کرونا ایرانیان را بیمارتر کرد

پاندمی کرونا، ایرانیان را بیمارتر کرده است. آمارهای رسمی از بالاتر رفتن میزان ابتلا به انواع بیماری در ۱۵‌ ماه گذشته وجود ندارد، اما آنطور که متخصصان انواع بیماری روایت می‌کنند، در نتیجه کاهش میزان مراجعه‌ به مطب‌ها و مراکز درمانی در سال گذشته به‌دلیل هراس از کرونا، معاینه‌های دوره‌ای به تأخیر افتاد و مراجعه‌های بعدی حکایت از ابتلا به بیمار‌ی‌‌های حادتری داشت. در کنار همه اینها، ابتلا به کرونا، افراد را درگیر  بیماری‌های جدیدتری کرد. هر چند گروهی هم پس از ابتلا به کرونا، متوجه بیماری‌هایشان شدند. متخصصان قلب و عروق می‌گویند در این دوران، میزان درگیری‌های قلبی ناشی از استرس افزایش پیدا کرده است.

بیماری‌های مربوط به اعصاب و روان، رشد داشته و میزان مراجعه برای درمان دیابت‌ها و فشارخون‌ از کنترل خارج شده، هم بالا رفته است. بیماری‌هایی که نشات گرفته از یک عفونت هستند، با شیوع ویروس، تشدید شدند، مثل بیماری‌های کلیوی که مبتلایان را بیشتر در معرض خطر قرار داد. بیماران دیابتی هم بیشتر درگیر شدند، به‌طوری‌که متخصصان بیماری‌های عفونی می‌گویند، کرونا ابتلا به دیابت را بالا برد. هر چند به‌گفته آنها، عوارض برخی بیماری‌ها بین ۵ تا ۱۰ سال طول می‌کشد تا مشخص شود اما پیش‌بینی می‌شود کرونا، ابتلا به انواع بیماری‌ را افزایش داده است. ماجرا اما تنها به بیماری‌های جسمی محدود نمی‌شود. کرونا عارضه‌های عصبی را هم شایع‌تر کرد و به‌گفته روانشناسان و روانپزشکان، استرس و اضطرابی که در دوران شیوع کرونا گریبانگیر مردم شد، خیلی‌ها را درگیر بیماری‌های سایکوسوماتیک یا همان بیماری‌های روان‌تنی کرد.

بیماران قلبی عروقی دیر مراجعه می‌کنند

مسعود قاسمی، رئیس انجمن قلب و عروق هم ماجرای بیمارتر شدن ایرانیان در دوران شیوع کرونا را تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «ابتلا و شیوع کرونا، تأثیر بسیار زیادی در بروز، تشدید و افزایش عوارض بیماری‌های مختلف داشته است.  یکی از مهم‌ترین آنها، بیماری‌های خاص است، مثل بیمارانی که به‌دلیل نارسایی مزمن کلیوی دیالیز می‌شوند، بیماری‌های خونی و ژنتیک دارند، ابتلا به سرطان دارند و… این افراد به‌طور مرتب نیاز به مراجعه به مراکز درمانی و بهداشتی دارند اما با شیوع کرونا، مردم کمتر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.»

به‌گفته قاسمی، این بیماران در وضعیت وخیم‌تری قرار گرفته‌اند و درصورت مراجعه هم به‌طور طبیعی با مشکلات و کمبودهای بیشتری برای حفظ سلامت و درمان خود مواجهند؛ «بی‌تردید در دوران کرونا امکانات و تجهیزات پزشکی به‌دلیل تمرکز بر درمان بیمارن کرونایی، با کمبودهای زیادی برای سایر بیماران مواجه شده، کادر درمان، امکانات و تجهیزات پزشکی و بیمارستانی و همچنین تخت‌های بیمارستانی اغلب درگیر پاندمی کرونا هستند، به همین دلیل امکان پاسخ‌دهی به بسیاری از بیماران فراهم نیست.» این متخصص به مراجعه نکردن به مراکز درمانی به‌دلیل ترس از ابتلا هم اشاره می‌کند؛ «در خانه ماندن بیماران و مراجعه نکردن برای پیگیری درمان، منجر به تشدید بیماری‌های آنها شده است.»

او تأکید می‌کند که تأخیر در مراجعه بیماران برای پیگیری درمان و بررسی وضعیت جسمانی، بیش از همه روی ابتلا به سرطان زنان ازجمله سرطان پستان و در میان مردان، در سرطان مثانه و پروستات دیده می‌شود؛ «سرطان دستگاه گوارش به‌خصوص سرطان روده هم مشکل شایعی است که با تشخیص به‌موقع و گاهی تنها با یک معاینه یا آزمایش ساده می‌توان مانع از ابتلا به آن شد، درصورتی که با شیوع ویروس کرونا و کم‌توجهی به این بیماری مهم که در ایران هم بسیار شایع است، بیشتر به ابتلای آن دامن زده شده است.»

