پاهایت را جمع کن
نشستن با پاهای باز در وسایل حمل و نقل عمومی در کنار زنان و اشغال فضای نشستن آنها و تماس بدنی ناخواسته با آنها از طرف مردان مصداق آزار جنسی است. چند روایت از این نوع نشستن‌ها و واکنش‌ها به آن در این گزارش نقل شده است.
«آزار جنسی» محدوده وسیعی از رفتارها را در بر میگیرد. از مزاحمت‌های خیابانی گرفته تا سوء‌استفاده و تجاوز جنسی. آزار می‌تواند در شرایط مختلفی اتفاق بیفتد. مثلا در مدرسه، دانشگاه، محل کار و یا حتی در تاکسی و اتومبیل‌های مسافربر. بله؛ حتی در تاکسی.
اگر شما از آن دسته آقایانی هستید که بدون توجه به فضای محدود اتومبیل‌های مسافربر با راحتی هر چه تمام‌تر روی صندلی می‌نشینید و اصلا حواستان نیست که تماس بدنتان با خانمی که کنار شما نشسته است، او را اذیت می‌کند، یعنی شما دارید به آن فرد آزار می‌رسانید و دقیقا شما مخاطب این گزارشید.
اصلا مهم نیست که شما این کار را عامدانه انجام می‌دهید یا برایتان یک عمل سهوی است. مهم آزاری است که شما خواسته یا ناخواسته به جنس مخالفتان می‌رسانید و حقوق او را نقض می‌کنید. کمی فکر کنید؛ شما سوار تاکسی می‌شوید و خانمی که پیش از شما سوار ماشین شده است، خودش را تا جایی که می‌تواند، جمع می‌کند و به شیشه ماشین می‌چسباند تا با شما تماس جسمی نداشته باشد اما شما عین خیالتان نیست و فکر می‌کنید این حق شماست که هر طور راحتید، بنشینید. این تصویر ذهنی برایتان آشنا نیست؟
اگر کلمه «آزار» برایتان برخورنده است و با خودتان می‌گویید که شاید در اتومبیل راحت بنشینید اما هیچ تماسی با جنس مخالفتان ندارید؛ در پاسخ به شما باید گفت که شاید اسم عمل شما «آزار جنسی» نباشد اما مصداق بارز خشونت فیزیکی و روانی علیه زنان و نقض حقوق و اخلاق شهروندی است.
شاید پاراگراف‌های ابتدایی این مطلب از نظر شما بیش از حد صریح و برخورنده باشد و فکر کنید ناشی از یک نگاه بیش از اندازه جنسیتی است اما نگارنده این مطلب اصلا بر آن نیست که یادداشتی در حمایت از حقوق زنان بنویسد. ما فقط داریم درباره یک عمل زشت و زننده صحبت میکنیم که نه تنها در جامعه ما که در بسیاری از جوامع خارجی نیز شایع است تا جایی که زنان ترکیه در واکنش به این عمل زشت برخی از مردان کشورشان در وسایل نقلیه عمومی یک کمپین اعتراضی تشکیل داده‌اند که نامش را گذاشته‌اند: «پاهایت را جمع کن» و «جای من را اشغال نکن».
این کمپین که به همت زنان ترکیه تشکیل شد، در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفت و تصاویری با این مضمون در فضای مجازی منتشر شد که ناشی از نارضایتی بسیاری از زنان از این رفتار غیراخلاقی برخی مردان است.
هر روز تعدادی از زنان مورد این نوع آزار قرار می‌گیرند اما معمولا برای حفظ شأن و جایگاه خودشان واکنشی به این عمل این مردان نشان نمی‌دهند و سکوت پیشه می‌کنند. در صورتیکه این موضوع بر روی آنها تاثیرات روانی دارد و نمی‌توان، این موضوع را نادیده گرفت.
این گزارش با همکاری مخاطبان نوشته شده است.
