگر جوانه نمی‌زند. هر یک از کارهای کشاورزی در یک وقت مناسب و خاص خودش باید انجام شود و نباید به تاخیر بیفتد، اما هر بار که گرد و خاک می‌شود این کار‌ها در زمان خودش به انجام نمی‌رسد و ضررهایی می‌بینم که جبرانش برایم دشوار است، چون می‌دانم حمایت لازم برای جبران این زیان از من نمی‌شود. تا وقتی که بخواهم پولم را از بیمه بگیرم باید عذاب زیادی بکشم.
خسارت ۱۰ درصدی به غلات
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان درباره برآورد خسارتی که گردوخاک به کشاورزی استان وارد کرد، به همشهری گفت: به حدود ۱۰ درصد از سطوح زیر کشت غلات استان که مرحله دانه بندی و خوشه را پشت سر می‌گذارد، زیان وارد شد که در اثر آن تولیدات کشاورزی خوزستان کاهش خواهد یافت. «محمد قاسمی‌نژاد» گرد و خاک را مخل سیستم فتوسنتز به عنوان کارخانه سازنده مواد غذایی گیاهان دانست و توضیح داد: ریزگردها به شکل لایه مومی روی نباتات و محصولات زراعی می‌نشینند و موجب اختلال در فرآیند فتوسنتز آنها می‌شوند، همچنین روی عملکرد کمی و کیفی محصولات تأثیر منفی می‌گذارند. وی درباره تاثیر گرد و غبار روی مرکبات افزود: گرد و غبار روی محصولات باغ‌ها مانند مرکبات و میوه ها تاثیر منفی می‌گذارد و کیفیت و تولید میوه را کاهش می‌دهد. از طرفی بازارپسندی میوه هم کم می‌شود.
مانعی برای حضور کشاورز در مزرعه
قاسمی‌نژاد ۷۰ هزار هکتار سبزی برگی و غیربرگی در استان را با بروز گرد و غبار غیرقابل برداشت دانست و تصریح کرد: این پدیده به صورت مستقیم روی سبزی‌های برگی به دلیل ساختار آنها تاثیر دارد به گونه‌ای که این محصولات در بازار نیز خریداری نخواهند شد. وی بروز گرد و غبار در استان را مانعی برای حضور کشاورز در مزرعه اعلام کرد و گفت: طی بروز گرد و خاک مدیریت زمین‌های زراعی برای کشاورز دشوار می‌شود و اثر منفی بر مدیریت مزرعه در مراحل آبیاری و سمپاشی می‌گذارد، بنابراین بازده مزرعه کاهش می‌یابد.
با همه زیانی که بخش کشاورزی با روی دادن گرد و خاک متحمل می‌شود برخی کار‌شناسان اعتقاد دارند مدیریت نامناسب در همین بخش یکی از عوامل موثر در بروز این پدیده طبیعی است، از آنجا که گسترش بیابان و خشکی تالاب‌ها در خوزستان سبب ایجاد کانون‌های ریزگرد در خوزستان شده‌اند و بخش کشاورزی‌که بیش از هر بخش دیگری آب مصرف می‌کند، بنابراین در ایجاد کانون‌های ریزگرد نقش داشته است.
نقش نهادها در بروز ریزگرد
در همین زمینه استاد گیاه‌شناسی استان بسیاری از نهادها را در بروز ریزگردها موثر دانست و گفت: وزارت جهادکشاورزی با توسعه پروژه‌های کشت و صنعت، دادن مجوز زراعت و کشت دیم در همه نقاط کشور در ایجاد این پدیده نقش داشته است. «حسین آخانی» تغییر نقش خوزستان را از وارد‌کننده ریزگرد به صادر‌کننده اعلام کرد و افزود: ساخت زهکش عامل بسیار مهمی در خشک کردن دشت‌های شور خوزستان است. برای نمونه در ماهشهر و هندیجان زهکش عظیمی درست شده که عامل اصلی خشکی تالاب‌های فصلی منطقه شده است. وی علاوه بر جهاد کشاورزی سایر نهادهای موثر بر ایجاد این بحران را چنین برشمرد: قطعا وزارت نیرو با ساخت سد‌ها و تونل‌های انتقال آب، وزارت نفت با خشک کردن هورالعظیم، سازمان حفاظت محیط‌زیست به دلیل استفاده نکردن از ظرفیت‌های قانونی خود برای جلوگیری از انجام پروژه‌های عمرانی، مدیران سیاسی و نمایندگان مجلس، متخصصان، استادان و محققان کشور به دلیل تسلیم شدن در برابر جاذبه‌های مادی این پروژه‌ها هر یک سهمی در بروز این بحران دارند.
خسارت ریزگردها به کشاورزی استان
بر اساس تحقیقات انجام شده پدیده ریزگردها در چند سال اخیر موجب ایجاد خسارتی از ۷ تا ۱۷ میلیون تن در سال ۸۸ به تولیدات زراعی و باغی استان شده است. در سال زراعی ۹۰ ـ ۸۹ به محصولات کشاورزی استان خوزستان شامل گندم آبی، گندم دیم، جوی آبی، جوی دیم، کلزای آبی و کلزای‌دیم بیش از ۱۸۸۲میلیارد ریال زیان وارد شد و ۴۶۸ هزار و ۴۱۶ تن محصول کشاورزی از بین رفت. با وقوع خشکسالی و ایجاد طوفان‌های گرد و غبار و محدودیت کشت ۳۸ هزار هکتار از اراضی حوزه رودخانه کرخه در تابستان خسارت دیدند که این امر ارتزاق ۷۰ هزار نفر از کشاورزان را تحت تأثیر قرار داد و تعدادی از کشاورزان نیز از روستا‌ها مهاجرت کردند.