سود اپل از قانونمند کردن امنیت داده‌های شخصی

مدیر اجرایی ارشد اپل، تیم کوک، نسبت به جمع آوری داده‌های شخصی توسط شرکت‌ها هشدار داده و خواستار وضع قوانین جدید حریم خصوصی در ایالات متحده شده است. اما آیا این همه ماجراست؟

“حریم خصوصی یک حق اساسی بشر است.” این را تیم کوک، مدیر اجرایی ارشد اپل در کنفرانس کمیسیونرهای حفاظت از داده و حریم شخصی به میزبانی اتحادیه اروپا در بروکسل می‌گوید ( برای مشاهده ویدیو به اینجا مراجعه کنید). بعد هم اشاره می‌کند به این که شناخته شدن حریم خصوصی از ۱۸۹۴ در آمریکا وجود داشته، اما حالا اطلاعات شخصی کاربران توسط شرکت‌های بزرگ و علیه خود کاربران استفاده می‌شود و دیگر شرکت‌های بزرگ شما را بهتر از خود شما می‌شناسند و بر انتخاب‌های شما روی اینکه چه می‌بینید و چه می‌شنوید و چه می‌خوانید تاثیر می‌گذارند. کوک با خطرناک دانستن این نظارت می‌گوید که ” این داده‌ها در نهایت برای شرکت‌هایی که موفق به جمع آوری آنها می‌شوند ارزش آفرینی می‌کنند” و بعد با لحن محکم‌تری اضافه می‌کند که بله! این چالشی علیه ماست و باید که ما را اذیت کند. بعد هم – احتمالا آنچنان که اروپایی‌های روبرویش علاقمند به شنیدن هستند – از تصویب قانون نگهداری از داده‌های عمومی در اروپا (GDPR) حمایت میکند و در نهایت اعلام می‌کند که اپل علاقمند به وجود یک قانون فدرال حریم خصوصی در ایالات متحده آمریکاست. درست حدس زدید… حضار اینجا دست می‌زنند! غول فناوری آمریکایی از ارزش‌های اروپایی‌شان را تقدیر کرده و گفته دوست دارد که چنین ارزش‌هایی را در خانه هم داشته باشد.
اما غول، بیشتر از اینکه نگران داده‌های کاربران باشد و علاقمند به ارزش‌های اروپایی، خارج از خانه و در لفافه دارد به آلفابت و فیسبوک و آمازون – رقبای سرسختش در خانه– می‌تازد. کدام شرکت‌ها اطلاعات شما را درباره جستجوهای شما ذخیره می‌کنند تا نمایه (پروفایل) دیجیتال شما را دقیق‌تر کنند؟ کدام شرکت‌ها درباره روابط اجتماعی شما می‌دانند؟ کدام‌ها می‌دانند که الان چه نیازی دارید یا چه چیزی می‌خرید؟ کوک چیزی شبیه قانون اروپایی‌ها را می‌خواهد تا ” شرکت‌ها دست از جمع آوری اطلاعات کاربران بردارند،  به کاربران بگویند که چه اطلاعاتی از آنها ذخیره می‌شود و در نهایت اینکه کاربران اجازه داشته باشند تا بدانند دقیقا کدام یک از داده‌هایشان جمع آوری شده و امکان حذف آنها را داشته باشند و حق کاربران برای امنیت دیجیتال شناخته شده باشد”. زیباست! نه؟

