از تامین تا کنترل اینترنت کریمه توسط روسیه
روسیه با داشتن یکی از بزرگترین جوامع کاربرانِ اینترنت، سهم بزرگی در کنترل اطلاعات موجود در این شبکه جهانی دارد. کنترلی که سالهاست از طرف ایالات متحده امریکا بر روی فضای مجازی اعمال میشود. آژانس امنیت ملی امریکا (به اختصار NSA) در چند سال اخیر کنترل بسیار شدیدی بر روی اطلاعات چندین میلیون کاربر در سطح جهان داشته است. بر طبق گفتهی ادوارد اسنودن، در فاصله زمانی بین ماههای فوریه تا مارس ۲۰۱۳، حدود ۱۲۴ میلیارد مکالمه تلفنی و بالغ بر ۹۰ میلیارد دیتای کامپیوتری از کاربران سراسر دنیا توسط اناسای ضبط و طبقهبندی شده است. همچنین گفته شده درسال ۱۹۹۹ این آژانس هزینه زیادی صرف پروژهای کرده که طی آن سعی داشته از طریق یک سوراخ امنیتی در ویندوز انتی به اطلاعات کاربران دسترسی پیدا کند. همچنین امریکا یکی از اعضای اصلی پروژه اشلون (ECHELON) است. اشلون یک شبکهٔ اطلاعاتی برای جمعآوری و تحلیل داده است، که کشورهایی مثل بریتانیا، نیوزلند و کانادا نیز در آن عضو هستند. بر طبق اسنادی در پارلمان اروپا، اشلون برای نظارت بر ارتباطات نظامی و دیپلماتیک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و همپیمانانش در بلوک شرق در زمان جنگ سرد و اوایل ۱۹۶۰ میلادی پایهگذاری شده است.
بعد از گذشت چندین ماه از درگیریهای جداییطلبان کریمه و اوکراین، این شبهجزیره کماکان برای تأمین نیازهای زیربنائی خود به اوکراین وابسته است. درحالی که جداییطلبان این منطقه عملاً خود را یک دولت مستقل میدانند، اما هنوز برق، آب و اینترنت این شبهجزیره از طرف دولت اوکراین و از منابع اختصاصی این کشور تأمین میشود. با این حال به نظر میرسد تغییراتی شروع شده است. بنا بر گزارش شرکت اینترنتی رنسیس (که یک شرکت فعال در حوزه آنالیز اطلاعات موجود در اینترنت است) در چند روز گذشته شرکتهای خدمات اینترنتی کریمه شروع به دریافت اطلاعات از کابلی در تنگه کرچ که به تازگی از طرف روسیه نصب و راهاندازی شده، کردهاند.
تامین شدن اینترنت شبهجزیره کریمه، که اقدامی نمادین در جهت استقلال کامل از اوکراین است، از چندین ماه قبل شروع شد. بعد از اینکه روسیه به طور رسمی کریمه را به خاک خود الحاق کرد، دیمیتری مدودف دستور احداث و راهاندازی پایگاهی در زیر آبهای تنگهی کِرچ را صادر کرد، تا از طریق آن روسیه بتواند به طور کامل تأمینکننده رسمی اینترنت کریمه باشد. بعد از این دستور، شرکت روستلکام، که از بزرگترین شرکتهای اینترنتی روسیه است، با صرف هزینهای بالغ بر ۹۰۰ میلیون روبل (معادل ۱۲ میلیون دلار) شروع به ساختن پایگاهی در تنگه کرچ کرد. پایگاهی که در ۲۵ آوریل امسال ساخت آن به پایان رسید.
روند آمادهسازی تجهیزات لازم برای انتقال اینترنت کریمه از منابع اوکراین به روسیه، حدود سه ماه به طول انجامید. اما بر اساس تحقیقی که شرکت رنسیس انجام داده است، از تاریخ ۲۴ ژوئن بخش بسیار زیادی از اطلاعات دریافتی و ارسالی شبهجزیره کریمه از طریق درگاه اینترنت روسیه تأمین میشود.
