«رویکردهای نظامی در حوزه اجتماعی کارایی ندارد»
روزنامه پیام ما گزارش داده نیروهای نظامی در همکاری با شهرداری تهران قرار است وارد حوزه اجتماعی شهر تهران شوند و آن‌گونه که شهرداری تهران اعلام کرده به «رفع لکه‌هایی همچون معتادان متجاهر و کودکان کار» بپردازند؛ بنابر این گزارش سپاه، قرارگاه خاتم و قرارگاه‌های جهادی قرار است در محلات مستقر شوند و نقش «کفالت اجتماعی» را بر عهده گیرند.
زاکانی شهردار تهران دیروز در صحن علنی شورای شهر گفته «ظرف شش ماه آینده چهره شهر در برخی پارامترها متفاوت می‌شود و چهره شهر بعد از سالیان سال تغییر می‌کند؛ لکه‌هایی همچون معتادان متجاهر و کودکان کار که دامن شهر را در حوزه اجتماعی مخدوش کرده تغییر می‌دهیم».
امین توکلی‌زاده معاون شهردار در همین زمینه توضیح داده «در این دوره قرار است در کنار رسیدگی به کالبد شهر به جان و روح شهر هم رسیدگی بیشتری شود؛ پنج نقطه بحرانی در شهر تهران وجود دارد که آزاردهنده است. فرخزاد، خلازیر، اسلام آباد، خاک سفید و شوش و هرندی. ما نمی‌خواهیم از واژه جمع‌آوری برای موضوع استفاده کنیم و سعی بر ساماندهی است. مقدمه ساماندهی احتمالا جمع‌آوری هم باشد اما ما مخالف طرح‌های ضربتی هستیم که خودش آسیب‌زاست».
وی درباره شیوه عملیاتی مدنظر شهرداری گفته «یک سه‌ضلعی برای این کار در نظر گرفته شده است؛ یک ضلع حتما نهادهایی که موظفند یا مشتاقند و دستگاه‌های دولتی هستند که وارد صحنه می‌شوند. مثل عزیزانی که در نهادهای انقلابی هستند با این‌حال که سپاه، بسیج، ستاد اجرایی و بنیاد علوی در وظایف قانونی‌شان نباشد اما به‌واسطه تکلیف شهروندی پای کار آمدند. قرار است نیروهای جهادی به سازمان‌های مردم نهاد اضافه شوند».
توکلی‌زاده گفته قرارگاه خاتم «برنامه محله‌محور» داشته است و با کمک مساجد و ائمه جمعه موضوع «کفالت اجتماعی» را دنبال می‌کند. عبارتی که آن‌را این‌گونه توضیح داده «وقف، صدقه، ایثار.. این‌ها موضوعاتی است که در وجود همه ما ایرانی‌ها هست. اگر بتوانیم این‌ها را هدایت کنیم یعنی این صدقه برای رفع آسیب‌های اجتماعی همان محله استفاده شود، معنای کفالت است.
یک عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات دانشگاه علوم بهزیستی در این‌باره می‌گوید «این اتفاق مثبتی نیست و مهم‌ترین چالشی که در پی دارد، تداخل حوزه‌ای است؛ من شخصا به ورود نیروهای نظامی به مسائل اجتماعی نگاه مثبتی ندارم و تصور می‌کنم که تداخل حوزه‌ای لزوما کار مثبتی نیست».
پیام روشنفکر توضیح داده «در حوزه مسائل اجتماعی همواره تاکید می‌شود که رویکرد اجتماعی داشته باشیم. نه رویکرد پزشکی و انتظامی و جرم‌انگارانه و قضایی و نه حتی مهندسی؛ چون تمام این ادبیات در دوره‌های مختلف در فضای اجتماعی حاکم بوده و در دوره‌ای از واژه‌های کنترل و ساماندهی و.. استفاده می‌شد. زیرا مهندسان حاکم بودند و تصور می‌کردند و با نقشه کشی می‌توانستند آن‌را حل کنند، در دوره‌ای پزشکان حاکم بودند و تصور می‌کردند، مسائل اجتماعی بیماری است و باید بیماری را درمان کرد».
از نظر این جامعه‌شناس، قرارگاه و عملیات و رصد و دیده‌بانی واژه‌های اجتماعی نیستند و این رویکرد و ادبیات می‌تواند چند اشکال همراه خودش داشته باشد؛ «وقتی شما از ادبیات نظامی استفاده کنید، دیدگاه نظامی هم پیدا می‌کنید و افراد این حوزه را می‌آورید. اما این افراد متعلق به این حوزه نیستند، مثل این است که ما نیروهای بسیج و سپاه را در اتاق عمل بیمارستان ببریم. جامعه هم بستر تخصصی است اما تصور می‌کنیم که این افراد می‌توانند حضور داشته باشند».
روشنفکر می‌گوید «نیروهای اجتماعی در ساختار حاکمیتی صدا ندارند و عموما افراد صدادار جامعه مانند پزشکان و مهندسان و نیروهای نظامی در این عرصه‌ها فعالیت می‌کنند؛ مسائل و ناپایداری‌های اجتماعی ناشی از نابرابری اجتماعی است و باید عوامل ناپایداری در وهله اول برطرف شوند».