فیسبوک اطلاعات شما را جمعآوری میکند حتی اگر عضو فیسبوک نباشید
یکی از نکات قابل توجه جلسه هفته پیش کنگره آمریکا که با حضور مارک زاکربرگ برگزار شد، طرح این نکته بود: در آن جلسه دو روزه زاکربرگ تایید کرد که فیسبوک، اطلاعات آنلاین کاربران را، حتی در صورت نداشتن اکانت در این سایت، جمعآوری میکند. نکتهی جالب و تاملبرانگیز اما اینجاست که تقریباً کاری از دست کاربران برای جلوگیری از این دزدی اطلاعات برنمیآید.
این خبر بهقدری مهم بود که فیسبوک در یک پست وبلاگی آن را تایید کرد و چرایی این کار را برای کاربران توضیح داد. اما فیسبوک به چند نکته اشاره نکرد. مثلاً اینکه «پروفایل سایه» چیست؟ یا اینکه این اطلاعات چه مدت نگهداری میشود؟ همچنین فرآیند جمعآوری این اطلاعات، با استفاده از لیست مخاطبین یک کاربر عضو فیسبوک، توضیح داده نشد.
پروفایل سایه چیست؟
پروفایل سایه به مجموع اطلاعاتی میگویند که سرویسهای اینترنتی از یک فرد جمعآوری میکنند، حتی اگر فرد در آن سرویس ثبتنام نکرده باشد. مدیرعامل فیسبوک در جلسه سوالاتِ کنگره، از وجود «پروفایل سایه» اظهار بیاطلاعی کرد و گفت حتی معنی این عبارت را هم نمیداند.
اما یک سخنگوی فیسبوک به وبسایت ریکود گفته است: ما برای مردم پروفایل سایه نمیسازیم، من از این اطلاعات استفادههای دیگری میکنیم.
چه اطلاعاتی از کاربران غیرعضو جمعآوری میشود؟
فیسبوک به دو روش اطلاعات کاربران غیرعضو را جمعآوری میکند: از طریق تاریخچه مرورگر و از طریق دوستانشان.
روش اول چیزیست که فیسبوک در پست وبلاگی خود هم به آن اشاره کرده است. وقتی کاربران درحال وبگردی به سایتهایی میروند که از سرویسهای فیسبوک (نظیر تبلیغات یا دکمههای لایک یا فالو) استفاده میکنند، این سایتها مجموعهای از اطلاعات آن کاربران را برای فیسبوک میفرستند، حتی اگر کاربران مذکور در فیسبوک حساب کاربری نداشته باشند.
گرچه اگر شما حساب کاربری نداشته باشید، این اطلاعات ارزش کمتری خواهند داشت. زیرا فیسبوک از اطلاعاتی که به وسیله تاریخچه مرورگرها جمعآوری کرده، برای نشاندادن تبلیغات هدفمند (Targeted Ads) استفاده نمیکند، اما از اطلاعات دیگری نظیر آدرس آیپی (IP Address) برای نشاندادن تبلیغاتی در جهت ترغیب شما به عضویت در فیسبوک استفاده میکند. درواقع هرچند فیسبوک از تاریخچه مرورگر شما پول درنمیآورد، اما پول هنگفتی خرج میکند تا شما را به جمع کاربرانش اضافه کند.
روش دوم جمعآوری اطلاعات از طریق آپلود لیست مخاطبین (Contact List) است. بسیاری از مردم هنگام ثبتنام، به فیسبوک اجازه دسترسی به لیست مخاطبینشان را میدهند. این کار در ظاهر برای پیدا کردن راحتتر دوستان و آشنایان است، اما به هرحال آنها اطلاعات تعداد زیادی از کسانی که میشناسند را در اختیار فیسبوک قرار میدهند که طبعاً بخشی از آنها در این سایت عضو نیستند. اطلاعاتی که در اکثر مواقع چیزی بیشتر از تنها یک شماره تلفن است (اطلاعاتی مثل آدرس، سن، جنسیت، اطلاعات شبکههای اجتماعی دیگر و…).
فیسبوک با این اطلاعات چه میکند؟
بنا بر پستی که در وبلاگ فیسبوک منتشر شده، بخشی از اطلاعاتی که از طریق تاریخچه مرورگر کاربران جمعآوری میشود صرف تجزیه و تحلیل میشود. مثلاً توسعهدهندگان سرویسها بابت پولی که به فیسبوک پرداخت میکنند میتوانند از این اطلاعات برای محصول خود (مثلاً برای یک اپلیکیشن) استفاده کنند. همچنین گفته میشود از این اطلاعات برای مقاصد امنیتی (به طور مثال تشخیص رباتها) هم استفاده میشود:
ما با استفاده از اطلاعاتی که از تاریخچه وبگردی مردم جمعآوری میکنیم میتوانیم در بهبود امنیت آنها موثر باشیم. مثلاً وقتی اگر شخصی از یک آیپی جدید بخواهد به یک اکانت دسترسی پیدا کند، ما به دارندهی اکانت ایمیل میزنیم تا مطمئن شویم که آن شخص خود صاحب اکانت است.
اما اطلاعات لیست مخاطبین بسیار «جذابتر» است. فیسبوک میتواند از طریق اطلاعات شخصی که در فیسبوک عضو نیست، دو نفر که عضو فیسبوک هستند ولی با یکدیگر دوست نیستند را به هم معرفی کند. فرض کنید شما عضو فیسبوک نیستید، اما ایمیل یا شماره تلفن شما با یک اسم واحد در لیست مخاطبین دونفر از دوستانتان که عضو فیسبوک هستند ولی یکدیگر را نمیشناسند، ثبت شده باشد. پس فیسبوک احتمال میدهد که آن دو شخص ممکن است تا حدودی یکدیگر با بشناسند و بخوانید با هم دوست شوند. پس آن دو را به هم معرفی میکند. به تصویر زیر دقت کنید:
فیسبوک این اطلاعات را چه مدت نگه میدارد؟
به گفته فیسبوک، اطلاعات کاربران غیرعضو که توسط تاریخچه مرورگراشان و از طریق سایتهایی که دارای دکمه لایک، فالو و… هستند، جمعآوری میشوند تا ۱۰ روز و اطلاعات کاربران عضو تا ۹۰ روز نگهداری میشود. اما نکته اینجاست که کمتر کاربری به یکباره ده روز آفلاین میشود، یعنی کاربران به طور دائم در حال بازدید سایتهایی هستند که از اسکریپتهای فیسبوک استفاده میکنند. به طور خلاصه در عمل اطلاعات کاربران خیلی بیشتر از ۱۰ روز نزد فیسبوک باقی میماند. شاید تا همیشه.
آیا راهی وجود دارد که فیسبوک اطلاعات شما را جمعآوری نکند؟
خیر! شما همیشه در حال بازدید از سایتهایی هستید که اطلاعات شما را برای فیسبوک میفرستند. برای جلوگیری از این کار شاید بتوانید از اینترنت استفاده نکنید (!) اما همیشه دوست یا فامیلی دارید که با عضویت در فیسبوک اطلاعات شما در اختیار آنها قرار میدهد.
منبع:
https://www.recode.net/2018/4/20/17254312/facebook-shadow-profiles-data-collection-non-users-mark-zuckerberg