به‌گفته رئیس انجمن قلب و عروق، این اتفاق برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی هم رخ داده است؛ «بررسی‌ها نشان می‌دهد، تأخیر در مراجعه برای درمان به موقع بیماری‌های عروق کرونر به‌دلیل ترس مردم از مراجعه به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، منجر به انفارکتوس و مرگ گروهی از بیماران شده است. به همین دلیل هم براساس آمارهای ما، میزان مرگ‌ومیر ناشی از این اختلال قلبی، در دوران کرونا افزایش پیدا کرده است.» براساس اعلام این متخصص، اختلالات ضربان قلب و آریتمی‌ها، موضوع مستقل دیگری است که   نیاز به پیگیری سریع و درمان دارد و نباید از آنها غافل شد، چرا که اگر بیماری از مرحله خاصی بگذرد، اگر تکرار شود، بسیار خطرناک می‌شود.

احتمال افزایش سکته مغزی

کرونا منجر شد تا اختلالات جدیدی گریبانگیر افراد شود. فرهاد عصارزادگان، متخصص مغز و اعصاب در این‌باره به همشهری می‌گوید که تأثیر شیوع کرونا بر بیماران اعصاب و روان   باید از دو منظر، مورد بررسی قرار گیرد؛ یکی بیمارانی که مشکل اعصاب و روان دارند و به‌دلیل شیوع کرونا، میزان مراجعه آنها کمتر و منجر به تشدید بیماری‌شان شد. دوم بیمارانی که پس از ابتلا به کرونا، دچار مشکلات نورولوژیک شدند.

در مورد اول، باید گفت که توجه به این بیماران که مدت زیادی مبتلا به‌ ام‌اس، صرع، تشنج یا سکته مغزی بودند، باید بیشتر شود، چرا که آنها در فاصله‌های منظمی باید تحت درمان قرار گیرند تا بیماری‌شان شدت نگیرد، درحالی‌که شیوع کرونا، زمانبندی مراجعه آنها به پزشک را مختل کرد. خیلی از مطب‌ها تعطیل شدند و پزشکان‌شان در دوره‌هایی فعالیت را متوقف کردند، بنابراین این مراجعه نکردن، حالشان را وخیم‌تر کرد. در مورد بیمارانی هم که بعد از ابتلا به کرونا، دچار مشکلات نورولوژیک می‌شوند ابتلا به کرونا، فرایند لخته‌پذیری در مغز را آسان می‌کند و احتمال سکته مغزی را بالا می‌برد.

تشدید بیماری‌های قندی

از میان تمام افراد در گروه‌های پرخطر ابتلا به کرونا، به‌طور مرتب از مبتلایان به دیابت یاد می‌شود. آنها بالاترین جمعیت در خطر ابتلا به کرونا را دارند و میزان مرگ‌ومیرشان هم بیشتر است.  امیرکامران نیکوسخن، مدیرعامل انجمن دیابت و رئیس هیأت مدیره شبکه ملی پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر در این‌باره به همشهری می‌گوید: «ابتلا به بیماری و همچنین داروهایی که برای درمان کرونا مصرف می‌شود، مانند کورتون به‌شدت باعث افزایش قند خون این افراد می‌شود. به همین دلیل بهبودی و همچنین مقاومت آنها در برابر بیماری، کاهش پیدا می‌کند.»

او یکی از دلایل شدت بیماری در میان این افراد را به تعویق انداختن مراجعه به پزشک می‌داند: «به بیماران دیابتی توصیه می‌شود در مدت شیوع بیماری کرونا حتما قند خون خود را کنترل کنند و درصورت ابتلا، چندین بار در روز میزان قند خونشان بررسی شود. برخی از بیماران چندین ‌ماه است که به پزشک مراجعه نکرده‌اند و بعضی از خوردن داروهایشان خودداری می‌کنند.» به‌گفته او، بررسی‌ها نشان داده، بسیاری از افراد پس از ابتلا به کرونا، متوجه ابتلایشان به بیماری دیابت شده‌اند، یعنی میزان خفیف قند خون بالای آنها با افزایش استرس و مشکلات دیگر این بیماری، تبدیل به دیابت شده است؛ «فدراسیون بین‌المللی دیابت اعلام کرده دومین گروه تأثیرپذیر در مقابل کرونا، پس از بیماران قلبی – عروقی، بیماران دیابتی هستند.»