روایت‌های شهروندی
روایت اول ـ خانم بی‌نام: «من یک خانم شاغل هستم و سال‌ها برای رفت و آمد به محل کارم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کردم و باید بگویم که بارها و بارها برای خودم این مشکل پیش آمد وقتی که سن کمتری داشتم، خجالت می‌کشیدم که اعتراض کنم و سعی می‌کردم که خودم را جمع‌تر کنم تا جایی که بعضی وقت‌هامجبور می‌شدم قبل از رسیدن به مقصد از تاکسی پیاده بشم وقتی هم که مسن‌تر شدم و روی اعتراض را پیدا کردم با واکنش گاهی وقتها بی‌تفاوت و بعضی مواقع بی‌ادبانه مردان مواجه شدم. من فکر میکنم اشکال فرهنگی است و باید روی تربیت پسرانمان بیشتر کار کنیم.»
روایت دوم ـ سحر. ن: «راستش برای منم خیلی پیش اومده. مسافت‌های کوتاه داخل شهرو بازم میشه تحمل کرد متاسفانه تو مسافت‌های بین شهری خیلی خیلی آزاردهنده است. هرچقدرم ما خودمونو کنار می‌کشیم که اینجور آقایون راحت‌طلب و خودخواه لااقل یه کمی خودشونو جمع و جور کنن انگار نه انگار یعنی حتماً باید بهشون توهین کرد و داد و بیداد راه انداخت دیگه. واقعاً متاسفم. چرا من خانم باید از ابتدای مسیر تا مقصد به سختی بشینم به خودم عذاب بدم ولی آقای مثلا محترمی کنار بنده نشسته راحت راحت با خودخواهی کامل خم به ابرو نیاره همون مقدار کرایه رو من هم دارم می‌دم پس چرا به من ظلم میشه همیشه چرا همیشه من باید معذب بشینم؟»
روایت سوم ـ دختر دانشجو: «من یه دختر دانشجو هستم و به واسطه این مدام از تاکسی برای رفت و آمد استفاده میکنم. متاسفانه بارها شاهد همچنین برخورد زننده و دردناکی نسبت به خودم بودم. کاش اون آقای بیمار فکری و جنسی که این حرکت زشت رو انجام میده می‌دونست که چقدر خانم‌ها بابت این موضوع ناراحت می‌شن. اینکه چقدر از لحاظ روانی اذیت می‌شن و ساعت‌ها بعد از اون اتفاق دردناک همچنان ذهنشون آشفتس. چرا یه مرد باید به خودش اجازه بده این کارو بکنه. خواهش میکنم، خواهش میکنم، نکنید این کارو. به ناموس خودتون به دخترای سرزمین خودتون احترام بزارین. شماها همون مردایی هستین که اگه خدای ناکرده اتفاقی توی مملکت افتاد و جنگی شد انتظار داریم از ما دفاع کنید. از دخترا و زن‌های مملکت خودتون. اون وقت شماها اینجوری میخواین از ناموستون دفاع کنید. در مقابل دشمن چه حرفی واسه گفتن دارین؟ میخواین بگین غلط میکنی به ناموس من تعرض کنی. تویی که خودت این کارو می کنی میخوای اینو بگی؟»
روایت چهارم ـ مینا: «من بارها و بارها با این موضوع مواجه شدم.اوایل واکنش نشون می‌دادم ولی هربار این جوابو می‌شنیدم که ناراحتی سوار نشو. دیگه واکنش نشون نمی‌دم ولی تا رسیدن به مقصد خودخوری میکنم. تا حدی که وقتی میرسم محل کارم کاملا عصبانیم.»
روایت پنجم ـ ت. الف: «واقعا فرقی نمیکنه چقدر مواظب خودمون باشیم، بالاخره توی تاکسی توسط برخی آقایون گیر می‌افتیم، واقعا شرایط ناراحت‌کننده‌ای است، گاهی اوقات از این همه بی‌ملاحظگی شگفت‌زده می‌شم، چطور ممکنه متوجه نباشه که اینکارش چقدر آزاردهندس؟ معمولا ازشون با احترام می‌خوام درست بشینن ولی جوابی بجز توهین از اکثرشون نشنیدم. به همین خاطر الان یکی، دو سالی میشه که به هیچ عنوان صندلی عقب نمی‌شینم، واقعا امیدوارم کم‌کم با اینکار متوجه بشن که حتی کنارشون نشستنم آزاردهندس و امیدوارم کمی به فکر بیفتن.»
