داشتن شناسنامه و سند هویتی، ابتداییترین حق یک شهروند در زندگی امروزه است که برای بهرهمندی از امکانات و مزایای زیستن در جامعه انسانی، بتواند احقاق حق و برای کسب زندگی مطلوب تلاش کند. شاید در نگاه اول و در سطح عموم جامعه، وجود افراد بیشناسنامه، قدری غیرعادی و عجیب باشد؛ اما رفتن به لایههای زیرین جامعه، ما را با واقعیتهای تلخی در این زمینه روبهرو میکند.
ماجرا چیست؟
«درخت انجیر معابد» آخرین رمان زندهیاد احمد محمود را میتوان واپسین درنگ او بر پابرجایی چیزی از جنس همان درخت انجیر معابد، در ذهنیت عمومی جامعهای دانست که به خوبی میشناخت. او نزدیک به پنجاه سال نوشت تا کاری را که با داستان کوتاه «صبح میشه»، در سال ۱۳۳۴ آغاز کرده بود، با رفتارشناسی جامعهای که پرستندهی درخت انجیر معابد است به پایان برساند.
من نمیدانم چه تصمیمی باعث شد پیکتی کتاب جدیدش را به شکل فعلی منتشر کند، ولی در کل این کتابی نیست که انتظار داشتیم. بلکه بر عکس، نسخۀ نسبتاً بازبینی شدهای است از کتابی که اولین بار در سال ۱۹۹۷ منتشر شد. البته منظورم از نسبتاً، «خیلی کم» است. حتی دادههای جداول در بیشتر قسمتها به روز نشدهاند و در بسیاری موارد اطلاعاتی برای بعد از ۱۹۹۵ موجود نیست.
مالجو در سخنرانی خود سعی میکند به این پرسش پاسخ دهد که آیا برای ایجاد انقلاب تولیدی در ایران میتوان روی بورژوازی سرمایهگذاری کرد؟ برای پاسخ به این سوال مالجو به تشریح وضع طبقات در ایران پس از جنگ ۸ ساله میپردازد. وی در نهایت با طرح این گزاره که چنین تلاشی احتمالا محکوم به شکست است به نقد عملکرد دولت روحانی در زمینه اقتصاد سیاسی میپردازد.