باهم از نابودی فضای شهری چهارراه ولی‌عصر جلوگیری کنیم

چهارراه ولیعصر قلب مراکز مدنی و فرهنگی تهران و یکی از هفت مرکز اصلی شهر با محوریت فعالیت‌های فرهنگی و دانشگاهی در طرح جامع شهر تهران است. در تمام طرح‌های شهری* تهیه شده بر محدودیت حضور سواره و تشویق حضور پیاده در این محدوده تأکید شده است تا سرزندگی این نقطه از شهر حفظ شود. با این وجود بر خلاف تمام مطالعات کار‌شناسی انجام شده، زیرگذر چهارراه ولی‌عصر در دی ماه ۱۳۹۲ افتتاح شد تا از این طریق با حذف حرکت پیاده از سطح این فضای سرزنده شهری، حرکت سواره تسهیل و تسریع شود. اقدام عجولانه و غیرکار‌شناسی معاونت عمرانی شهرداری تهران به اینجا ختم نشد و پس از افتتاح زیرگذر، چهار سوی چهارراه در فاصله حدود ۱۵۰ متری نرده‌گذاری شد و پیاده‌ها به اجباری نه چندان محترمانه به سطح زیرین هدایت شده و دسترسی پیوسته و هم‌سطح آن‌ها به دو سوی چهارراه قطع شد. همچنین اگرچه این زیرگذر مجهز به پله‌برقی و دو آسانسور -راه‌اندازی نشده- است اما در ضلع شمال غربی و جنوب شرقی هیچ‌گونه تسهیلاتی برای معلولان، زنان یا مردان با کالسکه و کسانی که توان استفاده از پله‌برقی را ندارند، وجود ندارد. به این معنی که این افراد نمی‌توانند از این دو ضلع وارد یا از آن خارج شوند. بنابراین دسترسی جانبازان و معلولان هم در این چهارراه بسیار سخت و یا ناممکن شده است که این موضوع خلاف همه قوانین، آیین نامه‌ها و شعارهای مبنی بر حمایت از این گروه شهروندی است.

از سوی دیگر شاهدیم که در «برنامه عملیاتی پنج ساله شهرداری تهران (۱۳۹۷-۱۳۹۳)» که توسط شورای شهر تهران تهیه شده و به تصویب کمیسیون تلفیق شورا رسیده است، میادین هفت‌تیر، ونک و صادقیه سه میدان دیگر هستند که در اولویت اول پروژه تبدیل شدن به فضای زیرسطحی قرار دارند و میدان تجریش، دروازه دولت، میدان ولی‌عصر، محدوده بازار و تهران ناصری در اولویت دوم احداث زیرگذر قرار گرفته‌اند. با وجودی که در نشست‌های** برگزار شده درباره «زیرگذر عابر پیاده چهارراه ولی‌عصر» مسئولین شهرداری و شورای شهر عنوان کردند که ساخت زیرگذرهای بعدی در دستور کار قرار ندارد و صرفاً امکان سنجی احداث فضاهای زیرسطحی شهر تهران در طرح آمده است، با این حال در خبر‌ها می‌شنویم که شهرداری تهران ساخت زیرگذرهای دیگری را در دستور کار خود دارد که زیرگذر عابر پیاده میدان آزادی یکی از آنهاست.

حضور پیاده‌ها در شهر جزء لاینفک زندگی شهری و هویت دادن به فضاهای شهر، و حذف آن‌ها جهت تسهیل تردد اتومبیل از «سطح» با هر رویکردی غیر قابل توجیه است. از آنجا که نتیجه عملکرد‌ها و برنامه‌های نادرست سازمان‌ها، نهاد‌ها و مدیران شهری، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روی زندگی و تجربه شهری ما تاثیر می‌گذارد، ما امضا کنندگان این بیانیه از اعضای شورای شهر و شهرداری تهران می‌خواهیم:

۱. برنامه ریزی، طراحی و اجرای ساخت زیرگذرهای عابرپیاده در نقاط مختلف شهر را متوقف کنند؛
۲. فضای فعلی زیرگذر عابر پیاده چهارراه ولی‌عصر را به عنوان خروجی ایستگاه مترو برای استفاده گروه‌های مختلف به ویژه معلولان، سالمندان و کودکان مناسب‌سازی کنند؛
۳. فضای ساخته شده فعلی در چهارراه ولی‌عصر را برای مواقع اضطرار آماده‌سازی کنند؛ و
۴. نرده‌های چهارراه ولی‌عصر را بردارند تا از نابودی فضای زنده شهری چهارراه ولی‌عصر جلوگیری شود.

* طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی، طرح محله رودکی، طرح تفصیلی مناطق ۶ و ۱۱
** نشست اول و دوم حق بر شهر، برگزار شده توسط مجمع حق بر شهر باهمستان و پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری