نمک دریاچه ارومیه؛ در چشم مردم، بر سفره بهرهبرداران
بهره‌برداری از نمک دریاچه به نظر کارشناسان محیط زیست اثرات تخریبی فاجعه‌باری علاوه بر خشک شدن دریاچه ارومیه دارد. توفان‌های نمک بی‌شک در راه شهرهای همجوار دریاچه است اما به نظر می‌رسد سونامی شور سودهای کلان بهرهبرداران زور بیشتری دارد. امیر فیروزی‌راد در این گزارش به سراغ چند نفر از صاحب‌نظران و مسئولان این حوزه رفته و نظرات متناقض آنان را گرد آورده است. به نظر می‌آید برخی بهره‌برداری نمک را پروژه‌ای «آزمایشی» می‌دانند و منتظرند «نتایج» آن را به چشم ببینند. اما برخی به جد معتقدند این طرح دزدی از دارایی‌های ملی است و زیان‌های بسیاری به بار خواهد آورد.
بهره‌برداری از نمک دریاچه البته به نظر کارشناسان محیط زیست اثرات تخریبی فاجعه‌باری علاوه بر خشک شدن دریاچه ارومیه دارد. توفان‌های نمک بی‌شک در راه شهرهای همجوار دریاچه است اما به نظر می‌رسد سونامی شور سودهای کلان بهرهبرداران زور بیشتری دارد. آنطور که سرمایه‌گذاران معتقدند؛ نمک و پتاس بهره‌برداری شده از بستر دریاچه ارومیه در صنایع مختلفی مانند صنعت شوینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت کشور، تفاهم‌نامه همکاری با موضوع سرمایه گذاری در احداث واحد صنعتی- معدنی تولید پتاس و سایر نمک‌های همراه از بستر دریاچه ارومیه بین استاندار آذربایجان غربی، شرکت سرمایه‌گذاری راهسازی و معدنی مبین و مدیران کل صنعت، معدن و تجارت، منابع طبیعی و محیط زیست استان آذربایجان غربی منعقد شد.
استاندار آذربایجان غربی درباره امضای این تفاهم‌نامه به پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور گفته که طرح سرمایه‌گذاری برای احداث واحد صنعتی- معدنی تولید پتاس و نمک‌های بستر دریاچه ارومیه برای نخستین بار است که در سطح کشور اجرایی می‌شود و بدون تردید انجام چنین طرح‌هایی با توجه به افزایش غلظت نمک دریاچه، یکی از راه‌های حفظ و احیای دریاچه ارومیه است.
مدیرکل محیط زیست آذربایجان غربی: اگر نمک اضافی داشتیم برداشت می‌کنیم
مدیرکل اداره حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی در تائید این خبر به خبرنگار اجتماعی آنا گفت: کار ما این است که در پاسخ به درخواست آنها این پرسش‌ها را مطرح کنیم که برداشت از کدام منطقه دریاچه و تا چه حد در آینده مجاز خواهد بود؟ این یک تفاهم‌نامه مطالعاتی برای احداث کارخانه است که سازمان زمین‌شناسی کشور هم در بحث کارشناسی احداث آن دخالت خواهد داشت تا امکان این کار بررسی شود.
پرویز پیراسته درباره ارتباط انجام چنین کارهایی با روند خشکیده شدن دریاچه ارومیه گفت: با کم شدن آب، ما نمک اضافی داریم و اگر آن را بیرون بیاوریم بهتر است ولی حالا می‌خواهند ببینند که ما نمک داریم و این کار توجیه اقتصادی دارد یا خیر. ما هم گفتیم این کار را بکنید. محل آن هم طبق ضوابط استحصال است که از منابع طبیعی زمین می‌گیرند و مستقر می‌شوند.
مدیرکل اداره حفاظت از محیط زیست استان آذربایجان غربی گفت: با کم شدن آب، ما نمک اضافی داریم و اگر آن را بیرون بیاوریم بهتر است ولی حالا می‌خواهند ببینند که ما نمک داریم و این کار توجیه اقتصادی دارد یا خیر.معاون سازمان محیط زیست: می‌خواهیم نتایج برداشت نمک را بدانیم
معاون امور تالاب‌های سازمان محیط زیست نیز در پاسخ به پرسش خبرنگار آنا درباره علت امضای چنین تفاهم‌نامه‌ای گفت: ما چون عواقب برداشت صنعتی نمک از دریاچه ارومیه را نمی‌دانیم، می‌خواهیم مطالعه‌ای در این زمینه انجام شود تا بدانیم برداشت صنعتی خسارت می‌زند یا خیر.
