سلیمان منصور و هنر ایستادگی

تاریخ فلسطین مدرن را می‌توان از رهگذر هنرش دنبال کرد. پس از پاکسازی نژادی فلسطینیان در سال ۱۹۴۸ که به روز نکبت معروف است، موضوع مهاجران (ناامید و آواره) بر فضا غالب شد. اما آن‌گونه که سلیمان منصور هنرمند باسابقه فلسطینی می‌گوید، بعد از ظهور مبارزه مسلحانه در دهه ۶۰ «هنر فلسطینیان سربلند شد. زن فلسطینی با لباس فاخرش، گیسوان رهایش و گردن کشیده‌اش، نمادی از انقلاب بود».

به‌زودی بیت‌المقدس به نمادی برای فلسطینیان بدل شد، و منصور بیش از هر چیز برای نقاشی‌اش از مرد سالخورده‌ای که شهر قدیمی محصور را به دوش می‌کشد، با مسجد قدس به مثابه تاج پادشاهی بر پشتش، شناخته می‌شود. او می‌گوید «ایده‌ی محوری پشت آثار ما، تلاش برای ارتقا، گسترش و به نمایش در آوردن این بود که مردمانی فلسطینی و هویت و فرهنگی فلسطینی وجود دارد».

هنرمندانی مانند منصور سیاسی بودن را انتخاب نکردند، بلکه به محیط اطرافشان پاسخ می‌دادند. منصور و هم‌قطارانش در مجمع هنر فلسطینیان، آثارشان را بر روی پوسترها چاپ کردند تا بیشترین مخاطب ممکن را پیدا کند. کار آنها بسیار موفق بود. او می‌گوید «شما می‌توانید پوسترهای هنری فلسطینیان را در هر خانه‌ای ببینید. رواج ناگهانی این آثار هم‌چنین مقامات اسرائیلی را از وجود ما خبردار کرد. آنها بعضی از آثار را توقیف کردند. هنوز هم نمی‌دانیم چه بر سر این آثار آوردند».

اسرائیل شروع به سانسور هنرمندان فلسطینی کرد و استفاده از رنگ‌های سرخ، سفید، سیاه و سبز (یعنی رنگ‌های پرچم فلسطین) را ممنوع اعلام کرد. در سال‌های پایانی دهه ۸۰ میلادی که به انتفاضه اول معروف است، هنرمندان فلسطینی در تبعیت از بایکوتِ محصولات اسرائیلی، شروع به کار با مواد طبیعی کردند. منصور ذهنش را فرامی‌خواند؛ «به‌جای نقاشی کردن یک منظره، سرزمین را برای نقاشی کردن به‌کار خواهم گرفت».

منصور بخشی از ابتکار عملی بود که می‌کوشید تحت بیرق پایان دادن به اشغال، ذهنیت جامعه اسرائیل را از طریق هنر دگرگون کند. «در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این کار جواب نمی دهد و آنرا متوقف کردیم».