معلولان در انتظار اجرایی شدن مفاد نشست ژنو

در روزهای آغازین سال ۹۶ گروهی از مسئولان و نمایندگان معلولان ایران به ژنو سفر کردند و در نشست ارائه گزارش ادواری ایران به دبیرخانه کنوانسیون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت در محل دفتر اروپایی سازمان ملل شرکت کردند. پس از ارائۀ گزارش ادواری ایران، کمیتۀ حقوق افراد دارای معلولیت ملاحظات حاصل از رصد وضعیت ایران در امور معلولان را در متنی ۱۴صفحه‎ای منتشر کرد و در آن نقاط و ضعف و قوت را در امور مختلف مربوط به معلولان یادآور شد و برای موارد مختلف توصیه‎هایی ارائه داد. همچنین دولت را مکلف کرد که این ملاحظات را به زبان فارسی و به زبان‎های رایج دیگر در ایران ترجمه کرده و در اختیار سازمان‎های مربوط و همچنین خود افراد دارای معلولیت قرار دهد. در ماده های ۲۹ ، ۴۲ ، ۴۳ و ۶۸ این گزارش به حقوق ناشنوایان و موقعیت زبان اشاره پرداخته شده است. در ادامه ترجمۀ این ماده‎ها آمده است.

کمیته حقوق افراد دارای معلولیت

ملاحظات نهایی درباره گزارش اولیه جمهوری اسلامی ایران تصویب شده در هفدهمین جلسه کمیته در ژنو-سوییس (۳۰ اسفند ۹۵- ۲۳ فروردین ۹۶)

ماده‎های مربوط به امور ناشنوایان

ماده ۲۹. کمیته توصیه می کند که دولت:

(الف) مراحل وضع قوانین را به نحوی بازنگری کند که افراد دارای معلولیت بتوانند به طور کارآمد در هرگونه دادرسی حقوقی شرکت کنند، ازجمله آنکه از حقوق قانونی‌شان چه به عنوان شاکی، چه متهم و چه شاهد برخوردار شوند.

(ب) پروتکل‌هایی در نظام قضایی با هدف شناسایی و مناسب‎سازی شرایط مورد نیاز ایجاد کند که به تناسب سن و جنسیت افراد دارای معلولیت، اسناد قانونی و جلسات دادگاه از طریق ترجمه به زبان اشاره، استفاده از خط بریل، نسخه آسان ‌خوان و سایر روش‌ها و وسایل ارتباطی، برای این افراد قابل دسترس باشد.

(ج) برای گروه وکلا، رؤسای دادگاه‌ها، قضات، کارکنان زندان و پلیس در زمینه حقوق افراد دارای معلولیت راهبردهایی برای توسعه ظرفیت‌ها در این زمینه در قوه قضاییه تنظیم و ارائه کند.

ماده ۲۱- آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات

بند ۴۲. کمیته مراتب نگرانی خود را درباره موارد زیر ابراز می دارد:

(الف) به‌رسمیت نشناختن زبان اشاره ایرانی و کمبود مترجم زبان اشاره

(ب) فراهم نبودن اطلاعات قابل دسترس و فناوری ارتباطات برای افراد دارای معلولیت، ازجمله نسخه آسان خوان

(ج) نبود اطلاعات عمومی قابل دسترس از جمله وب‌سایت‌های قابل دسترسی‌

بند ۴۳. کمیته توصیه می کند که دولت:

(الف) استفاده از زبان اشاره ایرانی را به عنوان زبانی رسمی در مدارس به رسمیت بشناسد و با همکاری سازمان‌های ناشنوایان سازوکاری برای دوره‌های دائمی آموزش مترجمی زبان اشاره و ارائه گواهی برای تضمین کیفیت ترجمه ایجاد کند.

(ب) استفاده از نسخه آسان‌خوان اطلاعات و اشکال دیگر، روش‌ها و وسایل ارتباطی قابل دسترس، و نیز دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات برای افراد دارای معلولیت، شامل ارایه فناوری‌های کمکی را برای همه افراد دارای معلولیت، از جمله کسانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، ترویج و تسهیل کند.

(ج) از قابل دسترس بودن وب‌سایت‌های دولتی و نیز وب‌سایت‌های خصوصی که خدمات عمومی ارایه می دهند، اطمینان حاصل کند.

پیگیری و انتشار

بند ۶۸. کمیته خواستار آن است که دولت به نشر گسترده ملاحظات نهایی ذکر شده در اینجا بپردازد، نظیر ترجمه و انتشار این مطالب برای سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌های افراد دارای معلولیت و همچنین برای خود افراد دارای معلولیت و اعضای خانواده آن‌ها، به زبان‌ ملی و زبان اقلیت‌ها، از جمله زبان اشاره، و نیز در اشکال قابل دسترس از جمله نسخه آسان خوان؛ وهمچنین این مطالب را در وب‌سایت دولت در زمینه حقوق بشر نیز منتشر کند.

گزارش آینده

بند ۶۸. کمیته خواستار آن است که دولت عضو گزارش تلفیقی دوم، سوم و چهارم خود را، با لحاظ کردن اطلاعات مربوط به اجرای موارد یاد شده در ملاحظات نهایی حاضر، تا قبل از ۱۹ ژوئن ۲۰۲۲ ارایه دهد. کمیته از دولت دعوت می کند گزارش‌های یاد شده را با توجه به رویه گزارش‌نویسی ساده کمیته ارائه دهد که کمیته بر اساس آن، حداقل یک سال قبل از تاریخ مقرر ارایه گزارش/گزارش‌های تلفیقی هر دولت عضو، فهرستی از مسایل آماده سازد. پاسخ‌های دولت‌های عضو به مسائل مطرح شده در لیست، گزارش آتی آن دولت را تشکیل می‌دهد.

پی‌نوشت:

در قسمت‌های مختلف این گزارش به امور مربوط به معلولان، نابینایان، کم‎بینایان و سایر افراد دارای نیازهای خاص پرداخته شده که توصیه می‎شود در مطالبی جداگانه ترجمه و منتشر شوند. متن انگلیسی ملاحظات نهایی دربارۀ ایران را در اینجا  بخوانید.

گزارش روزنامه ایران از این نشست را در اینجا بخوانید.