روایت یک کوه‌خواری؛ ساخت ۱۷۰ هزار متر مربع بنا در تراز ممنوعه
در شمال غرب پایتخت، در بالاترین نقطه، شهری ساخته‌اند که تعدادی زیادی از دانشجویان برای رسیدن به قله مجبور هستند ۴۰ دقیقه‌ای را داخل اتوبوس‌های فرسوده در راه باشند.
براساس اطلاعات منتشر شده در سایت دانشگاه علوم تحقیقات در خصوص تاریخچه بنا و آغاز به کار آن، این دانشگاه در آبان سال ۶۳ فعالیت‌های خود را با رشته‌های مختلف علوم انسانی، فنی و مهندسی، علوم پایه و کشاورزی با جذب ۲۵۰ دانشجو آغاز کرد.
واحد علوم و تحقیقات به عنوان واحد جامع مستقل، هم اکنون دارای ۱۲ دانشکده و ۲۷ مرکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی و ۹۶ گروه تخصصی است و حدود ۴۰ هزار دانشجو در ۶۳۴ رشته گرایش در مقاطع مختلف تحصیلی این واحد مشغول به تحصیل هستند.
اما چه میزان از ساختوسازهای این چند دهه در این دانشگاه قانونی است؟ اسناد و مصوبات کمیسیون ماده ۵ در خصوص دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات را که مرور کنیم متوجه می‌شویم این دانشگاه در تمام این سال‌ها بدون آنکه تن به نظارت بدهد در هر نقطه و در هر ارتفاعی اقدام به ساخت‌وساز کرده است.
تغییر حریم شمالی پایتخت برای ساختوسازهای دانشگاه
در نخستین مصوبه که مربوط به دهه ۶۰ است، دبیرخانه کمیسیون ماده پنج با درخواست دانشگاه آزاد برای ساخت‌وساز در این زمین‌ها موافقت کرده و مجوز ساخت ۷۰ هزار و ۵۷۰ متر مربعی فضای آموزشی داده که این ساخت‌و‌سازها باید زیر ارتفاعات هزار و ۸۰۰ متر باشد.
رشد جمعیت دهه ۶۰ و پیش‌بینی کارشناسان برای کمبود فضاهای آموزشی در سال‌های آینده در صدور مجوز برای ایجاد فضای آموزشی بی‌تاثیر نبوده است، به‌خصوص آنکه حضور در دانشگاه باعث می‌شده این جمعیت با تاخیر چند ساله به دنبال کار باشند. براساس متن موافقت کمیسیون ماده پنج به خاطر احداث این دانشگاه، محدوده شهر تهران تغییر می‌کند. در بند ۷ رأی کمیسیون ماده پنج آمده «با توجه به اختیارات تفویضی مندرج در صورتجلسه شماره ۵۳ شورای نظارت بر گسترش شهر تهران با تغییر خط محدوده ۲۵ ساله شهر تهران در قسمت‌های شمالی اراضی مورد نظر موافقت به عمل آمد.»
نکته دیگری که در این رأی وجود دارد نداشتن حقوق مالکیت توسط دانشگاه آزاد است. به‌طور معمول مالکان برای زمین‌هایی که برای آن سند مالکیت دارند درخواست مجوز از کمیسیون ماده پنج می‌کنند اما در این مورد تامین حق و حقوق مالکان به عهده دانشگاه آزاد گذاشته شده است تا خود دانشگاه با معارضین احتمالی به توافق برسد.
اما طی این سال‌ها دانشگاه آزاد خط محدوده را رعایت نکرد و در ترازهای بالای ارتفاعی دست به ساخت‌وساز می‌زند. در سال ۸۱ کمیسیون ماده ۵ تذکری به این دانشگاه می‌دهد و براساس بند ۱۲ صورتجلسه ۳۴۹ کمیسیون ماده ۵ تاکید می‌شود از هرگونه توسعه، ساخت‌وساز در شمال خط محدوده‌ای که قبلاً در صورتجلسه مشخص شده و اصلاح شده جلوگیری به عمل آید.
در سال ۸۵ رسیدگی به تخلفات ساخت‌وساز دانشگاه آزاد در شهرداری آغاز می‌شود. نتیجه جلسه شهردار وقت با مسئولان دانشگاه آزاد در خصوص ساختوسازهای این دانشگاه این است که ساختمان‌ها ساخته شده در تراز کم تراز ۱۸۰۰سیر مراحل قانونی در صدور پروانه طی شود.
ساختمان‌های جدیدالاحداث بالای تراز ۱۸۰۰ عملیات ساختمانی متوقف شود و دانشگاه متعهد شود و بعد از عمر مفید بنا را تخریب کند و مالکان هیچ‌گونه حقوق مکتسبه‌ای برای این ساختمان‌ها ندارند. همچنین اجازه هر گونه ساخت‌وساز جدید در تراز بالای ۱۸۰۰ متر داده نمی‌شود.
