بنا به آمار آموزش و پرورشِ استان در ۱۳۹۰، نرخ باسوادی در جنوب سیستان و بلوچستان شصت درصد است؛ یعنی چهل درصد از جمعیت زیر پنجاه سال منطقه بیسواد هستند. آمار رسمی میگوید ۱۴۹ هزار کودک بازمانده از تحصیل در استان وجود دارد که ۲۱ درصد بهدلیل فقر خانوادهها، ۲۷ درصد بهدلیل دوری راهها و ۲۹ درصد بهدلیل قرار گرفتن در مناطق صعبالعبور از تحصیل بازماندهاند. نرگس جودکی سفری داشته به سیستان و بلوچستان و از جمله به وضعیت مدارس روستاهای این استان پرداخته است.
«دولت موظف است وسایل آموزشوپرورش رایگان را برای همهی ملت تا پایان دورهی متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.»
این سیودو کلمه مفادِ اصل سیِ قانون جمهوری اسلامی ایران هستند. اصلی که محمد مالجو معتقد است با شکلگیری مدارس غیرانتفاعی و خصوصی نقض شده. مالجو که اقتصاددان و پژوهشگر و مترجم است ساعتی در کنار شهرام اقبالزاده، مترجم و منتقد حوزهی ادبیات کودکونوجوان، نشست؛ همهی حرفها از تبعات خصوصیسازی آموزش بود و آرزوی اجرای بیکموکاست قانون اساسی. شهرام اقبالزاده سالها در حوزهی کودکان قلم زده و یار سازمانهای مردمنهادی چون شورای کتاب کودک بوده، او در پی راهکاری است برای اینکه در همین شرایط موجود بتوان اندکی به عدالت آموزشی نزدیک شد.
جلالالدین محمدی،مسؤول کمیتهی فرهنگی شورای مرکزی ورزش مهاجران مقیم ایران، که خودش در ایران بزرگ شده و حالا در دانشگاه جمعیتشناسی میخواند، در گفتگو با خبرنگار شبكه آفتاب میگوید که این جمعیت چطور به این شور و هیجان رسید.
آمار ۱۳۹۱ نشان میدهد، فقط در منطقهی چزابه، ۱۴ مینروب بر اثر برخورد با مواد منفجره کشته و مجروح شدهاند. ثامر راشدی و فاضل ملکیزاده هم چوپانانی بودند که در سال ۹۱ بیخبر از وجود مواد منفجره، پا روی مین گذاشتند و کشته و زخمی شدند.
داستان تولد کودک روستایی در توالتِ بیمارستانِ کوهدشت تا امروز دهانبهدهان در شهر گشته. محمد یکی از کارکنان شبکه بهداشت کوهدشت روز بعد از واقعه خبر را شنیده است. میگوید: «سلامت مردم برای مسئولان شبکه بهداشت شهر اهمیتی ندارد وگرنه بعد از همه انتقادهایی که مردم به شکل شفاهی و کتبی در نشریات محلی عنوان کردهاند باید تا حالا اوضاع بیمارستان بهتر از این میشد.»