مسعود باقرزاده کریمی در توضیح این تفاهم‌نامه گفت: هدف، بررسی اثرات زیست محیطی برداشت نمک است. اجرای این مطالعه برعهده سازمان زمین شناسی است و سازمان محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز بر آن نظارت دارند اما نام «شرکت سرمایه‌گذاری راهسازی و معدنی مبین» را از شما می‌شنوم.
باقرزداه کریمی درباره برداشت نمک هم اینگونه توضیح داد: یک شیوه این است که آب را از کف دریاچه پمپاژ کنیم و پس از جدا کردن نمک به شیوه صنعتی آب را به دریاچه برگردانیم که این روش خوبی برای نجات دریاچه ارومیه نیز هست اما حالا فقط بحث ارزیابی این کار مطرح است.
اصولا برداشت نمک یا هر گونه بهره‌برداری در پارک‌های ملی که ارومیه هم جزو آنهاست ممنوع اعلام شده است. این توافق‌نامه نیز خلاف قوانین جاری کشور است.آخانی: می‌خواهند دریاچه ارومیه را خشک کنند
حسین آخانی، استاد دانشگاه نیز در پاسخ به خبرنگار آنا درباره اجرای چنین پروژه‌ای گفت: اصولا برداشت نمک یا هر گونه بهره‌برداری در پارک‌های ملی که ارومیه هم جزو آنهاست ممنوع اعلام شده است. این توافق‌نامه نیز خلاف قوانین جاری کشور است.
او در توضیح مشکلات احتمالی در اجرای این پروژه گفت: مهمترین علت بروز پدیده ریزگرد دریاچه ارومیه در آینده برداشت نمک و چاه‌های بی‌رویه دور و بر آن است و بی‌تردید برداشت نمک در مقیاس صنعتی آسیب‌های جدی به همراه خواهد داشت.
حسین آخانی انتقاد از چنین کارهایی را اینگونه ادامه داد: معاونت امور تالاب‌ها وظیفه قانونی خود را فراموش کرده است. ارومیه پارک ملی است و هر‌گونه اقدامی مشابه این پروژه‌ها غیرقانونی است و هیچ‌گونه توجیهی ندارد.
او ادامه داد: پروژه‌هایی چون پارتیشنینگ و برداشت نمک در ارومیه جملگی مضر است. حتی در ستاد احیای دریاچه ارومیه هم با اینها مخالفت شده است اما متاسفانه نیروهایی هستند که از آب گل آلود ماهی می‌گیرند و دنبال خشک کردن دریاچه ارومیه هستند تا منافع اقتصادی خودشان را کسب کنند.
رفیع: برداشت نمک باعث پدیده ریزگرد نمک می‌شود
دبیر تشکل «بچه‌های آب» نیز درباره عواقب برداشت نمک صنعتی از بستر خشک شده دریاچه ارومیه به خبرنگار آنا گفت: این کار می‌تواند چند آسیب به همراه داشته باشد. اگر به نمک‌ها دست زده شود ثبات بستر منطقه از بین می‌رود که می‌تواند باعث بروز پدیده ریزگرد نمکی شود که برای انسان، جانوران، گیاهان و خاک مضر است. همچنین آب‌های سطحی و زیرزمینی منطقه هم در معرض خطر قرار دارند.
حسین رفیع، تاکید کرد: این کار به خصوص اگر بدون مطالعه صورت گیرد حاشیه‌ها را به جاهای خاص خواهد کشاند. یکی از مشکلات این است که ممکن است مدیران استان آذربایجان شرقی هم در آینده بخواهند پروژه مشابه خاص خود را دنبال کند چون متاسفانه در مورد دریاچه ارومیه بیش از نجات‌بخشی، بحث بر سر کسب اعتبارات تخصیصی است. در این میان امکان این هم وجود دارد که پای مردم هم به میان کشیده شود. در آغاز هم بحث بود که مردم عادی در ابعاد کوچک در خورچه‌ها نمک برداشت کنند.
وی درباره قبول مسئولیت تصمیماتی که مخرب خواهند بود، هم گفت: ما دنبال این هستیم که هر کسی با هر پروژه‌ای موافقت کرد در آینده در برابر عواقب آن پاسخگو باشد. البته نه به این عنوان که اشتباه را بپذیرد و معذرت بخواهد بلکه هدف این است که مانند اجرای پروژه یک ساختمان کوچک و مهندس ناظر آن ساختمان، مسئولیت پروژه‌های دریاچه ارومیه هم بر عهده هر کسی باشد که آن پروژه را مورد ارزیابی و تایید قرار می‌دهد.