پشههای جهشیافته چه نقشهای دارند؟
پژوهشگران شرکت آمریکایی-بریتانیایی اوکسیتک هفتهی گذشته دوازده هزار پشهی تراریخته را در فلوریدای آمریکا رها کردهاند. هدف از اینکار کنترل جمعیت پشههای مادهی ناقل بیماریست و این پروژه تا رهاسازی هفتصد ۷۵۰ میلیون پشهی تراریخته ادامه خواهد داشت.
پیشتر چنین پروژهای در ابعاد کوچکتر در سائوپائولوی برزیل اجرا شده بود ولی این اولین بار است که پشههایی با ژن مهندسی شده در آمریکا رهاسازی میشوند و هدف از این پروژه مقابله با پشههاییست که ناقل بیماریهای خطرناک مانند تب زرد، تب دِنگی، و ویروس زیکا هستند. هرچند آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا اجازهی رهاسازی ۷۵۰ میلیون پشه را صادر کردهست، ولی فعلا در طی سهماههی اول پروژه، تنها کمتر از پانزدههزار پشهی تراریخته در محیطهای عمومی رها میشوند.
گفتنیست که انتقال بیماری از طریق پشههای ماده صورت میگیرد. پشههای نر عموما در میان گیاهان زندگی میکنند ولی پشههای ماده در دورهی باروری ترجیح میدهند که از خون انسان تغذیه کنند.
این پشههای اوکسیتک حاوی ژنی هستند که پس از جفتگیری به نسلهای بعدی منتقل میشود و پشههای ماده در نسلهای بعدی را پیش از بلوغ کامل از بین میبرند مگر اینکه پشههای ماده از آنتیبیوتیک بخصوصی تغذیه کردهباشند؛ که در آن صورت دیگر ناقل ویروس نیستند.
پشههای مادهی تغذیه شده به آنتیبیوتیک مورد نظر نیز در آزمایشگاه اوکسیتک نگهداری میشوند تا بعدها رها سازی شوند. در آزمایش قبلی در برزیل پشههای نر نسلهای بعدی نیز از بین میرفتند و این باعث از بین رفتن جمعیت پشهها و اخلال در اکوسیستم میشد، در صورتی که در این نوع جدید پشههای اوکسیتک، تنها پشههای مادهای که پتانسیل انتقال ویروسهای خطرناک را دارند از بین میروند.
این پروژه با مخالفتهای بسیاری نیز همراه بوده. به دلیل مخالفتها یک دهه صدور مجوز این پروژه به طول انجامیده. در کنار مخالفتهای گروه بزرگی شهروندان با «پشههای جهشیافته»، برخی از پژوهشگران نیز معتقدند که ممکن است این پروژه با شکست مواجه شود. چرا که پشهها ممکن است در آب و پسآبهای شهری از آنتیبیوتیکهایی تغذیه کنند که خاصیت کشندگی ژن را از بین میبرد ولی مانع ناقل شدن این پشهها به ویروسهای خطرناک نیست.