عدم مناسب‌سازی خدمات بانکی، معابر و پل‌های عابر در صدر مشکلات ثبت شده معلولان
بوق که به تازگی توسط گروهی از شهروندان، فعالان و روزنامه‌نگاران راه‌اندازی شده و مشکلات شهروندان را ثبت می‌کند گزارشی از آمار ثبت شده از مشکلات معلولان بر روی این وبسایت ارائه داده است.
معلولیت بخشی از انسان بودن و یک موضوع مهم در سازمان بهداشت جهانی ست. به گفته این سازمان، تقریبا همه انسان‌ها احتمالا در برهه‌ای از زندگی دچار نوعی معلولیت – موقت یا دائمی – می‌شوند. معلولیت همچنین یک مسئله حقوق بشری است. افراد داری معلولیت در میان گروه‌هایی هستند که با بیشترین میزان تبعیض روبه‌رو هستند. آنها اغلب خشونت٬ تعصب و محرومیت از استقلال را تجربه می‌کنند و با موانع متعددی از جمله موانع بهداشتی٬ اجتماعی و محیطی مواجه هستند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی٬ حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان یعنی بیش از ۱ میلیارد نفر با نوعی از معلولیت زندگی می‌کنند که این رقم به دلایلی از جمله رشد جمعیت٬ روند پیری٬ و بیماری‌های مزمن به طرز چشم‌گیری در حال افزایش است. افراد دارای معلولیت بزرگ‌ترین اقلیت جهان هستند.
بنا بر برنامه توسعه سازمان ملل٬ ۸۰ درصد افراد دارای معلولیت در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و به گفته یونسکو ۹۰ درصد کودکان دارای معلولیت در کشورهای در حال توسعه به مدرسه نمی‌‌روند. در ایران اما چه تعداد افراد دارای معلولیت وجود دارد؟ این گروه با چه مشکلاتی روبه‌رو است؟ آمار افراد دارای معلولیت در ایران مشخص نیست و آمارهای موجود متناقض است.
بر اساس آمار سازمان بهزیستی در سال ٬۹۸ تعداد ۱ میلیون و ۶۲۹ هزار و ۸۰۹ نفر دارای معلولیت تحت پوشش این سازمان بوده‌اند. تعداد افراد دارای معلولیت احتمالا بسیار بیشتر از این رقم است چرا که همه افراد دارای معلولیت در سازمان بهزیستی ثبت نمی‌شوند. از سوی دیگر در سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ٬۱۳۹۰ جمعیت افراد دارای معلولیت ۱ میلیون و ۱۷ هزار و ۶۵۹ نفر عنوان شده است٬ اما «برخی کارشناسان آماری معتقدند که آمار واقعی معلولیت بیشتر است، زیرا به ویژه در روستاها و شهرهای کوچک، برخی خانوارها “معلولیت” را نوعی نقص برای کل خانواده می‌دانند و در نتیجه در پاسخ به پرسش‌های آمارگیر حاضر نیستند اظهار کنند که یکی از اعضای خانواده آنها دچار معلولیت است.» در سرشماری ۱۳۹۵ اما افراد دارای معلولیت شمارش نشدند و«ماموران سرشماری از ساکنان هیچ خانه‌ای نپرسیدند که آیا فردی دارای معلولیت در این خانه زندگی می‌کند یا نه.»
این در حالی است که در سال ٬۱۳۹۷ همایون هاشمی، نماینده مردم میاندوآب، شاهین‌دژ و تکاب در مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری مجلس اعلام کرد: «در شرایط کنونی ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارای معلولیت در کشور وجود دارد که از این تعداد ۴ میلیون نفر دارای معلولیت خیلی شدید و شدید هستند.» از سوی دیگر «کمپین ۱۱ ایران» که جمعی از دوست‌داران حوزه فناوری و فعالیت‌های اجتماعی آن را راه‌اندازی کرده‌اند٬ جمعیت افراد دارای معلولیت در ایران را ۱۱ درصد یعنی کمی بیش از ۹ میلیون نفر می‌داند. نام کمپین نیز از همین رقم ۱۱ درصد برگرفته شده است. این کمپین در صدد است «فرهنگ تعامل با ۱۱ درصد جمعیت جامعه دارای معلولیت ایرانی را نهادینه کند تا آن¬ها بیشتر در جامعه دیده شوند و فرصت ایفای نقش در جامعه بیابند.»
افراد دارای معلولیت در ایران در کنار مشکلات بیکاری، با مشکلاتی از جمله عدم دسترسی به اماکن و امکانات عمومی، امکانات آموزشی مناسب، عدم مناسب‌سازی پیاده‌روها و فضاهای شهری و حمل و نقل عمومی روبه‌رو هستند. در وبسایت «بوق» که مکانی برای گردهمایی شهروندان به‌منظور هم‌رسانی مشکلات محل زندگی خود است٬ تاکنون ۷۸ گزارش در رابطه با مشکلات افراد دارای معلولیت به ثبت رسیده که تمامی موارد در رابطه با حق مناسب‌سازی است. از این تعداد٬ ۳۱ گزارش در رابطه با بانک‌ها، ۱۷ گزارش در رابطه با راه‌های عبور، ۱۷ گزارش در رابطه با پل‌های عابر پیاده، ۸ گزارش در رابطه با حمل و نقل، ۲ گزارش در رابطه با پل‌های عابر و حمل و نقل، ۱ گزارش در رابطه با ارگان‌های دولتی، ۱ گزارش در رابطه با اماکن درمانی و ۱ گزارش در رابطه با اماکن رفاهی است.
بانک‌ها با ۳۱ گزارش بیشترین تعداد گزارش را به خود اختصاص داده که از این تعداد ۷۴ درصد در رابطه با عدم مناسب‌سازی خودپردازها است. گفتنی است قانون حمایت از افراد دارای معلولیت که شامل مواردی هم‌چون مناسب‌سازی در جهت اصلاح معابر، اماکن، ساختمان‌ها٬ فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل و نقل و ارتباط و همچنین دسترس‌پذیری با هدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزه‌ها است٬ به طور کامل اجرا نشده است.
از ۷۸ گزارش ثبت شده در وبسایت بوق٬ استان تهران با ۶۴ گزارش بیشترین تعداد گزارش ثبت شده را به خود اختصاص داده است. پس از تهران٬ استان خراسان رضوی با ۴ گزارش٬ استان البرز با ۳ گزارش٬ استان اصفهان با ۳ گزارش٬ استان مازندران با ۱ گزارش، استان گلستان با ۱ گزارش و استان همدان با ۱ گزارش در رده‌های بعدی قرار می‌گیرند. در میان شهرها٬ شهر تهران ۶۴ گزارش، اصفهان ۲ گزارش، کرج ۳ گزارش، گلبهار ۱ گزارش، نیشابور۱ گزارش، مشهد ۲ گزارش، علی آباد ۱ گزارش، آمل ۱ گزارش، تبریز ۱ گزارش، همدان ۱ گزارش و کاشان ۱ گزارش را به خود اختصاص داده‌اند.
انتظار می رود دست اندرکاران امر در زمینه این گزارشات ثبت شده دست به اقدام زده و فعالان در حوزه حقوق افراد دارای معلولیت نیز همچنان تا به ثمر نشستن آنها پیگیری نموده ونظارت بر انجام وبهبود اجرای آنها اهتمام لازم به خرج دهند.