ناگفته نماند که اپل برای توسعه “سیری(Siri)” به مقدار بیشتری از داده‌های کاربران احتیاج دارد – و این ویژگی سیستم‌های پیشنهاددهنده هوشمند مانند سیری یا الکسا آمازون است –  و در سالهای گذشته داده‌های بیشتری از کاربران جمع کرده است. اما نکته اصلی این است که اپل خلاف باقی غول‌ها – با استفاده از الگوریتم حریم خصوصی دیفرانسیلی – کاربر را در تحلیل داده نشانه گذاری نکرده است. به همین منوال هم داده های شخصی که به نام کاربر در سرورهای اپل ذخیره شده است چیزی در حد یک درصد داده‌هایی است که در فیسبوک و گوگل به نام کاربر ذخیره شده است.
البته که ایرادی به وضع قوانین برای حفظ حریم خصوصی کاربران در اینترنت نیست، حتی اگر هم که باعث کندتر شدن پیشرفت فناوری‌های مرتبط با آن شود. وضع چنین قوانینی زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند که فناوری‌هایی مثل اینترنت اشیا – نه صرفا در فاز صنعتی خود – وارد زندگی انسان‌ها می‌شوند و داده‌ها را از مواد داخل یخچال تا نحوه رفت و آمد درون شهری و فشارِ خون افراد جمع آوری می‌کنند و بعد بحث دسترسی پیش می‌آید… از این داده‌ها چه استفاده‌ای میشود؟ چه کسی به نتایج تحلیل و تفسیر داده‌ها دسترسی دارد؟ در نهایت چه تاثیری بر زندگی افراد می‌گذارد؟ اما، سوال اصلی اینجاست که هدف کوک از ایراد چنین سخنانی در برابر پارلمان اروپا چیست یا به زبان ساده‌تر از قانونمند شدن ذخیره اطلاعات کاربران و حفظ حریم خصوصی داده‌های آنها در آمریکا، چه چیزی نصیب اپل می‌شود؟

داده به وضوح نفت جدید است. از زمان افتادن تشت رسوایی کمبریج آنالیتیکا، تحلیل و علم داده‌ها در سایه امنیت کاربران و استفاده شرکت‌ها و سیاستمداران از این داده‌ها قرار گرفته است. حالا، مسائل مرتبط با اخلاق در زمینه امنیت و حریم خصوصی از اهمیت بالاتری در نگارش استانداردها و قانونمند کردن وضعیت کنونی برخوردار است. سخنرانی کوک اولین پشتیبانی رسمی یک غول فناوری آمریکایی از قانونمند کردن و وضع استانداردهایی برای امنیتِ داده‌های شخصی ِکاربران است. تا پیش از این، فرمانروایانِ سیلیکون ولی همه معتقد به قانونمند کردن شخصی و نه عمومی بودند. این، به همه فعالان این عرصه امکان می‌داد تا استانداردهای محصولات خود را بر کاربر تحمیل کنند  و داده‌های کاربر را در سطوح مختلف جمع آوری کنند. پس از رسوایی فیسبوک و کمبریج آنالتیکا، طرفداران قانون‌های حمایت از کاربران اینترنت و حریم شخصی جان دوباره‌ای فعالیت در جهت وضع قوانین مرتبط گرفتند و قانونگذاران بیشتری صدای آنها را شنیدند. در نهایت، استانداردها و سیاست متفاوت شرکت‌های بزرگ – و اکثرا آمریکایی – در قبال حریم خصوصی و داده‌ها با وضع قوانینی در اروپا، ژاپن و اقیانوسیه مجبور به تغییر- حداقل برای ساکنان و شهروندان آن کشورها – شد.

این استانداردها را نباید صرفا در جهت حمایت از کاربران – به طور خاص توسط اروپا – دید. اتحادیه اروپا چندین سال است که بر ایده ” بازار دیجیتال یگانه اروپا” کار می‌کند. ایده اصلی، یکسان‌سازی زیرساخت‌های فناوری دیجیتال در اتحادیه اروپا، متصل کردن اعضا و در نهایت قدرتمند کردن اتحادیه بدین وسیله است. زیربنای این روند، وضع قوانینی است که بتواند هم چهره اروپا را در راستای جهانی‌سازی منزه نگه دارد و هم بتواند منافع اعضای اتحادیه را تضمین کند و پاسدار ارزش‌های اروپایی باشد (برای مثال قوانین تازه اتحادیه اروپا مربوط به نحوه کار آمازون و نتفلیکس در کشورهای عضو اتحادیه اروپا). بعلاوه، گسترش این قوانین در کشورهای دیگر می‌تواند به اعضای اتحادیه و همینطور شرکت‌هایی که خود را با این قوانین همساز کرده‌اند یک فرصت طلایی بدهد تا چند قدم جلوتر از باقی به کاویدن -“قانونی”- داده‌ها بپردازند و بازارهای جدیدی را پیدا کنند.