روایت ششم ـ مشکات: «چند وقت پیش سوار تاکسی شدم و کنارم یه آقایی نشسته بود که انگار اصلا حواسش نبود منم تو ماشینم. بهش اعتراض کردم که آقا لطفا جمع‌تَر بشینید. اون خیلی ب ادبانه جواب داد که بیام رو سر تو بشینم؟ من خیلی از جوابش بدم اومد و از این بیشتر ناراحت شدم که راننده هیچ واکنشی نشون نداد.»
من هم به عنوان یک مرد از نشستن در صندلی عقب بسیار اذیت میشوم وقتی با خانم ها هم صندلی می شوم. وقتی پیاده میشوم پا درد میگیرم از بس مجبورم خودم را فشار دهم تا تماسی پیدا نکنم. تا مبادا جلوی همه با لحن تند زنانه به من خطابی کنند و چیزی بگویند. اگر مسافت دور باشد آنقدر صبر میکنم تا صندلی جلو بنشینم که گاه مسابقه برای آن زیاد میشود. تمام بدن آدم درد میگیرد تمام مسیر خودت را بفشاری.
به نظرم بحث زنانه مردانه نیست راه حل احتمالا همان سوار نکردن ۳ نفر در صندلی عقب هست وگرنه آدم بی ملاحظه در خانم و آقا هر دو وجود دارد. هم مرد هم زن اذیت میشوند. حتی وقتی مردی کنار مرد دیگری می نشیند باز آزار دهنده است چه برسد زن و مرد کنار هم باشند.
ما توی یه جامعه مریض زندگی میکنیم
ولی بازم خیلی ها هستن رعایت میکنن ولی بازم اونایی که رعایت نمیکنن بیشتر تو معرض توجه هستن و روشون فکوس هست
من خودم وقتی خانومی کنارم بشینه خودم رو جمع تر میکنم ! حالا هرچی میخواین کامنت بی معنی و توهین امیز بزارید برام :/
ولی جدی خانوم ها همیشه این مشکل دارن ؟ تا بحال نشده کسی کنارشون بشینه این کار رو نکنه ؟
درود بر آقای عناصری که بسیار منطقی به مساله ی طرح شده در یادداشت پاسخ دادن.متاسفانه باب شده که نویسندگان خانم یک طرفه همه چیز رو تحلیل کنن.باور بفرمائید اگر تحلیلتون رو نه بر مدل های ذهنی بلکه بر واقعیت استوار سازید قطعا به نتایج دیگه ای میرسید
آنچه نویسنده آورده تجربه زیسته بسیاری از زنان است. حالا اگر زنی شاغل باشد و تردد درون شهری برایش الزامی غیر قابل تغییر با این تجارب بیشتر مواجه می شود. من در اغلب موارد وقتی به آقایان بی ملاحظه تذکر می دهم با پاسخهای حقارت بار یا اهانتهای شدید روبه رو شدم که بعضا بار جنسی هم داشته و جالب آنکه در همه موارد راننده تاکسی کمترین واکنشی نداشته است. بدترین رویداد این بود که زمانی اول صبح به قصد رفتن به سر کار سوار تاکسی شدم به آقایی که خیلی بی ملاحظه نشسته بود تذکر دادم اون ابتدا بد برخورد کرد و بعد مجبور شد نشستنش را اصلاح کند ولی موقع پیاده شده حرف بسیار بدی زد گفت خیلی بی اعصابی امیدوارم شبهای دیگه مثل دیشب بهت بد نگذره. دیگر مسافران تاکسی مرد بودند ولی هیچ یک هیچ واکنشی نداشتند. از آن پس ترجیح می دهم آنقدر منتظر بمانم که بتوانم جلو بنشینم.
چرا فکر میکنین این گونه مردها حواسشون نیست؟
اتفاقن خوب هم حواسشون هست.
در واقع با گشاد و پهن نشستن قصد دارن نهایت تماس را با خانم کناری خود ایجاد کنن و این یک جور مریضی جنسی هست.
