«برکت» بیبرکت ماند
بهنظر میرسد تولید واکسن داخلی با وجود هزینههای میلیاردی، مانورهای تبلیغاتی و هیاهوهای زیاد شکست خورده است. مشاهدات میدانی نشان میدهد که نه استقبال چندانی از واکسن برکت شده و نه حتی توزیع آن درست انجام میشود. بسیاری از مراکز واکسیناسیون اعلام کردهاند، واکسن برکت ندارند. با سرعتگیری واکسیناسیون در کشور و تزریق عمده واکسنهای سینوفارم و آسترازنکا، به نظر میرسد این واکسن به تدریج دارد بیسروصدا کنار گذاشته میشود.
روزنامه شرق در گزارشی با علیتاجرنیا پزشک و فعال سیاسی گفتگو کرده، به گفته تاجرنیا «دلیل تمایلنداشتن برای خرید واکسن از خارجیها این بود که برکت در ازای هر دُز واکسن، ۲۰۰ هزار تومان گرفته بود [..] و برای ۱۲۰ میلیون واکسن [..] برکت از صندوق دولت عددی بالای یک میلیارد دلار از محل اعتبارات دولتی گرفت».
بنیاد برکت سازنده واکسن کوو ایران برکت، متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است که در زمینه اشتغالزایی و اجرای پروژههای عمرانی فعالیت میکند. این سازمان مالک بیش از ۴۰ شرکت است و با سازمانهای مختلف پروژههای گوناگونی را تعریف کرده است.
اصغر عبدلی عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران و فناور پروژه واکسن کوو ایران برکت که این واکسن را بومیسازیشده میداند در لایو اینستاگرامی در پاسخ به این سوال که چه واکسنی را تزریق کرده، گفته بود «روزهای اولی که کار میکریم، چون همهاش با ویروس در تماس بودیم و ویروس را غلیظ میکردیم، همان روزهای اول کل تیم ما برکت را زدیم.» او در واقع در مورد واکسنی صحبت میکند که هنوز در مراحل تحقیق بوده و وجود خارجی نداشته است.
مینو محرز پزشک، رئیس مرکز تحقیقات ایدز ایران و مجری کارآزمایی واکسن برکت چند سال گذشته در پروژه تحقیق آیمود داروی ایدز نیز همکاری داشت. آن زمان ادعا شده بود که آیمود ایدز را درمان میکند. محرز در مصاحبهای با خبرگزاری مهر گفته بود که محمود احمدینژاد رییس دولت هشتم، ۱۵ میلیون دلار بودجه جداگانه از دفتر فناوری ریاست جمهوری به این پروژه اختصاص داده بوده اما چون پروژه متعلق به دفتر فناوری ریاست جمهوری بود، با منحل شدن این دفتر در دولت نهم، پروژه متوقف شد.
حال سوال این است اصغر عبدلی که خود را فناور واکسن کوو برکت میداند و در انستیتو پاستور مشغول به کار است، چرا باید برای انجام تحقیقات پژوهشی خود برای واکسن با سازمانی همچون برکت همکاری کند؟ از سوی دیگر پیام طبرسی رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری نیز همزمان عضو تحقیق تیم واکسنهای ایرانی کوو ایران برکت، رازی کوو پارس، و فخرا است. این همزمانی در کار برای سازمانهای مختلف از اصل بیطرفی به دور است و تضاد منافع علمی را زیر سوال میبرد. طبرسی در مصاحبهای با خبرگزاری ایرنا هر سه واکسن ایرانی را دارای اثربخشی دانسته است. در حالی که مقالات علمی در مورد این واکسن هنوز منتشر نشده، به نظر میآید بیش از این که محافل علمی برای سازندگان مهم باشد، دستگرفتن فضای مجازی برای ایشان مهم است. سوال به قوت خود پابرجاست؛ چرا باید این واکسن تولید میشد؟
پروژههای بیسرانجامی از این دست تنها به حوزه پزشکی خلاصه نمیشود. در سال ۹۳ نزدیک به ۷میلیاردتومان از بودجه وزارت ارتباطات صرف هزینه راهاندازی موتور جستجوی بومی «یوز» شد و معلق ماند. همچنین رسانهها از بودجه ۴۰۰ میلیارد تومانی برای پیامرسانهای داخلی بیسفون و لنزور خبر دادهبودند که آن هم مورد توجه مردم قرار نگرفت و از کار افتادند.