حالا اما، تیم کوک می‌خواهد بازی را به داخل زمین ایالات متحده آمریکا و رقیبان سنتی‌اش در سیلیکون ولی ببرد. اپل پرچم‌دار امنیت داده‌های خصوصی برای کاربران است؛ و اینجا، در بروکسل، نمی‌خواهد صرفا مزیت خود را به سیاستمداران و قانون‌گذاران اروپایی بفروشد. آنچه اپل را همچنان در دستِ بالای فناوری قرار خواهد داد پذیرفته شدن استانداردهای امنیت کاربران اپل توسط باقی شرکت‌ها و اعمال این استانداردها توسط آنها بر روی محصولاتشان است. کاری که سالهاست وال مارت با شرکت‌های تامین کننده خود و همینطور باقی بازیگران زنجیره تامین می‌کند: مجبور کردن باقی شرکت‌ها به پذیرفتن فناوری‌ها و استانداردهایی که وال مارت می‌خواهد. آنچه به وال مارت قدرت این کار را می‌دهد، سهم بالایش از بازار است. البته که اپل تنها بازیگر اصلی عرصه گوشی‌های هوشمند در ایالات متحده نیست اما تعداد کاربران آن در طی شش سال با رشد ۱۵ درصدی مواجه بوده است و این در حالی است که اندروید تنها شش درصد رشد در تعداد کاربران خود را تجربه کرده است. با این وصف ۵۴ درصد از سهم بازار سیستم عامل گوشی‌های هوشمند آمریکا برای اندروید (گوگل) و ۴۴ درصد برای اپل است. اما در بازار جهانی، اپل بخشی از سهم خود را از دست داده است (۸ درصد در فاصله بین ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶). راه مطمئن برای بدست آوردن سهم از دست رفته خود از بازار برای اپل شاید تقویت آن چیزی است که متمایزش می‌کند: اینجا – در برابر قانونگذاران اروپایی که سرخوش از اجرای GDPR  هستند – و در این لحظه، امنیت و حریم شخصی داده برای کاربران در ایالات متحده آمریکا!

حمایت اپل از وضع استانداردها و قوانین فدرال اعلام جنگ رسمی به رقبای خود است.  حتی آغاز به کار بر روی یک استاندارد عمومی در ایالات متحده می‌تواند شرکت‌هایی مانند آلفابت و فیسبوک را با یک چالش جدی روبرو کند… تن دادن به قوانین فدرال که الزاما خوشایند نیست، الگوریتم‌هایی که باید از نو تنظیم شوند، و مدل‌های سرمایه گذاری و تجارتی که باید از نو بررسی شود می‌توانند کمترین پسامدهای وضع چنین استانداردهایی باشند. و اپل، نه تنها با الگوریتم‌ها و سیاست‌های داخلی خود چندین قدم جلوتر از باقی رقبا خواهد بود، بلکه در تنظیم قانون نقش اساسی ایفا خواهد کرد و در نهایت امکان این وجود دارد که استانداردها و خواست خود را به دیگر شرکت‌های فناوری تحمیل کند – همانطور که یک کاربر خوب اپل از ساعت تا لپ تاپ و گوشی‌اش همه باید اپل باشد تا از امکانات آنها به خوبی بهره ببرد. حقیقت این است که این سخنرانی – و این خواست – یک بازی خارج از خانه برای کوک بود که می‌توان گفت سه امتیازش را کامل به دست آورد. باید دید آیا در نهایت قوانین فدرالی در آمریکا مانند اروپا برای حفاظت از داده‌های کاربران و حریم شخصی آنان تنظیم خواهد شد؟ اگر خواست به ظاهر بشردوستانه و اخلاقی اپل اجابت شود، دستاورد بزرگی هم برای اروپا و هم برای اپل خواهد بود.