در بخش اول این مقاله امیر طهرانی از دو منظر مدیریت شهری و حق به شهر به تحلیل و نقد پروژه زیرگذر ولیعصر پرداخت. این نقد البته محدود به زیرگذر نماند و ساختار کلیتر شهریشدن تهران را هدف قرار داد. نویسنده در بخش دوم این مقاله تلاش کردهاست این نقد را از دریچه خودرو نگریسته و پیش برد تا منظری متفاوت از شیوه حکمرانی تهران ارائه دهد.
همزمان با هر بحران زیستمحیطی در تهران صحبت از عواملی میشود که باعث بهوجود آمدن آن بحران شدهاند. در بیشتر موارد شهرداری تهران و سازوکارهایی که برای مدیریت شهری در پیش گرفته است مهمترین علت این معضلها برشمرده میشود. یکی از این سازوکارها فروش تراکم و تبعات آن است که به باور همگان دیگر تهران را غیرقابل زندگی کرده است. در این گزارش و با استفاده از آمارهای منتشر شده مراجع رسمی، مسئله فروش تراکم توسط شهرداری در تهران بعد از جنگ تا تهران اکنون بررسی شدهاست.
چرا مبارزات شهری در پروژههای دگرگونی اجتماعی اهمیت دارند؟ اهمیت بازیابی فضای عمومی در جنبشهای اجتماعی چیست؟ و در این لحظه تیره ناهمگونی مفرط شهری و نابرابریهای اجتماعی، چگونه باید در مورد آنچه امکانپذیر است بازاندیشی کنیم؟ برای آموزههایی در مورد این پرسشها در 24اکتبر2013 با دیوید هاروی گفتوگو کردیم. هاروی استاد ممتاز انسانشناسی و جغرافیا در مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه سیتینیویورک، مدیر مرکز مکان، فرهنگ و سیاست و نویسنده کتابهای متعدد پیشگامانه ازجمله «عدالت اجتماعی و شهر» (1973)، «محدودیتهای سرمایه» (1982)، «فضاهای امید» (2000)، «تاریخچه نولیبرالیسم» (2005) و «شهرهای شورشی: از حق به شهر تا انقلاب شهری» (2012) است. در این گفتوگو، هاروی نشان میدهد که چگونه مبارزات بر سر فضای شهری و کیفیت زندگی شهری در محلهها برای درک پویش مبارزه طبقاتی ضروری است. وی بر اهمیت پیوند مبارزات در پروژههای دگرگونی اجتماعی و دعوت به مفهومسازی دوباره طبقه کارگر تاکید دارد تا شامل همه «آن مردمی شود که زندگی شهری را تولید و بازتولید میکنند.»
چهارشنبه 29 مرداد «پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری» و «مجمع حق بر شهر باهمستان» در ادامه سلسله نشستهای مدنی حق بر شهر، جلسهای را با عنوان «پدیده دستفروشی در شهر» برگزار کردند. هدف از برگزاری این نشستها، بحث نظری پیرامون مفهوم «حق بر شهر» در پیوند با مسایل روزمره و موضوعات روز شهری در ایران و ایجاد فضای گفتوگو بین نظریهپردازان، متخصصان، مدیران و کنشگران شهری، نمایندگان مردم در شهر و روزنامهنگاران است. در این نشست پرویز صداقت، پژوهشگر اقتصاد سیاسی درباره «مفهوم حق بر شهر و تجربه شهری ما» و نسترن موسوی، کنشگر اجتماعی و پژوهشگر حقوق زنان با موضوع «تاریک و روشنی دستفروشی در مترو» سخنرانی کردند و پس از آن نمایندگانی از شورای شهر و شهرداری تهران به بحث درباره دستفروشی پرداختند. این نشست به مساله حق و حقوق شهر و شهروندان در استفاده و تصرف فضا از یکسو و مشارکت در تولید و بازتولید آن بهعنوان دورکن حق بر شهر اختصاص داشت. پرویز صداقت در ابتدای سخنان خود یادی کرد از علی شعبانی، دستفروش دورهگردی که گویا بر اثر ضربوشتم مأموران مبارزه با سد معبر به قتل رسید و چند سطری از یکی از اشعار سیمین بهبهانی را به یادش خواند. آنچه در ادامه میآید متن سخنرانی صداقت در این جلسه است.