اعتراض ناشنوایان به عملکرد صدا و سیما در ایام قرنطینه
زبان اشاره طبیعی، واقعی و قابل فهم برای ناشنوایان در ترجمه اخبار تلویزیون به کار نمی‌رود و در روزهای همه‌گیری کرونا مشکل عدم دسترسی به اطلاعات کامل و برابر با شنوایان، بیشتر از قبل ناشنوایان را نگران کرده است.
جامعۀ ناشنوای ایران در دهه اخیر بارها به صدا و سیما به چندین دلیل اعتراض کرده است. اول آنکه بسیاری از برنامه‌های پرمخاطب بدون مترجم و زیرنویس پخش می‌شوند و ناشنوایان امکان دنبال کردن آن برنامه‌ها را ندارند و این موضوع باعث انزوای ناشنوایان در جمع خانواده و دوستان می‌شود. دلیل دومِ اعتراض، مربوط به زبان این جامعه است. زبان اشارۀ طبیعی، واقعی و قابل فهم برای ناشنوایان در ترجمه اخبار تلویزیون به کار نمی‌رود. آنچه اشاره‌گران در صدا و سیما اشاره می‌کنند ادای واژگان منقطع جملات فارسی با دست است و درک مفهوم کلیت پیام و جمله برای ناشنوایان از این طریق مشکل است. در دوران همه‌گیری کرونا و ترس و نگرانی از بیخبری، این مشکل زبانی بیشتر از قبل به چشم می‌آید. اخباری مربوط به مسائل بهداشتی و جلوگیری از ویروس کرونا و همچنین اخباری دربارۀ وضعیت تعطیل بودن یا خدمات مختلف که روزانه اعلام می‌شوند. عدم دسترسی به اطلاعات کامل و برابر با شنوایان، این روزها بیشتر از قبل ناشنوایان را نگران کرده است. این یادداشت که در اینستاگرام عده‌ای از ناشنوایان به اشتراک گذاشته شده است گلایۀ ناشنوایان از صدا و سیماست. همچنین گروهی از ناشنوایان در صفحات اینستاگرام خود با انتشار تصاویر و با هشتگ #مترجم_واقعی_حق_ناشنوا به شیوۀ ترجمۀ اخبار و گزارش‌ها در تلویزیون اعتراض کردند.
روزهای قرنطینه با صدا و سیما
این روزها که قرار است در خانه بمانیم، ما ناشنوایان هم در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، تدبیری برای ما اندیشیده باشد. این روزها که قرار است در خانه بمانیم، ما کودکان ناشنوا هم در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، برنامۀ کودک و کارتونی برای ما مناسب سازی کرده باشد چرا که برنامه‌هایشان بدون مترجم زبان اشارۀ کودک است.
ما دانش آموزان ناشنوا هم در خانه می‌مانیم، بی آنکه رسانه ملی، برنامه‌های آموزشی درسی برای ما مناسب‌سازی کرده باشد. همه برنامه‌ها بدون زیرنویس و بدون مترجم زبان اشاره است.
این روزها که قرار است در خانه بمانیم، ما خانواده‌های ناشنوا هم در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، برنامه‌های مختلف شادی‌بخش برای سرگرم کردن مردم ایران در راستای خانه ماندن، مثل برنامه‌های گفت و گو و سریال‌هایش را برای ما مناسب‌سازی کرده باشد. انگار مهم نباشد که ما هم سرگرم باشیم، یا انگار ما، ۵ درصد جامعۀ ایران، جزئی از مخاطبان رسانۀ ملی نیستیم. اگرچه به مدد دهه‌ها محرومیت از رسانه، ناشنوایان ما خودکفا شده و استندآپ کمدی‌های جذابی را برای شادابی روحیۀ جامعۀ خود تولید می‌کنند. درد این است که همۀ ناشنوایان، در اینترنت و فضای مجازی نیستند و تنها منبع اطلاعات و سرگرمی برای آنان تلویزیون است.
این روزها که قرار است در خانه بمانیم، ما افراد ناشنوا در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، اطلاعات به روز شدۀ مربوط به ویروس کرونا و نکات بهداشتی مربوط به آن را برای ناشنوایان مناسب سازی کند. در این بحران نیز باز از میان جامعۀ ناشنوایان، افرادی خود جوش به یاری هم شتافته و اطلاعات مربوط به سلامت را به زبان اشارۀ ایرانی در اختیار هم دیگر قرار می‌دهند. کاری که با توجه به تخصیص بودجه در رسانۀ ملی در حیطۀ وظایف این رسانه است. باز هم درد این است که همۀ ناشنوایان، در اینترنت و فضای مجازی نیستند.
ما افراد ناشنوا در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، در نحوۀ ترجمۀ اخبار توسط مترجمان نامترجم خود تجدید نظر کرده باشد و ما به ناچار اخبار را از ادا اطوارهایی که حتی زبان اشاره نیستند، حدس می‌زنیم. اخباری که در این دوران بحران، اخباری فوری و مهم محسوب می شوند. ما افراد ناشنوا هم در خانه می‌مانیم. ولی آسیبی که اخبار متناقض به ما وارد کند را گوشزد می‌کنیم. این روزها هر نهادی خبری منتشر می‌کند، این خبر به دست ما می‌رسد ولی برای اصلاحش گویی ما باید یک قدم بیشتر برداریم تا خبر غلط را یکی از دوستان خودمان برایمان ترجمه کند. پس حواسمان به درستی خبری که می‌دهیم و تصمیمی که می گیریم باشد.
با همۀ این مشکلات، ما افراد ناشنوا در خانه می‌مانیم و به این مرز وقعی نمی نهیم. ما دوستان شنوا و ناشنوای بسیاری داریم که دغدغۀ یکدیگر را داریم و اخبار درست را به اطلاع هم می‌رسانیم و برای یکدیگر ترجمه می کنیم ولی همواره نگران از اینکه آیا به همۀ ناشنواها و در همۀ شهرها و استان‌ها می‌رسد یا نه.
ما افراد ناشنوا در خانه می‌مانیم. تا این دوران قرنطینه را با امید اثربخشی اعتراضمان مبنی بر ناکار آمدی مترجمان کنونی در رسانۀ ملی سر کنیم. اعتراضی که در دفعات گذشته، منجر به دفاع یک طرفۀ مترجمان در رسانۀ ملی و متهم کردن ناشنوایان معترض شد.
این روزها که قرار است در خانه بمانیم، ما افراد ناشنوا در خانه می‌مانیم. بی آنکه رسانۀ ملی، در خانۀ ما بماند.
پانوشت:
این متن با همکاری فرزانه سلیمان بیگی، کتایون گیتی، و سالار نورانی خوشخو نوشته شده است.