براساس همین دستور ۱۲ فقره مجوزهای لازم درخصوص بناهای احداثی در این اراضی صادر می شود. چند بلوک آموزشی، یک مسجد، بیمارستان، تأسیسات پمپاژ آب، آزمایشگاه، دانشگاه علوم پایه، ساختمان اداری، دانشگاه علوم انسانی و دانشگاه مدیریت ساختمان آبرسانی، کتابخانه مرکزی و ساختمان‌های نگهبانی در مساحت حدود ۲۵۰ هزار متر مربع بناهای ساخته شده طی این سال‌ها بوده است.
بی‌توجهی به محدودیت طبقات در ساختمان‌های جدید
براساس رأی کمیسیون ماده پنج، قرار بر این بود ساختمان‌هایی که در این بخش ساخته می‌شوند نهایت ارتفاع آنها ۸ طبقه بر روی زمین باشد و به جای توسعه عمودی، سطح اشغال بیشتری داشته باشند که مدیران وقت دانشگاه به این بخش از مصوبه بی‌توجهی کرده و در این سال‌ها بناهایی ساختند که تعداد طبقات آن به بیش از ۱۲ طبقه می‌رسید.
الزام بند ۶ صورتجلسه ۴۶۵ کمیسیون ماده ۵ تاکید با افزایش سطح اشغال ارتفاع بیشتر همچنین بر اساس بند ۶ صورتجلسه ۴۶۵ کمیسیون ماده ۵ قرار بود ۱۵ هکتار از زمین‌های مرادآباد که در مجاورت بلافصل شرقی کوهسار قرار داشت با هزینه دانشگاه تملک و به فضای سبز اختصاص داده شود که تا امروز این اتفاق نیفتاده است.
اما چه میزان بنای در پایین ارتفاع ۱۸۰۰ متر و چه میزان بنا در بالای ارتفاع ۱۸۰۰ متر در این سال‌ها ساخته شده است و با توجه به ورود شهرداری به ساختوسازهای غیر مجاز در سال ۸۵ چه میزان از این تخلفات بعد از سال ۸۵ انجام شده است.
براساس اطلاعات به دست آمده، ساختمان‌هایی که قبل از سال ۸۵ ساخته شده است در تراز زیر ۱۸۰۰ متر، ساختمان‌های علوم انسانی، علوم پایه و ساختمان آبرسانی است در مجموع ۳۵ هزار و ۲۱۰ متر مساحت داشته و در حال بهره‌برداری بوده است.
همچنین، ساختمان‌های مسجد، بیمارستان، پارکینگ طبقاتی، کتابخانه مرکزی و ترمینال مرکزی، بلوک‌های اداری ۲، ۳و ۵، ساختمان اداری مرکزی بلوک ۱ و ۴ و دانشگاه مدیریت و ایستگاه پمپاژ به مساحت ۲۹۱ هزار متر در حال ساخت بوده که بعد از سال ۸۵ به بهره‌برداری رسیده است.
اما بناهای ساخته شده در تراز بالای ۱۸۰۰ متر قبل از سال ۸۵ بلوک‌های آموزشی ۱و ۲و ۳و ۴، آزمایشگاه شیخ بهایی، دانشگاه مکمل مدیریت، سرور مرکزی هستند که مجموع مساحت آنها ۱۱۱ هزار متر مربع است. در این سال‌ها ساختمان آموزش پزشکی فرهیختگان به مساحت تقریبی ۲۰ هزار متر مربع نیز در تعداد طبقات بالای ۱۲ طبقه ساخته شده است. این بناها قبل از سال ۸۵ شروع و به اتمام رسیده و تا زمان عمر مفید ساختمان می‌توانند خدمات رسانی کنند اما اجازه تجدید بنا را ندارند.
به این لیست می‌توان ساختمان مرکز تحقیقات فیزیک پلاسما، دانشگاه فنی و مهندسی، دانشگاه مواد آزمایشگاه مکانیک، دانشکده مجتمع آموزشگاهی، مرکز بی‌سیم، مهمانسرا، رستوران آفتاب و ساختمان ورزشی تنیس که در مجموع ۳۰ هزار متر به بهره‌برداری رسیده بودند. ساختمان‌های بعد سال ۸۵ در این تراز ساخته شده‌اند، هتل مجموعه ورزشی فتح، استخر سرپوشیده، ساختمان ابن‌سینا به مساحت ۹۷ هزار متر بعد از دستور شهردار در خصوص ممنوعیت ساخت شروع به احداث شده و به بهره‌برداری رسیده‌اند.
همچنین به این متراژ مجموعه ورزشی و مجموعه شیشه‌ای به مساحت ۴۰ هزار متر را هم باید اضافه کرد. قانون‌گریزی و بی‌توجهی به ضوابط و مقررات باعث شده که این ساختمان‌ها از لحاظ ایمنی، ایمن‌سازی شبکه‌های راه‌ها دچار مشکل باشند. یک سرعت‌گیر استاندارد در طول مسیر نبوده، گاردریل نصب نشده و اتوبوس‌های فرسوده نیز در این مسیر تردد می‌کردند و همه این موارد باعث شد تا جان ۱۰ دانشجوی جوان از دست برود.