هرچند تأمین پهنای باند اینترنت کریمه از طرف روسیه قدمی بزرگ برای رفع وابستگی این شبهجزیره به اوکراین محسوب میشود، اما اتصال آن به اینترنت از طرف روسیه، موجب خواهد شد که کاربران به دلیل بالا بودن میزان سانسور و فیلترینگ در روسیه نسبت به نقاط دیگر اروپا، با محدودیتهای بیشتری مواجه شوند. حدود سه ماه قبل پارلمان روسیه قانونی را تصویب کرد که در پی آن شرکتهای بزرگ اینترنتی مثل گوگل و فیسبوک موظف شدند که بخشی از سرورهای خود که تامینکننده خدمات به مردم روسیه هستند را به داخل خاک این کشور انتقال داده و اطلاعاتِ دریافتی خود را نیز در همین سرورها ذخیره کنند. مدتی بعد هم سرویس اطلاعاتی روسیه اعلام کرد سایتهایی که روزانه بیشتر از ۳۰۰۰ خواننده دارند میبایست نام خود را در سیستم رسانهای این کشور ثبت کنند تا به طور رسمی تحت نظارت نهادهای اطلاعاتی قرار گیرند. همچنین گفته شد سایتهایی که زیرمجموعهی رسانههای رسمی قرار نگیرند، غیرقانونی خوانده شده و از فعالیت آنها جلوگیری خواهد شد.
روسیه با داشتن یکی از بزرگترین جوامع کاربرانِ اینترنت، سهم بزرگی در کنترل اطلاعات موجود در این شبکه جهانی دارد. کنترلی که سالهاست از طرف ایالات متحده امریکا بر روی فضای مجازی اعمال میشود. آژانس امنیت ملی امریکا (به اختصار NSA) در چند سال اخیر کنترل بسیار شدیدی بر روی اطلاعات چندین میلیون کاربر در سطح جهان داشته است. بر طبق گفتهی ادوارد اسنودن، در فاصله زمانی بین ماههای فوریه تا مارس ۲۰۱۳، حدود ۱۲۴ میلیارد مکالمه تلفنی و بالغ بر ۹۰ میلیارد دیتای کامپیوتری از کاربران سراسر دنیا توسط اناسای ضبط و طبقهبندی شده است. همچنین گفته شده درسال ۱۹۹۹ این آژانس هزینه زیادی صرف پروژهای کرده که طی آن سعی داشته از طریق یک سوراخ امنیتی در ویندوز انتی به اطلاعات کاربران دسترسی پیدا کند. همچنین امریکا یکی از اعضای اصلی پروژه اشلون (ECHELON) است. اشلون یک شبکهٔ اطلاعاتی برای جمعآوری و تحلیل داده است، که کشورهایی مثل بریتانیا، نیوزلند و کانادا نیز در آن عضو هستند. بر طبق اسنادی در پارلمان اروپا، اشلون برای نظارت بر ارتباطات نظامی و دیپلماتیک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و همپیمانانش در بلوک شرق در زمان جنگ سرد و اوایل ۱۹۶۰ میلادی پایهگذاری شده است. پارلمان اروپا در گزارش خود در مورد پروژهٔ اشلون که در سال ۲۰۰۱ میلادی منتشر شد نتیجهگیری میکند که بر پایهٔ اطلاعات موجود اشلون این توانایی را داشته است که تماسهای تلفنی، دورنگارها، ایمیلها و دیگر ارتباطات جهانی که از طریق انتقال ماهوارهای، شبکههای تلفن عمومی و مایکرویو جابجا میشدهاند را رهگیری و محتوایشان را بازرسی کند.
اما با تمام اینها چندی پیش دولت امریکا به طور رسمی اعلام کرد که کنترل بخش اعظمی از اطلاعات، نامها و شمارههای ثبتشده در اینترنت را به بنیاد آیکن (ICANN) که یک نهاد غیرانتفاعیست، سپرده است. حال به نظر میرسد یکی از اهداف روسیه از تامین اینترنت شبه جریزه کریمه، برداشتن گامی ابتدایی در جهت از بین بردن سلطه (تقریبا) مطلق ایالات متحده بر روی ترافیک اینترنت است. بنا بر گزارهاشها هنوز بخش اندکی از اینترنت کریمه از طریق اوکراین و درگاه اروپای این کشور تأمین میشود و به طور دقیق مشخص نیست که چه زمانی این اتصال کوچک نیز توسط روسیه مسدود شود.