بدون شک و با قاطعیت میگم هر مردی پاهای خودش را باز میکنه توی تاکسی و جای زیادی میگیره مرض جنسی داره و از قصد میخواد تماس بیشتری با پاهای خانم کناری ایجاد کنه.
دوست عزیز، این مساله ای که تعریف کردید اصلا مختص به مردان نیست. بسیاری از زنان هم به ترتیبی که در متن تعریف شده به شدت آزاردهنده هستند. من مطمئن نیستم که برای یک اکتیویست فمینیست اساسا اهمیتی داشته باشد که مساله را پیگیری کند ولی به سادگی با مشاهده ی میدانی و گردآوری روایت های مردان، مشخص میشود که بسیاری از زنان در تاکسی و فضاهای عمومی هم رفتار آزاردهنده ای نسبت به مردان دارند. از اتفاق، بر اساس تجربه ی زیسته ی من، بسیاری از زنان که در تاکسی مینشینند اصلا حدود تماس بدنی را رعایت نمیکنند.
شک دارم در این گزاره «بسیاری از زنان در تاکسی و فضاهای عمومی هم رفتار آزاردهنده ای نسبت به مردان دارند» چندان صادق باشید شاید شمار کمی از زنان بی ملاحظه باشند ولی بسیاری را قویا شک دارم
شک شما، حقیقت و تجربه ی زیسته رو تغییر میده؟ شاید شما نسبت به هر صدای انتقادی که بلند میشه شک داشته باشید و نخواهید برای کمک به او کاری بکنید. ما داریم درباره ی روابط انسانی صحبت میکنیم نه ایدئولوژی، که نیاز به ایمان یا شک داشته باشه. در گزارش به طور عام درباره ی مردان صحبت شده، و من خواستم مساله رو جنسی نبینیم. حالا شما میتونید شک داشته باشید، ولی واقعیت جامعه و آن چه حقیقتا رخ میده با شک شما تغییری نمیکنه. متاسفانه گرایش بسیار قوی و شدیدی هست که هر چه زنان میگن رو درست به شمار بیاره و هر چه مردان بگن رو مشکوک. به این ترتیب ما به جامعه ی سالم و بهتر نمیرسیم. البته شما و همکاران و همفکرانتون میتونید به سمت داشتن جامعه ی بهتر فقط برای زنان پیش برید. ما یاد گرفتیم که وقتی یک پژوهش بر اساس روایت انجام میشه، برای کمک به پیراسته شدن و تقویت اون گزارش روایتی، از انباشت روایات استفاده کنیم نه از شک کردن در صدای مخالف.
خانم فریبا نظر شما به هیچ وجه ملاکی برای صداقت من نیست. خیلی متاسفم که از حداقل احترام به مخالفتون عاجز هستید. عمیقا متاسفم.
چیزی که اصلن به اون توجه نمی‌شه این‌ه که خیلی از آقایان مطلقن قصد آزار یا مزاحمت ندارن. طرز نشستن بیشتر آقایون این‌طوریه. الزمان ربطی هم به فرهنگ نداره. خود من که یه مرد هستم بارها و بارها باید به آفای کناردستی‌م تذکر بدم: آقا یه کم جمع‌تر بشین. تذکر مکرر این مساله البته می‌تونه تا حدی چاره ساز باشه اما در نهایت چندان فایده‌ای نداره. و چیز دیگری که مطلقن به اون هم توجه نمی‌شه این‌ه که چرا اصلن صندلی عقب باید سه نفر بشینه!! به نظرم باید به شرکت تاکسرانی فشار آورد که صندلی عقب دو مسافر سوار کنه، نه سه مسافر! در مورد مترو و اتوبوس هم که داستان متفاوت‌ه.
اما نظر من مخالف نظر شماست و معتقدم که درصد بیشتری از مردا قصدشون آزار هست. البته اگر قصدشون آزارم نباشه بازم توجیه این عمل زشت با این جمله که طرز نشستنشون اینجوریه درست نیست. مردی حق نداره چنین آزاری به خانمی برسونه و باید برای حل این مشکل فرهنگی تلاش کنیم