تهران

شهرداری تهران چندی پیش اعلام کرد که زندان اوین به زودی تغییر کاربری می‌دهد و بخشی از آن به فضای سبز تبدیل خواهد شد. این معامله تا مدتی معطل اجازه قوه‌ قضاییه بود تا آنکه محمد باقر قالیباف گفت قوه قضاییه با آن موافقت کرده است. گفتنی است که پیش از اعلام موافقت قوه قضاییه، اصغر جهانگیر رییس سازمان زندان‌های ایران از ابراز تمایل چهار مشتری به خرید این زندان خبر داده بود. یادداشت محمد قائد را در این باره بخوانید.

تهران یک روز بعد از زلزله سه‌شنبه شب فیروزکوه، روز آرامی را می‌گذراند.  تهرانی‌ها دیشب را با خبرهای زلزله ۴/۶ ریشتری در عمق ١٠ کیلومتری فیروزکوه گذرانده‌اند، بعضی‌ها از تکان‌های آن به خود لرزیده‌اند و خیلی‌ها درباره آن جوک ساخته و با آن شوخی کرده‌اند.  بعد از گذشتن ١٢ ساعت از زلزله اما، خیابان‌های تهران همان شور روزهای قبل را دارد و مردمش آرام از کنار هم می‌گذرند.  بی‌خیالی، دوباره حکمفرماست.

از کفش ایتالیایی «گوچی» تا «کانورس» از آب گذشته آمریکایی، از کیف پر زرق و برق «دی‌ اند جی» تا پیراهن‌های نازک و ساده‌ی «زارا»، از لباس‌ها مجلسی «ورساچه» تا کفش و پیراهن‌های نایکی و آدیداس...؛ این بازار نه چندان کوچک می‌تواند قلب "ریچ کیدز" تهران را بلرزاند. این لباس‌ها جان می‌دهند برای سلفی‌بازی.

تالار کوچک معروف‌ترین مارک‌های جهان، جایی در قلب تهران ساخته شده است. کیلومترها دورتر از سالن‌های مشهور مُد، جایی که خواب آن را هم طراحان لباس ندیده‌اند. تا امروز پای هیچ عکاس و نویسنده مجله مُدی به این بازار باز نشده است. در راهروهای باریک اینجا هیچ مدل لاغری با پاهای بلند و کشیده‌اش راه نرفته و هیچ تماشاچی مسخ شده‌ای با دهان باز برای عبور مُدل‌ محبوبش کف نزده است. کاسبان این بازار نه با تحریم و گرانی ارز خم به ابرو آوردند، نه حالا با توافق و روزنه‌های تازه تجارت در دلشان قند آب می‌شود. اینجا بوتیک هیچ‌پوش‌هاست.

می پرسم "مردم این منطقه چگونه هزینه زندگی را تامین می کنند؟" بدون مکث می گوید: "مواد"؛ می پرسم چرا به جای دیگری نقل مکان نمی کنید؟ می گوید: "با این پول هرجا برم همینه." برای یک خبرنگار بهترین راهنما برای تهیه گزارشی با موضوع مردم، در جهت ارائه تصویری روشن از وضعیت معیشتی آن ها خود مردم است؛ چهره های مختلفی از فقر و ثروت در شهر وجود دارد؛ کما اینکه بارها شده در نقطه ای ضعیف از شهر ایستاده باشی و در همان زمان ماشینی لوکس از کنارت رد شود، تعداد نقاطی که زیر خط فقر است بی شمار و  انتخاب بین مناطق محروم و محروم تر هم سخت است؛ نکته این است" فقر چهره های مختلفی دارد". به همین خاطر 10 منطقه از تهران با جمع آوری اطلاعات و کمک و همراهی آن ها انتخاب شده تا در مراجعه و ثبت تصاویر، مورد بررسی قرار گیرد. برای نوشتن از وضعیت معیشتی مردم شهر، بررسی و یا تحلیل آمار رسمی و غیر رسمی کافی نیست؛ برای نوشتن باید در نقاط مختلف شهر قدم زد، با مردم همکلام شد، به درستی نگاه کرد تا تصویری روشن و اطلاعات کامل ارائه نمود. نقاطی مختلف با شکاف طبقاتی عمیق که یک شهر هم توان پرکردنش را ندارد؛ ویژگی‌ها و مردمی متفاوت که حیرت انگیز است؛ قلعه مرغی، آب منگل، دروازه غار، شمیران نو، یافت آباد، شوش، عباس آباد، فاطمی، سعادت آباد و سعد آباد.

تهرانی‌ها و ساکنان بعضی کلان‌شهرهای کشور مثل اصفهان و مشهد چند سالی است که مال‌ها را شناخته‌اند. ساختمان‌های عظیم تجاری که در آن‌ها همه‌چیز پیدا می‌شود. جایی برای گردهمایی برندهای معروف، مغازه‌های لوکس و در کنار آن‌ها سالن سینما، شهربازی، کارواش و البته مجموعه رستوران‌هایی که به آن می‌گویند فود‌کورت. مال‌ها که تعداد آن‌ها به سرعت رو به افزایش است نه فقط از نظر اقتصادی و تاثیرشان بر سیمای شهر که از نظر اجتماعی هم بر سبک زندگی و عادات روزمره ساکنان شهرهای بزرگ تأثیر گذاشته است و البته روند این تاثیرگذاری در آینده با فعال شدن تعداد بیشتری از این مال‌ها بیشتر هم می‌شود. با روند رو به گسترش ساخت و بهره‌برداری از مجتمع‌های عظیم تجاری در شهری مثل تهران، در آینده نزدیک این تاثیرات به مراتب بیشتر هم خواهد بود. به گفته کارشناسان توسعه مال‌ها در شهرهای بزرگ فضاهای عمومی را تقویت کرده و ایرانی‌ها را که عمدتا اوقات فراغت را هم در خانه‌هایشان می‌گذرانند از خانه‌ها بیرون کشیده است. از سوی دیگر اما منتقدان می‌گویند شهری با این تراکم بالا که این روزها چند برابر سه دهه پیش ساختمان و جمعیت دارد دیگر توان پذیرش این همه تجاری‌سازی را ندارد و با این دست فرمان اگر پیش برود دیگر جایی برای زندگی نمی‌ماند. فارغ از این حرف‌ها روند ساخت‌وساز مال در تهران و دیگر شهرها رو به افزایش است. شهرداری‌ها هم از این تجاری‌سازی‌های بزرگ که برای آنها بسیار هم پر درآمد است، حمایت می‌کنند و این گونه است که هر روز بر جمعیت مال‌ها افزوده می‌شود. سوال این است که مال‌ها و مراکز عظیم تجاری که ساخت بسیاری از آنها اکنون به پایان رسیده و در آستانه بهره‌برداری‌اند دقیقا بر چه بخشی از رفتارهای اجتماعی و سبک زندگی ما تاثیرگذاشته‌اند؟ این تاثیرات خوب است یا این‌که جزو پیامدهای منفی محسوب می‌شود؟ با روند رو به گسترش تجاری‌سازی در تهران، چه آینده‌ای در انتظار این کلانشهر که نه، باید گفت ابرشهر است؟