در جستجوی منشأ تبعیض
کالیبان و ساحره | سیلویا فدریچی | ترجمه مهدی صابری
سیلویا فدریچی پژوهشگر برجسته فمینیست-مارکسیست ایتالیایی و از فعالین جنبش زنان ۱۹۶۰ تا کنون است. عموماً او را با جنبش «کارزار بینالمللی حق مزد برای کارِ خانگی» می‌شناسند. مسئله محوری پژوهش‌هایش تبعیض علیه زنان و امکانِ رهایی از آن است.
کتاب کالیبان و ساحره جست‌وجوی منشأ تبعیض علیه زنان در گذار از فئودالیسم به سرمایه‌داری است. ویژگی منحصر به فرد این پژوهش، بازاندیشی توسعه سرمایه‌داری از منظر فمینیستی و نوشتنِ تاریخی است که در تاریخِ سرمایه‌داری مارکس غایب است. به زعم نویسنده، مارکس تاریخ سرمایه‌داری را تنها از منظر پرولتاریای مزدبگیر صنعتی و با تاکید بر سلب مالکیت زمین واکاوی می‌کند و به بازتولید اجتماعی و جایگاه زنان توجه نمیکند. از این‌رو فدریچی با تاکید بر جدایی تولید از بازتولید نیرویِ کار(تولید مثل) نشان می‌دهد که چگونه در فرایند انباشت بدوی، جایگاه زنان به دلیل جدایی تولید و بازتولید نیروی کار تنزل پیدا کرد و بازتولید به امری زنانه و بی‌ارزش بدل شد. در اثر این جدایی، مجموعه‌ای از فعالیت‌های بازتولیدی که دیگر اقتصادی نیستند، به عنوان فعالیت طبیعی، جنسیتی و به عنوانِ کار زنان شناخته می‌شوند، شکل می‌گیرد. در جامعه سرمایه‌داری بدن برای زنان همان نقش کارخانه برای کارگران مزدبگیر را داشته است، که حوزه اصلی استثمار و مقاومت است.
همچنین در این کتاب، درباره «سیاست بدن» در ساختارِ سرمایه‌داری بحث می‌شود؛ سیاستی که برای تثبیت نظم اقتصادی و اجتماعی، روی بدن متمرکز می‌شود. زیرا لازمه استقرار و بقای منطقِ تولید با سودِ بیشتر، دگرگونی نیروی فردی به نیروی کار است. فرآیند انضباط‌بخشی بدن توسط نیروهای بورژوا، کلیسا و دولت صورت می‌گیرد. سیاستی که به دنبال نابودی کالیبان: سوژه شورشی است و اعمال آن با شکل‌گیری فلسفه مکانیکی و مسئله بحرانِ کار و ساختِ جرایم نوزادکشی و سقط جنین بدن و… فراهم شد. ساحره‌کشی به مدت سه سده نشان می‌دهد که سرمایه‌داری برای تکوین خود باید قدرت زنان را نابود می‌کرد، قدرت زنانی سرکش که بر بدن خود کنترل دارند و جرات تنها زیستن دارند.
در نهایت مسئله تبعیض علیه زنان نه صرفاً پیامد سرمایه‌داری بلکه لازمه تکوین و شکل‌گیری آن است؛ زیرا فرآیند اصلی شکل‌گیری سرمایه‌داری، انباشت بدوی است که علاوه بر سلب مالکیت ابزار تولید، انباشت تفاوت‌ها و تقسیم‌بندی درون طبقه کارگر است که سلسله مراتب جنسیت و نژاد در آن ساخته و به اصل بنیادی سلطه طبقاتی و شکل‌گیری پرولتاریا مدرن می‌شود.
فدریچی، با هدف برپایی بدیلی برای جامعه سرمایه‌داری به موضوع «گذار سرمایه‌داری» پرداخته است. در کتاب او فرایند تاریخی انباشت بدوی از منظر بازتولید اجتماعی در پاسخ به پرسش‌های معاصر فدریچی به عنوان یک فعال قدرت زنان تبیین شده است.
کالیبان و ساحره – سیلویا فدریچی – ترجمه مهدی صابری – نشر چشمه – ۱۳۹۷ – ۴۳۹ صفحه – ۴۴۰۰۰ تومان