تسریع روند بیمار شدن

متخصصان بر سر افزایش بار بیماری در دوران کرونا با هم به توافق رسیده‌اند، آنها می‌گویند شیوع کرونا، تغییرات زیادی در شاخص سلامت ایجاد کرده، یکی از آنها حمیدرضا شاعری، رئیس انجمن ایدز است که به همشهری می‌گوید: «با شیوع کرونا وضعیت سلامت بشر دچار تغییر شده و جامعه بیمار‌تر شده ‌است. روند بیمارتر شدن هم ناشی از تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ویروس بر سلامت انسان است.

این ویروس تعداد مرگ‌ها را بالا برده و همین مرگ‌ها به‌طور غیرمستقیم بر افراد دیگر تأثیر منفی گذاشته که خود بر روند بیمارتر شدن افراد جامعه نقش داشته است.» به‌گفته شاعری، تأثیرات این بیماری بر تمام ارگان‌های بدن ثابت شده و با اینکه گفته می‌شود میزان مراجعه مردم برای پیگیری بیماری‌شان، کمتر شده اما تأکید می‌شود که در برخی تخصص‌ها، اتفاقا، میزان مراجعه بالا هم رفته است؛ «همه مردم غیرمستقیم بیمارتر از دوران قبل از شیوع کرونا شده‌اند.»

توجه به مشکلات سالمندان در دوران کرونا

کرونا بر افزایش ابتلا به بیماری‌های مرتبط با عملکرد مغز هم تأثیر گذاشته است. معصومه صالحی، مدیر انجمن دمانس و آلزایمر بر پیشرفت بیماری‌هایی مثل دمانس در این دوران، تأکید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «دیر مراجعه کردن این بیماران برای شروع درمان، بررسی و معاینات دوره‌ای باعث تشدید بیماری شده است. سال گذشته میزان مراجعه بسیار پایین بود، همین موضوع سبب شد تا امسال، موارد مراجعه دو برابر شود که شاید یکی از دلایل آن بروز مشکلات بیشتر اعصاب و روان در خانواده‌هاست.»

به‌گفته او، ترس از ابتلا به بیماری و نبود شرایط لازم برای برقراری ارتباط باعث به‌وجود آمدن وسواس، ترس و اختلافات خانوادگی می‌شود. این مشکلات، تنش‌‌ها را بسیار زیاد می‌کند و در مورد سالمندان، شکل دیگری به‌خود می‌گیرد. سالمندان نیاز به توجه، دیدار و مراقبت بیشتری دارند که امکان انجام این اقدامات در دوران شیوع کرونا بسیار کمرنگ‌تر شده است.» به‌گفته صالحی در انجمن آلزایمر هم طرحی به نام «حساس؛ یعنی حفظ سلامت افراد سالمند» درنظر گرفته شده بود، اما پس از شیوع کرونا فعالیت‌های آن مجازی برگزار می‌شود که جای برنامه‌های حضوری را نمی‌گیرد.

کمبود امکانات برای بیماران غیرکرونایی

ناصرقاسم‌زاده، دبیر انجمن حمایت از سلامت و بهداشت روان جامعه به کمبود امکانات برای بیماران غیرکرونایی اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «در کشورهای پیشرفته، بخشی از مراکز خصوصی و دولتی درمانی برای بیماران غیرکرونایی درنظر گرفته شده تا درمان به‌موقع ‌خودشان را داشته باشند. اما در ایران به‌دلیل کمبود تخت و فضای درمانی، امکان برخورداری از چنین فضا و امکاناتی وجود ندارد.»

به‌گفته او، تأثیرات اصلی کرونا بر سلامت روان و جسم با ارائه آمار و اعداد دقیق، در طولانی‌مدت میسر است، اما نکته‌ای که می‌توان گفت این است که شاید بیماری که در شرایط عادی با مراقبت و معاینه منظم، ۱۰سال بتواند زندگی کند در دوران کرونا، این مدت به نصف کاهش می‌یابد. او با اشاره به مراجعه دیرهنگام بیماران به مراکز درمانی و تأثیر آن بر بیمارتر شدن، می‌گوید: «علاوه بر ترس از ابتلا به بیماری کرونا در این مکان‌ها، بسیاری از مراکز درمانی امکانات کافی برای رعایت فاصله اجتماعی ندارند و بیماران کمتر تمایل به مراجعه دارند. همه اینها در حالی است که بیمارستان‌ها هم از تجهیزات لازم و کافی مثل تخت برای عمل جراحی و بستری‌های غیرکرونایی برخوردار نیستند و همین موضوع می‌تواند انجام جراحی‌های ضروری را به تعویق بیندازد.»