برجستگی «مسئله فرهنگ» برای گرامشی هرگز ناشی از سرخوردگی از سیاست و اجبار تحمل حبس نبوده است. در بحبوحه جنگ داخلی و مصایب بلشویک‌ها برای دفاع از انقلاب در روسیه، آنچه نظر گرامشی را به خود جلب کرده، «راه زندگی» جدیدی است که بناست توسط کمونیست‌ها و به‌واسطه خود کارگران پیش پای جامعه گذاشته شود.
به بهانه حضور باب جسوپ، نظریه‌پرداز مشهور دولت و سخنرانی‌اش در دانشگاه تهران، گفت‌وگویی با ابراهیم توفیق در مورد موانع اندیشیدن به دولت در ایران داشتیم.
